با سلام و احترام به شما پرسشگر گرامی.
در مورد احکام مربوط به معاملات باید بگوییم که در این زمینه احکام زیادی وجود دارد (انواع معاملات، ربا، خیارات و …) که ذکر آنها در این جا مقدور نمی باشد، علاوه بر اینکه در برخی موارد نظر مراجع متفاوت می باشد. لذا به توضیح المسائل مرجع خود قسمت احکام خرید و فروش مراجعه نمائید. راجع به سود و ضرر در معاملات اقتصادی باید بگوییم که قرآن یک سری اصول و مقررات کلی برای تجارت و معاملات بیان می دارد که مطابقت هر تجارتی با آن اصول مساوی با سود واقعی است و تخطّی و انحراف از آن برابر است با ضرر واقع:
1. پرهیز از ربا و بهره (مانند آیات 275 به بعد از سوره بقره. یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَ ذَرُواْ مَا بَقِىَ مِنَ الرِّبَواْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِین )
2. رضایت طرفین معامله. (نساء 29 – یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَأْکُلُواْ أَمْوَالَکُم بَیْنَکُم بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَن تَکُونَ تجَِرَةً عَن تَرَاضٍ مِّنکُمْ )
2 . معامله نقدی نیازی به سند ندارد. اما برای معاملات نسیه و مدت دار سند بگیرید (بقره: 282- یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِذَا تَدَایَنتُم بِدَیْنٍ إِلىَ أَجَلٍ مُّسَمًّى فَاکْتُبُوهُ وَ لْیَکْتُب بَّیْنَکُمْ کَاتِبُ بِالْعَدْل …)
3 . هنگام نماز جمعه دست از تجارت بردارید. (جمعه: 9- یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِذَا نُودِىَ لِلصَّلَوةِ مِن یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْاْ إِلىَ ذِکْرِ اللَّهِ وَ ذَرُواْ الْبَیْعَ ذَالِکُمْ خَیرٌْ لَّکُمْ إِن کُنتُمْ تَعْلَمُون )
4 . تجارت، مردان خدا را از یاد خدا باز نمی دارد . (نور: 37 – رِجَالٌ لَّا تُلْهِیهِمْ تجَِرَةٌ وَ لَا بَیْعٌ عَن ذِکْرِ اللَّهِ وَ إِقَامِ الصَّلَوةِ وَ إِیتَاءِ الزَّکَوةِ یخََافُونَ یَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِیهِ الْقُلُوبُ وَ الْأَبْصَر)
5 . تجارت معنوی (جهاد در راه خدا) مایه نجات از آتش است.(تجارت نجات بخش و سودمند) (صف: 10و11-یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّکُمْ عَلَیٰ تِجَارَةٍ تُنْجِیکُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ (10) تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِکُمْ وَأَنْفُسِکُمْ ۚ ذَٰلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (11) یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَیُدْخِلْکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ ۚ ذَٰلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ )
6 . تجارت فناناپذیر در پرتو تلاوت قرآن و اقامه نماز و انفاق است . (فاطر: 29- إِنَّ الَّذِینَ یَتْلُونَ کِتَابَ اللَّهِ وَ أَقَامُواْ الصَّلَوةَ وَ أَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَ عَلَانِیَةً یَرْجُونَ تجَِرَةً لَّن تَبُور)
برای آگاهی از آیات اقتصادی قرآن می توانید به کتاب «معجم موضوعی آیات اقتصادی قرآن» اثر سید محمدکاظم رجایی مراجعه نمایید.