جک گلدسمیت استاد دانشکده حقوق در دانشگاه هاروارد در خصوص این نامه نوشت: «با توجه به متن نامه، به نظر می رسد سناتورهای آمریکایی نیز از نظام قانون اساسی ما و یا شرایط مورد نیاز برای لازم الاجرا دانستن یک توافقنامه بین المللی درک درستی ندارند.»

47 سناتور جمهوری‌خواه کنگره آمریکا روز دوشنبه در نامه‌ای سرگشاده به مقام‌های ایران هشدار دادند که هر نوع توافق هسته‌ای بین ایران و گروه موسوم به ۱+۵ از نقطه نظر آن ها ممکن است فقط تا پایان دوره ریاست جمهوری «باراک اوباما» پایدار بماند. در این نامه آمده است توافق هسته‌ای احتمالی با ایران «صرفا یک توافق اجرایی» است که می‌تواند «به گردش قلم» رئیس جمهور بعدی امریکا لغو شود و کنگره آینده هم می‌تواند هر زمان که بخواهد «شرایط توافق را تغییر دهد.»

این موضوع واکنش اوباما، رئیس جمهور آمریکا را برانگیخت بر اساس گزارش «سی‌ان‌ان»، ‌آقای اوباما پیش از دیدار با «دونالد تاسک»،‌ رئیس شورای اروپا گفت واشنگتن در حال حاضر بر اینکه می‌توان با ایران به توافق رسید یا نه تمرکز دارد. رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «چیزی که ما فعلاً بر روی آن تمرکز داریم این است که آیا می‌توانیم به توافق برسیم یا نه».

وی با انتقاد از جمهوری خواهان گفت «این مسئله تاحدودی تمسخر آمیز است»‌ که جمهوری خواهان در مجلس سنا به ایران درباره امضای هرگونه توافق احتمالی با آمریکا هشدار دهند. اوباما تصریح کرد: «هنگامی که به توافق برسیم،‌اگر برسیم،‌ خواهیم توانست دلایل آن را هم برای مردم آمریکا توضیح دهیم و من مطمئنم که قادر به اجرای آن هم خواهیم بود.»

جنیفر ساکی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز در واکنش به این نامه گفت: 47 سناتور جمهوریخواه با نوشتن و ارسال نامه به ایران در جستجوی کسب امتیاز سیاسی هستند. ساکی با اشاره به نامه 47 سناتور آمریکایی به ایران در مورد توافق هسته ای گفت: اکنون موضوع توافق بین کشورها مطرح است؛ یک توافق اجرایی بین دو کشور. این نوع از نامه ها که به امضای شماری از اعضای کنگره رسیده است، بطور یقین توانایی رییس جمهوری و شاخه اجرایی دولت را در ارتباط با مذاکرات کاهش می دهد

این نامه واکنش دیگر سیاستمداران آمریکا را نیز در پی داشت. طبق گزارش «ام اس ان بی سی» جو بایدن، معاون رئیس جمهور، با انتشار بیانیه ای در انتقاد از نامه جمعی از سناتورها، با اشاره به اینکه خود 36 سال در مجلس سنا حضور داشته است، اقدام این 47 سناتور برای ارسال این نامه به «جمهوری اسلامی ایران» را دون شأن این نهاد خوانده است.

معاون رئیس جمهور آمریکا نوشت: «نامه ای که روز 9 مارس توسط 47 سناتور آمریکایی به جمهوری اسلامی ایران ارسال شد و آشکارا برای تضعیف رئیس جمهور رسمی آمریکا در بحبوجه مذاکرات بین المللی حساس طراحی شده است، دون شأن نهادی است که من برای آن احترام قائلم.»

همچنین رهبر دموکرات های سنای آمریکا از نامه جمعی از جمهوریخواهان انتقاد کرد. به گزارش روزنامه «پُلتیکو» چاپ آمریکا، «هری رید» تلاش جمهوریخواهان برای کارشکنی در کار باراک اوباما، به منظور پیگیری گفتگوهای هسته ای با ایران را به مثابه «سیلی محکمی به گوش کشور آمریکا» توصیف و آن را محکوم کرد.

هری رید اقدام چهل و هفت سناتور جمهوری خواه را حمله ای بچگانه توصیف و اعلام کرد: سناتورهای جمهوری خواه با هدف تخریب مذکرات اتمی با ایران، نامه ای را به رهبری ایران ارسال کردند. واقعا مداخله مستقیم در یک مذاکره بین المللی آن هم فقط برای مشکل آفرینی برای رئیس جمهور آمریکا بی سابقه است.

در همین جهت رئیس کمیته اطلاعات سنای آمریکا با انتقاد از اقدام سناتورهای جمهوریخواه این حرکت را آخرین اقدام برای به شکست کشاندن مذاکرات هسته ای توصیف کرد. «دایان فاینستاین» نامه سناتورهای جمهوریخواه به رهبران ایران را حمله‌ ای بسیار بی‌ سابقه و نامناسب به اختیارات رئیس جمهور در اداره سیاست خارجی توصیف کرد.

علاوه بر این انتقادات، کارشناسان حقوقی معتقدند اساسا آنچه سناتورهای آمریکا می گویند امکان پذیر نیست، به این معنا که بر اساس حقوق بین الملل، دولت ها در یک کشور پیرو هم هستند، مگر آنکه در کشوری انقلاب یا کودتا صورت گیرد. در غیر این صورت اگر نظام سیاسی قبلی پابرجا باشد، و دولت با انتخابات به نفر بعدی انتقال یابد، تمام تعهدات دولت قبلی بدون هیچ کم و کاستی به دولت بعدی انتقال می یابد. بنابراین دولت بعدی نمی تواند از تعهدات دولت قبل خود اعلام برائت کرده یا سلب مسئولیت کند.

جک گلدسمیت استاد دانشکده حقوق در دانشگاه هاروارد در خصوص این نامه نوشت: «با توجه به متن نامه، به نظر می رسد سناتورهای آمریکایی نیز از نظام قانون اساسی ما و یا شرایط مورد نیاز برای لازم الاجرا دانستن یک توافقنامه بین المللی درک درستی ندارند.»

وی افزود: « طبق متن نامه، دو سوم از اعضای سنا می بایست یک معاهده بین المللی را تایید کنند، اما همانطور که در پایگاه اینترنتی سنا نیز به وضوح آمده است، سنا معاهدات را به تصویب نمی رساند. در حقیقت، سنا لایحه تصویب معاهده را ارائه می کند تا با این شیوه مشاوره و موافقت خود را در خصوص معاهده مربوطه به طور رسمی ارائه کرده باشد و از این طریق موضع رئیس جمهور را در تصویب معاهده قدرتمند سازد. طبق گزارش سرویس تحقیقاتی کنگره در سال 2001 در خصوص نقش سنا در روند تصویب معاهدات در کشور، این رئیس جمهور آمریکاست که در مورد مفاد معاهدات مذاکره می کند و در نهایت آن را به تصویب می رساند، اما به این شرط که سنا در مراحل آغازین مذاکره لایحه ای را در مورد معاهده ارائه و موافقت خود را با آن اعلام کرده باشد. تصویب (معاهدات) اقدامی فرمالیته برای نشان دادن موافقت کشور و متعهد بودن آن به معاهده در بستر بین المللی است. طبق گزارش سرویس تحقیقاتی کنگره، ممکن است یک معاهده از سوی سنا بررسی و تایید شده باشد، اما رئیس جمهور می تواند به سادگی از تصویب معاهده خودداری نماید (تصویب نهایی توسط رئیس جمهور صورت می گیرد و نه سنا).»

بنابراین می توان گفت موانع قانونی مهمی پیش روی اجرای خواسته سناتورهای ضد ایرانی قرار دارد. با این حال سؤالی که در اینجا مطرح می شود این که چرا با وجود این موانع سناتورهای کنگره در اقدامی که تاکنون سابقه نداشته است، مستقیما خطاب به مقامات جمهوری اسلامی ایران نامه ای را منتشر کرده اند. آن ها می توانستند مواضع خود را در رسانه هایشان اعلام کنند و خود را در معرض مسئولیت چنین اقدام بی سابقه ای قرار ندهند. چرا چنین شیوه ای را انتخاب کرده اند؟

در پاسخ می توان گفت: اولا چنین موضع گیری صریح و مستقیمی به معنای وجود مخالفان سرسخت در داخل آمریکا نسبت به تعامل دیپلماتیک دولت آمریکا در موضوع هسته ای با ایران است و ناشران این نامه می خواهند مخالفت خود را مقتدرانه و سنگین وانمود کنند. از همین نکته می توان حدس زد که مخالفت تند سناتورهای کنگره آمریکا با ایران به معنای ضعیف بودن جریان مخالف با حل موضوع هسته ای ایران از طریق دیپلماتیک است. البته این جریان اکنون با انتشار ادبیات تند و رادیکالی به دنبال تغییر فضای داخل امریکاست تا در انتخابات آینده آمریکا ادبیات و عناصر تند و رادیکال خریدار پیدا کنند.

ثانیا این سرسختی، تابعی از سیاست های رادیکال حزب بنیامین نتانیاهو، حزب لیکود، است. به گفته دیوید سوانسون، روزنامه‌نگار آمریکایی، سناتورهای جمهوریخواه امریکا سعی دارند با خراب کردن تلاش‌های باراک اوباما، رئیس جمهور امریکا برای توافق هسته‌ای با ایران به بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل خدمت کنند. سوانسون در ادامه گفت: زمان ارسال نامه‌ی جمهوریخواهان حاکی از «ارتباط» سخنرانی نتانیاهو در کنگره امریکا و تلاش بی‌سابقه سناتورها برای «خراب کردن» مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 است.

این در حالی که وضعیت نتانیاهو و حزبش در عرصه سیاسی اسرائیل از موقعیت بدی برخوردار است و بنابراین سناتورهای تندرو به جای محکمی وصل نیستند. به عبارتی به نظر می رسد که مخالفت آنان نمی تواند آنقدر دوام بیاورد و نیز گسترش یابد که دولت آینده آمریکا را تحت تأثیر قرار داده و در حالی که موانع قانونی مهمی پیش روی آن است، زیر میز توافقات با ایران بزند.

بصیرت، حمزه عالمی چهارشنبه 20 اسفند 1393