انسان‌ها در زندگی همواره از کسانی که با آنها رفت و آمد دارند الگوهای رفتاری خود را برداشت می‌کنند و همین امر موجب تأثیر‌گذاری مستقیم همنشینان در اخلاق و اعتقادات انسان می‌باشد.
خداوند متعال نقش همنشین را تا حد عاقبت به شر نمودن انسان بیان نموده و می‌فرماید:
(((وَ یَوْم‌َ یَعَض‌ُّ الظَّالِم‌ُ عَلَی‌َ یَدَیْه‌ِ یَقُول‌ُ یَـَـلَیْتَنِی اتَّخَذْت‌ُ مَع‌َ الرَّسُول‌ِ سَبِیلاً یَـَاوَیْلَتَی‌َ لَیْتَنِی لَم‌ْ أَتَّخِذْ فُلاَ نًا خَلِیلاً لَّقَدْ أَضَلَّنِی عَن‌ِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جَآءَنِی وَ کَان‌َ الشَّیْطَان‌ُ لِلاْ نسَان‌ِ خَذُولاً)))[ فرقان (25)، آیات 27- 28.]؛
«به خاطر بیاور روزی را که ظالم دست خویش را از شدت حسرت به دندان می‌گزد و می‌گوید: ای کاش با رسول خدا راهی برگزیده بودم‌، ای وای بر من‌! کاش فلان [شخص گمراه‌] را دوست خود انتخاب نکرده بودم‌! او مرا از یاد حق گمراه ساخت‌، بعد از آن که آگاهی به سراغ من آمده بود، و شیطان همیشه مخذول کننده انسان بوده است».
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) نیز در این باره می‌فرماید:
«الْمَرْءُ عَلَى دِینِ خَلِیلِهِ فَلْیَنْظُرْ أَحَدُکُمْ مَنْ یُخَالِل»[ بحار الأنوار، ج 71، ص 192.]؛ «انسان بر دین دوستش است پس هر یک از شما مراقب باشد که با چه کسی دوستی می‌کند».
لذا اسلام اجازه معاشرت و برقراری ارتباط با هر کسی را نداده و برای معاشرت با دیگران معیارهایی را مطرح نموده و از پیروان خود می‌خواهد از همنشینی با کسانی که این ارزش‌ها و معیارها را ندارند دوری کنند.
از همین رو در آیات و روایات متعددی از معاشرت و دوستی با برخی افراد که از لحاظ اعتقادی و اخلاقی معیارهای اسلامی سنخیت ندارند، منع نموده که به تعدادی از آنها به صورت فهرست وار اشاره می‌نماییم:

کافران

در قرآن کریم آمده است:
(((لا یَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْکافِرینَ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنینَ…)))[ آل عمران (3)، آیه 28.]؛
«افراد باایمان نباید به جاى مؤمنان، کافران را دوست و سرپرست خود انتخاب کنند».

دشمنان خدا و مؤمنین

خداوند متعال در قرآن می‌فرماید:
(((یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّکُمْ أَوْلِیاءَ)))[ ممتحنه (60)، آیه 1.]؛
«اى کسانى که ایمان آورده اید! دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگیرید!»

منحرفان اعتقادی

امام صادق(علیه السلام) در این باره فرموده‌اند:
«لَا تَصْحَبُوا أَهْلَ الْبِدَعِ وَ لَا تُجَالِسُوهُمْ فَتَصِیرُوا عِنْدَ النَّاسِ کَوَاحِدٍ مِنْهُمْ »[ الکافی، ج 2، ص 375.]؛ «رفاقت نکنید با بدعت‌گرایان، و همنشین آنها نشوید تا در نظر مردم یکى از آنها شمرده شوید».

سبک شمارندگان نماز

پیشوای ششم شیعیان فرموده‌اند:
«اخْتَبِرُوا إِخْوَانَکُمْ بِخَصْلَتَیْنِ فَإِنْ کَانَتَا فِیهِمْ وَ إِلَّا فَاعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ مُحَافَظَةٍ عَلَى الصَّلَوَاتِ فِی مَوَاقِیتِهَا وَ الْبِرِّ بِالْإِخْوَانِ فِی الْعُسْرِ وَالْیُسْر»[ کافی، ج 2، ص 672.]؛ «دو خصلتند که در هر که باشند خوب است و اگر در کسى نباشند دور شو از از او سپس دور شو و باز هم دور شو، گفته شد که آن دو خصلت کدامند؟ فرمود: نماز در وقت خودش و مواظبت بر آن، و نیکی کردن به برادران دینی در سختی و راحتی».

غافلان از یاد خدا

خداوند متعال می‌فرماید:
(((وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ کانَ أَمْرُهُ فُرُطاً)))[ کهف (18)، آیه 28.]؛
«و از کسانى که قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم اطاعت مکن! همان‌ها که از هواى نفس پیروى کردند، و کارهایشان افراطى است»

کسانی که احکام دید را نادیده می‌گیرند

پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «چهار چیز دل را می‌میراند که یکی از آنها همنشینی با مردگان است». سوال کردند: همنشینی با مردگان چیست. حضرت فرمود:
«مُجَالَسَةُ کُلِّ ضَالٍّ عَنِ الْإِیمَانِ وَ جَائِرٍ فِی الْأَحْکَام »[ بحار الأنوار، ج 1، ص203.]؛ «همنشینی با کسانی که ایمان را گم کرده و از پایبند بودن به آنچه را که شرع امر کرده منع مى کنند».

دروغگو، گناهکار، بخیل، نادن و قاطع رحم

امام سجاد(علیه السلام) در توصیه‌ای فرزندش امام باقر(علیه السلام) را از رفاقت با پنج دسته برحذر داشته و فرموده:
«ای فرزندم، به پنج گروه نظر کن و با آن ها رفاقت نکن و سخن نگو و همراه آن ها نشو:
از رفاقت با دروغ گو بپرهیز که او مانند سراب است که نزدیک را دور و دور را نزدیک جلوه می دهد.
از دوستی با فاسق (گناهکار) اجتناب کن که تو را به یک لقمه یا کم تر می فروشد.
از رفاقت با بخیل خودداری کن که تو را در زمانی که نیاز به او داری، رها می کند.
از مصاحبت با نادان بپرهیز که او می خواهد به تو نفع رساند. اما ضرر می رساند.
از دوستی با کسی که از خویشاوندانش بریده، دوری کن که او را در قرآن ملعون یافته ‌ام». [ ر.ک: بحار الأنوار، ج 71، ص 199.]
آداب معاشرت با دوستان