علی(ع) درباره نفوذ منافقین بیانی دارد که تحلیل و شرح آن این است: در صدر اسلام رقم قابل توجّهی از مسلمانان را منافقین، که در واقع مخالفان سرسخت نبیّ اکرم(ص) بودند، تشکیل می دادند و اکثر آنها سرگرم کارشکنی بودند که به چند نمونه آن اشاره می شود: 1 ـ در جنگ اُحُد مسلمانان با لشکر هزار نفری از مدینه حرکت کردند ولی در بین راه سیصد و اندی برگشتند و حاضر به شرکت در جنگ احد نشدند. با آن که فرماندهی کل قوا را پیغمبر اکرم(ص) به عهده داشت و قرآن نیز در دسترس همگان بودو بهانه ای برای کار شکنی وجود نداشت. 2 ـ در جنگ های دیگر نیز سعی می کردند روابط مرموز سیاسی، اطلاعاتی با مشرکان برقرار کنند: «فَتَری الّذینَ فی قُلوبهم مَرض یُسارِعونَ فیهِم یَقُولُون نَخْشی أن تصیبنا دائرة»؛مائده/52آنها چون قلبشان مریض است همواره رابطه اطلاعاتی و سیاسی با مخالفان اسلام برقرار می کنند. استدلالشان این است که شاید قرآن و رژیم اسلامی شکست بخورد و رژیم جاهلیت باز گردد، پس چرا ما رابطه خود را با کافران قطع کنیم؟ قرآن از این راز پرده برداشته و فرمود: «فَعَسی اللهُ أنْ یَأتیَ بالفَتْح أوْ أمرٍ مِنْ عِنده فَیُصبِحوا عَلی ما أسَرّوا فی أنفُسهم»؛امید است که فتح خدا و فرمان الهی برسد و نظام کفر و شرک برای همیشه به دست فراموشی سپرده شده، رژیم نوپای اسلامی مستمر، مستحفظ، مستحکم و استوار بماند و کوردلان رسوا شوند. البته همین طور هم شد و در نیتجه رابطه اطلاعاتی و سیاسی منافقین با مشرکین و جاسوسی نظامی برای آنها سودی به حالشان نداشت.
3 ـ در جنگ تبوک عدّه ای از منافقین به سر کردگی عبدالله بن ابیّ از حضور در صحنه مصاف سرباز زدند. و جمعی از آنان که باقی ماندند ابتدا برای تضعیف روحیه رزمندگان اسلامی تلاش کردند و وقتی که موفق نشدند در نهایت به فکر ترور افتادند و هنگام بازگشت از جنگ در رخدادی که به جریان «لیلة العقبة» معروف شد طرحی ریختند تا با رم دادن شتر رسول خدا(ص) در تاریکی شب آن حضرت را ترور کنند. لیکن این نقشه نیز خنثی شد و راه به جایی نبرد.
4 ـ شایعه پراکنی هایی که در مدینه داشتند و با اعتقادات مسلمانان بازی می کردند و آنها را نسبت به حاکمیت اسلام بدبین می کردند. قرآن کریم با این پدیده شوم به شدت برخورد کرد و فرمود: اگر آنها از این حرکت زشت و نامیمون دست نکشند، تو را (ای پیامبر) بر ضدّ آنها می شورانیم و به ترک وطن مجبورشان می کنیم: «لَئن لم ینتهِ المنافقون والّذین فی قُلوبهمْ مرض والمُرجفونَ فی المَدینةِ لنُغرینّک بهم ثمّ لا یُجاورونکَ فیها إلّا قَلیلاً».احزاب/60
5 ـ تحریم اقتصادی مسلمانان یکی از برنامه ها یشان بود. به دیگران می گفتند: به کسانی که دور رسول خدا(ص) را گرفتند انفاق نکنید تا پراکنده شوند: «هُم الّذینَ یَقولون لا تُنفِقوُا عَلی مَن عند رَسول الله حتی ینفضّوُا».منافقین/7
البته خدای سبحان جواب می دهد: نقشه شان نقش بر آب است و اثری ندارد، زیرا خزاین آسمان و زمین از آن خداست ولیکن چون منافقین این معارف بلند را نمی فهمند آن برنامه های کودکانه را طراحی می کنند: «ولله خَزائنُ السّمواتِ والأرضِ ولکنّ المُنافقینَ لا یَفقَهونَ».(همان)
6 ـ توطئه اجتماعی، حیثیتیْ بر ضد مسلمانان، که گفتند: آنان عده ای از حقیران و ذلیلان جامعه هستند و ما اگر به شهر برگردیم آنها را بیرون خواهیم کرد: «یَقولون لَئنْ رَجعنا إلَی المَدینة لیُخْرِجَنّ الأعزُّ منهَا الأذل».منافقین/8
قرآن کریم جواب می دهد: معیار عزت غیر از آن است که این کوردلان فکر می کنند. عزت از آن خدا و رسول او و مؤمنان است: «ولِلّه العزّةُ ولِرَسوله ولِلمؤمنینَ ولکنَ المنافِقین لا یعلمونَ». (همان)
7 ـ این توطئه های خائنانه و بی شرمانه ادامه داشت تا این که به ننگین ترین کار دست زدند و آن این که در قضیّه افک، به این رذالت تن دادند که ـ معاذالله ـ یکی از همسران نبی اکرم(ص) را به بی عفتی متهم کنند تا با آبروی خود آن حضرت بازی کنند. بخشی از آیات سوره نور در این زمینه نازل شد تا نزاهت خاندان پیامبر(ص) را تثبیت کند: «إِنّ الّذین جاءوُا بالإِفک عُصبة مِنکمْ لا تَحسبوه شَرّاً لَکُم بَلْ هو خیر لکمْ لِکلّ امرءٍ مِنْهم مَااکتسب مِنَ الإثمِ وَالّذی تولّی کِبره منهم لَه عَذاب عظیم». نور/11
این حرکتِ نکوهیده جز دسیسه اخلاقی، اجتماعی منافقین ریشه دیگری نداشت. چون وقتی که از روابط سیاسی با بیگانگان و از تحزّب نظامی علیه اسلام بهره ای نبردند، آخرین ترفندی که به کار بردند همین تهمت و افترا و اشاعه فحشا درباره زنان نبیّ اکرم(ص) بود تا از این طریق حیثیت اجتماعی آن حضرت را لکّه دار کنند.
خدای سبحان در قرآن کریم می فرماید: کافر بودن زن پیامبر عیب نیست چون کفر زن به حرم امن رسالت شوهرش آسیبی وارد نمی کند چنان که همسر نوح(ع) و همسر لوط(ع) کافر بودند و هیچ گزندی از این جهت به دامنه بلند رسالت و نبوّت آنها نرسید: «ضَرب الله مثلاً لِلّذین کَفروا امْرأت نوحٍ وامرأت لوطٍ کانتا تحْت عبدیْن من عبادنا صالحیْن فَخانَتاهما فلمْ یُغْنیا عنهما مِن الله شَیئاً وقیل ادْخلا النّار مع الدِاخلین».تحریم/10
اما ممکن نیست زن پیامبر آلوده به بی عفتی شود؛ چون این رذیلت اخلاقی، هتک حیثیت اجتماعی پیامبر را به دنبال دارد.
این، وضعیت منافقین در زمان رسول اکرم(ص) بود که تقریباً یک سوم مسلمانان آن روز را تشکیل می دادند و هرگز حاضر به اطاعت از آن حضرت نشدند.
آیة الله جوادی آملی،حماسه و عرفان
به نقل از سایت تبیان