پرسشگر گرامی؛ تندرستی مساله ای مهم و مورد علاقه همه انسانهاست، چه به عنوان فرد یا به عنوان اعضای خانواده یا به عنوان انسانی که به رفاه جامعه علاقه مند است. خوشبختانه امروزه کاربرد یافته های تحقیقی روان شناسی، زمینه مناسبی را برای اجتناب افراد از بسیاری رفتارهای خود تخریبی مانند سیگار کشیدن فراهم ساخته است.

اولین نکته در مورد ترک سیگار این است که ابتدا باید علت سیگاری شدن فرد را فهمید و حتی الامکان درصدد برطرف کردن آن بود؛ زیرا با برطرف شدن علت، خود به خود سیگار کشیدن هم ترک می شود.

*** علت روی آوردن به مصرف سیگار :

در بسیاری از موارد علت را مواجهه با فشار اجتماعی و کنترل حالات درونی شخص عنوان می کنند که جهت موثر بودن برنامه های ترک سیگار ممکن است به چندین عامل نیاز داشته باشیم که بستگی به میزان انتظاری است که از برنامه های ترک داریم. برخی از علل عبارتند از :

1- بازخورد و نگرش و باورها و اعتقادات، عامل اولیه در تصمیم افراد در تلاش برای سیگار کشیدن است .

2- جریان ها و نفوذ اجتماعی نیز به عنوان الگو، عامل جذب افراد به سوی مصرف سیگار هستند.

3- جریانهای خودپنداری نیز نقش مهمی را ایفا می نمایند؛زیرا در واقع مردم معمولا به طریقی رفتار می کنند که تصور خوبی نزد دیگران داشته باشند. برای بسیاری از افراد ممکن است سیگار کشیدن وسیله ای برای اثبات و تصدیق خود و خود ارزشی باشد.

به نظر بسیاری از روان شناسان،داشتن انگیزه، نقش اساسی در ترغیب و تحریک انسان به سوی کارو فعالیت دارد که از مهمترین عوامل ایجاد انگیزه برای انجام هر کاری توجه به توانمندی، تسلط بر نفس و تلقین مثبت و رهایی از تلقین منفی و آشنایی با اثرات انجام کار است.

از آن جا که دلایل سیگار کشیدن در افراد مختلف متنوع و پیچیده است، بنابراین درمان هم وقتی موثر و مناسب است که از چندین روش استفاده شود.

*** گام های درمانی ترک این عادت مضر برای سلامتی :

1- اعتقاد و ایمان به درمان پذیری و دورى از یأس و ناامیدى.

2- در نظر گرفتن زمان برای ترک و درمان است. یکی از مهمترین تفاوت های عمده ای که در ارتباط با افرادی که موفق به ترک سیگار شده اند با آنهایی که موفق نشده اند مطرح شده این است که : با اعتقادی قوی کار را شروع می کنند که یکسال بعد فردی غیر سیگاری باشند(1).

3- باید شناخت و آگاهی فرد را بالا برد تا در سایه آن از سطح بالای فرهنگی برخوردار گردد.مثلا به او گفت که : سیگار کشیدن به عنوان یک عامل و خطر قابل پیشگیری در مرگ و میرهای زودرس و ناتوانایی های مختلف در نظر گرفته می شود و تقریبا 90 درصد افراد هم کسانی هستند که بیشتر از 4 عدد سیگار در روز می کشند و در نهایت به کشیدن سیگار به طور منظم عادت کرده اند(2).

به هر حال باید او را متقاعد کرد که سیگار کشیدن ضررهای جسمی و روحی زیادی دارد و خدای نکرده می تواند مقدمه اعتیاد به مواد مخدر باشد. باید او را توجیه کرد که اگر هم در هنگام سیگار کشیدن به یک آرامش نسبی می رسد بسیار زودگذر است و نمی تواند برای همیشه جلوی فشارهای روانی را بگیرد. پیش از آن که او را به چنین باور داشتى برسانید هر پیشنهادى براى ترک آن آب در هاون کوبیدن است. پس از آنکه به طور جدى او را از این جهت متقاعد ساختید و او نیز جداً قبول کرد که ترک آن لازم است آن گاه مى توانید در ترک یاری اش کنید.

4- از او بخواهید کمتر با موقعیت هایی که کشیدن سیگار را بر می انگیزاند، مواجه شود. مثلا اگر زمانی را که با دوستان خود سپری می کند به این عمل دست می زند سعی کند در طول زمان درمان کمتر با آنان مراوده داشته باشد.

5- او را از عواقب جسمانی،اجتماعی و … استعمال سیگار آگاه سازید.

6- از او بخواهید افکار خود را در مورد آرامش بخشی سیگار بتدریج کنترل کند؛ زیرا افکار منشاء رفتارند.

7- از او بخواهید هر شب، به محاسبه خود پرداخته و مواردی را که قبلا در آن موقعیتهای زمانی و مکانی به مصرف سیگار می پرداخته و الان موفق به ترک شده یادداشت نماید، تا خود نیز در اثر دیدن مراحل پیشرفت، تقویت گردد.

9- با کسانی همنشینی و معاشرت داشته باشد که دارای اراده قوی و نظم در انجام مسئولیت ها و تکالیف خود هستند و از معاشرت با افراد سست اراده و ضعیف الایمان جدا خودداری نماید. معاشرت با افرادی که خود موفق به ترک سیگار شده اند عامل مناسبی در جهت افزایش انگیزه وی برای ترک سیگار است .

10- از او بخواهید هرگاه در برنامه ترک خود با شکست مواجه شد : الف) خود را جریمه کند؛ ب) بدون یأس و ناامیدی تصمیم بر جبران آن بگیرد.

11- در تمام طول مسیر درمان بر جنبه های مثبت شخصیتی و وجودی او تاکید کرده و با برجسته سازی توانایی های وی، او را به ادامه مسیر درمان دلگرم و امیدوار سازید.

12- در حق او دعا کنید و از خداوند بخواهید که به شما و شوهرتان کمک کند و موجبات هدایت زندگی مشترکتان به سوی کمال و سعادت را فراهم نماید.

*** پی نوشت ها :

1- روان شناسی اجتماعی سلامتی، تالیف دکتر حمید رضا آقا محمدیان و کاظم رسول زاده طباطبایی، به نشر (انتشارات آستان قدس رضوی).

2- همان.



نویسنده : رضا وظیفه مند