معنای عبادت همان بندگی خدای یگانه و خالق بی همتا است که با فطرت، معرفت و تبعیت از احکام او حاصل می شود، حفظ می گردد و فزونی می یابد.
خلقت جهان و انس و جانّ نشانه خلاقیت همیشگی خدا و کمال خلاقیت او است. و بندگی همان خدای خلاق و آفریننده برای همه از جمله جنّ و انس مایه کمال است.
پس به نسبت خدای بی مانند، صمد و بی نیاز می توان گفت: او که مولای واقعی است احتیاج به عبادت ما ندارد. اما به نسبت ما بندگان لازم است بدانیم که کمال ما در عبودیت خدایی است که همیشه و در همه چیز به او نیازمندیم.
اگر قرآن در آیه 56 سوره مبارکه ذاریات می فرماید: « وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ» عبادت مذکور به نسبت جن و انس و ناظر به کمال آنها است که از پی خلقت و برای تشکر از خالق صورت می گیرد.
و اگر در سوره مبارکه توحید می فرماید: « الله الصمد»، و مانند آن، ناظر به مولا و معبود مطلق بودن خدا و در عین حال کمال خدا و بی نیازی او از همه چیز، همه کس، در همه زمانها و همه ی مکانها است.
خلاصه این که عبد نیاز به مولای مطلق و عبادت او دارد اما او احتیاج به عبد و عبادت او ندارد. و اگر جن و انس را خلق کرده و از آنها عبادت خواسته نفعش به خود آنها بر می گردد نه مولا و خدا. (دقت کنید)
جهت اطلاع بیشتر ر.ک:
– حکمت عبادات، آیت الله جوادی آملی.
– تفسیر المیزان و نمونه، ذیل آیه 56 سوره مبارکه ذاریات.