دانشجوی گرامی ضمن تشکر از تماس شما با این مرکز ، اهتمام شما نسبت به پیگیری و انعکاس پیشرفت های کشور عزیزمان ، بسیار قابل تقدیر است . البته همانگونه که شاید شما هم مستحضر باشید این مرکز عمدتا وظیفه پاسخگویی در زمینه شبهات مطرح در زمینه موضوعات مرتبط با معارف دینی از جمله موضوعات سیاسی را بر عهده داشته و تنها در صورتی می تواند به پاسخ سوالاتی از قبیل سوال شما بپردازد که آمارها و مطالب لازم در اختیارش باشد و از آنجایی که تحقیق مستقلی در زمینه پیشرفت های ماهواره ای جمهوری اسلامی ایران بعد از انقلاب اسلامی ، توسط این مرکز صورت نگرفته است لذا از ارائه پاسخی که از جانب این مرکز تهیه شده باشد معذوریم و به نظر می رسد بهترین راه برای دریافت پاسخ سوال شما پایگاه هایی باشد که به صورت تخصصی به این کار اشتغال دارند همچون پایگاه دستاوردهای انقلاب اسلامی به آدرس اینترنتی www.dastavardha.com/ . با این حال با توجه به اینکه قبول زحمت کرده و با این مرکز تماس گرفته اید متن دو مقاله که مرتبط با پاسخ سوال شما نیز می باشد با ذکر منابع آن خدمت شما تقدیم می گردد که در آنها به این دستاوردها اشاره شده است و امید است راهگشای شما باشد :

مقاله اول : دستاوردهای فناوری از پیشرفت هسته ای تا ماهواره رصد(منبع : بولتن نیوز)

در شب ولادت با سعادت حضرت علی (ع) متخصصان و دانشمندان هوا فضای جمهوری اسلامی ایران موفق شدند با پرتاب موفقیت آمیز ماهواره رصد به فضا، آن را در مدار زمین قرار دهند.

بومی سازی دانش و فن آوری طراحی و آزمایش ماهواره، بومی سازی فن آوری سنجش از دور و تصویربرداری از زمین بوسیله ماهواره، توسعه فن آوری های جدید شامل تولید توان در محیط مداری، تعیین و کنترل وضعیت ترکیبی فعال و غیرفعال، ساخت پانل ها و حسگرهای خورشیدی و ساخت بوم گرادیان جاذبه که همگی برای نخستین بار در کشور انجام می شود از دستاوردهای طراحی و اجرای این پروژه مهم ملی است.

این دومین ماهواره بر ساخت جمهوری اسلامی ایران است که قادر است میکروماهواره 16 کیلویی را تا ارتفاع 260 کیلومتری از سطح زمین قرار دهد.

عملیات موتور اول و جدایش آن‌، عملیات موتور دوم، خارج شدن ماهواره بر از جو غلیظ، رسیدن به سرعت مورد نظر و جدایش ماهواره از ماهواره بر مراحلی بودند که ماهواره بر سفیر رصد با موفقیت انجام داد.

این دستاوردهای ماهواره ای در عصر ارتباطات که اکثر کشورهای صنعتی به آن توجه نشان می دهند، در کنار پیشرفت های هسته ای، موشکی و توسعه صنایع مختلف مخابراتی، خودروسازی، فولادسازی، نفت وگاز و پتروشیمی و… نشان می دهد که جمهوری اسلامی، به باشگاه کشورهای توسعه یافته جهان وارد شده و این دستاوردهای جمهوری اسلامی، می تواند ضمن تقویت استقلال کشورهای اسلامی از فناوری های کشورهای صنعتی غرب، مانع سلطه جویی، ماجراجویی و دخالت های آمریکا و ایادی آن در کشورهای خاورمیانه، اسلامی و درحال توسعه شود و نظام سلطه را با چالش مواجه خواهد ساخت و بی شک بزودی شاهد روندی خواهیم بود که دیگر آمریکا ونظام سرمایه داری وامپریالیسم جهانی نمی تواند ادعا کند که تنها ابرقدرت جهان است و هیچ کشوری قادر به رقابت صنعتی با آمریکا نیست.

این دستاورد جمهوری اسلامی در روزگاری که به عصر ارتباطات و مخابرات معروف شده و فناوری پیشرفته جهان و کشورهای صنعتی، شامل برنامه های هوافضا، ماهواره، مخابرات و ارتباطات است و… نشان می دهد که جمهوری اسلامی نه تنها کشوری توسعه نیافته نیست بلکه برعکس، از فناوری های روز دنیا برخوردار است ودر عرصه کشورهای صنعتی وارد شده است و فناوری های جدید تنها در اختیار آمریکا نیست تا هرگونه که بخواهند برای منافع خود و علیه منافع ملل ستم دیده جهان استفاده کنند.

دردو دهه اخیر، بسیاری از کشورهای جهان سوم، برای آن که در زمره کشورهای در حال توسعه قرار بگیرند، تلاش داشتند که با رشد سرمایه گذاری در تولید سیمان و مصالح ساختمانی، فولاد و فلزات مختلف، مونتاژ خودرو و راهسازی و ایجاد دانشگاه، خود را در ردیف کشورهای درحال توسعه قرار دهند. در حالی که امروز، کشوری مانند جمهوری اسلامی توانسته طی روند سی ساله بعد از انقلاب شکوهمند وارزشی خود نه تنها از مراحل گذار توسعه صنعتی دربسیاری از رشته های صنعتی عبور کرده بلکه پا به عرصه فناوری روز جهان یعنی ارتباطات و ماهواره و موشک گذاشته است و ظرف مدت کوتاهی دو ماهواره به فضا پرتاب کرده است.

جمهوری اسلامی، با پرتاب ماهواره و ورود به کشورهای صاحب فناوری موشک و ماهواره، نشان داده که نه تنها جزو کشورهای پیشتاز در عرصه فناوری است بلکه بسیاری از مراحل توسعه صنعتی را نیز طی کرده و در تولید خودرو، فولاد، سیمان و مصالح ساختمانی، صنایع غذایی، پتروشیمی و فرآورده های نفتی، در بازار جهانی ومنطقه مطرح است.

در شش سال اخیر، و در دولت احمدی نژاد، پایداری و پافشاری جمهوری اسلامی بر حقوق هسته ای نیز باعث شده که مراحل غنی سازی، راه اندازی نیروگاه بوشهر و برنامه توسعه برنامه های هسته ای در بخش ها و نقاط مختلف کشور با پیشرفت روز افزون مواجه شود و هر سال چند خبر خوش هسته ای، کام ملت ایران ومسوولان و دانشمندان ایرانی را شیرین می کند و در عین حال، دشمنان و کشورهای متخاصم را گیج و متعجب کرده که چگونه کشوری مانند ایران مراحل خودکفایی و قطع وابستگی و رشد فناوری وصنعتی خودرا با شتاب طی کرده و الگویی برای کشورهای اسلامی و درحال توسعه و منتقد نظام سرمایه داری شده و نظام سلطه را به چالش گرفته است …

اگر روزگاری آرزوی کشورها، دسترسی به مونتاژ خودرو، تولید فولاد وسیمان بود، امروزه جمهوری اسلامی نه تنها به خاطر انقلاب شکوهمند اسلامی در سال 1357 دستاوردهای فرهنگی، استقلال سیاسی، خودکفایی اقتصادی در بسیاری از زمینه ها را به همراه داشته بلکه در بسیاری از زمینه های صنعتی، جزو کشورهای پیشتاز منطقه به شمار می رود و تحریم کشورهای غربی نیز نتوانسته صنایع ایران را زمین گیر کند و برعکس باعث ایجاد انگیزه در متخصصان و جوانان پرتلاش و با انگیزه شده و از مراحل مختلف انقلاب صنعتی عبور کرده و نه تنها صنایع زیرساخت مانند فولاد و خودرو و پتروشیمی و … را توسعه داده بلکه به فناوری روز دنیا وارد شده است.

کشورهای غربی نیز به جای این که دستاوردهای جمهوری اسلامی را بپذیرند و اذعان داشته باشند که ایران کشوری پیشرفته است با بهانه جویی و جریان سازی خبری، هر گونه پیشرفت در ماهواره و موشک و فناوری هسته ای را به اصول وعقاید و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ربط می دهند تا کشورهای همپیمان خود را به مقابله با جمهوری اسلامی مجاب کنند.

جای تقدیرو سپاسگزاری است که به خاطرحمایت مسوولان کشور، تلاش مدیران و کارگران صنعتی کشور، تنها ظرف 22 سال این همه دستاورد صنعتی نصیب کشور شده است و ازآغاز برنامه اول توسعه در سال 1368 تاکنون به خاطر تلاش و فداکاری جوانان و متخصصان کشور، بسیاری از مسیرهای سخت خودکفایی، مونتاژ، طراحی و تولید داخلی، ساخت محصولات با برند ملی، صادرات و قرار گرفتن در باشگاه کشورهای پیشتاز فناوری، طی شده است.

اگر روزگاری در ایران پیکان مونتاژ می شد حالا بیش از 50 نوع محصولات خودروسازی با برند ملی یا مشارکت خودروسازان معتبر جهان تولید وبه بازار عرضه می شود وبازار صادراتی کشورهای منطقه را تحت تاثیر قرار داده است و از مرحله مونتاژ، تا مهندسی معکوس و کپی کاری، قطعه سازی، تحقیق و توسعه، طراحی و ارائه برند ملی مانند سمند و تیبا و کامیون ملی و … را تنها در یک دوره 20 ساله شاهد بوده ایم.

کدام کشور وملتی، توانسته با وجود این همه جوسازی و تحریم کشورهای غربی، چنین دستاوردهایی به همراه داشته باشد و این موضوع نشان می دهد همان گونه که در میدان جنگ، ایمان وانگیزه و نیت رضای خداوند، باعث می شود که یک سرباز در مقابل 10 نفر از دشمنان به پیروزی برسد، در میدان تولید و صنعت نیز روند توسعه صنعتی در ایران با شتاب همراه بوده و مراحل مختلف توسعه صنعتی به طور موازی در صنایع و بخش های مختلف اقتصادی صورت گرفته است.

معمولا هر مرحله از دوره گذار توسعه صنعتی ده ها سال طول می کشد، در حالی که مراحل توسعه صنعتی در ایران ظرف دو دهه گذشته طی شده است و صنعتگران و متخصصان و دانشمندان ایران، در بخش های مختلف انرژی هسته ای، فناوری ماهواره و موشک، صنایع نظامی، هواپیماسازی و بالگردها، خودروسازی، سیمان و فولاد و انواع فلزات، پتروشیمی و صنایع نفت وگازو … به سرعت مراحل مختلف مونتاژ تا قطعه سازی، طراحی و مهندسی را طی کرده اند و دانش فنی را به کشور منتقل کرده و بومی کرده اند.

به طوری که در بسیاری از صنایع و فناوری های نوین، دانشمندان و صنعتگران ما قادرند که علاوه بر مشارکت با شرکت های بزرگ صاحب دانش فنی و فناوری، اقدام به بومی سازی دانش فنی و ارائه نام تجاری ایرانی برای محصولات وخدمات مهندسی خود کنند وزمینه طراحی انواع مدل ها، تغییر در کارکرد محصولات، تنوع تولید و … را ایجاد کرده اند.

این تحولات نه تنها در صنایع غذایی و مصالح ساختمانی و فلزات مختلف و تولید خودرو منجر به تنوع محصول و خدمات شده و محصولاتی مانند پژو 206 صندوق دار با مشارکت شرکت خارجی را عرضه کرده بلکه برندملی سمند با انواع مدل ها و طراحی ها را به بازارهای مختلف داخلی و خارجی ارائه داده و ایران را به عنوان خودروساز و فولاد ساز و صاحب تکنولوژی در بسیاری از صنایع به جهان معرفی کرده و در کنار شرکت های بزرگ جهان، نام ایران به عنوان صاحب فناوری مطرح شده است.

در بخش مخابرات و ارتباطات که عصر امروز و بسیاری از کشورهای توسعه یافته در زمینه فناوری های های تک و مخابرات و ارتباطات فعال هستند، جمهوری اسلامی نه تنها دسترسی تمام شهروندان به انواع خطوط مخابراتی، تلفن همراه وافزایش سطح رفاه مردم را موجب شده و به سرعت در این زمینه رشد کرده است، بلکه در زمینه پرتاب موشک به فضا و ساخت ماهواره و استفاده از فناوری ماهواره که تعداد محدودی از کشورهای جهان صاحب این فناوری هستند، نیز پیشرفت های شگرفی داشته و دستاوردهای امروز جمهوری اسلامی می تواند در سال های آینده بسیاری از کشورهای مسلمان و درحال توسعه جهان را به داشتن این فناوری و کاهش وابستگی به کشورهای سلطه جوی غربی امیدوار کند.

بی شک به خاطر دستاوردهای جمهوری اسلامی در بخش فناوری هسته ای، هوافضا، ارتباطات، ماهواره و موشک و… در سال های آینده، شاهد همکاری کشورهای در حال توسعه با ایران خواهیم بود و تسلط نظام سلطه و کشورهای مداخله جو از این طریق کاهش خواهد یافت و کشورهای اسلامی، خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین و … با همکاری ایران، از مداخله کشورهای غربی در کشور خود می کاهند و وابستگی خود به آمریکا و اروپا را کاهش خواهند داد.

براین اساس، یکی از دلایل ماجراجویی ها و مداخله کشورهای غربی، در پرونده سازی علیه دستاوردهای هسته ای و ماهواره و موشک، نگرانی نظام سلطه از تاثیر دستاوردهای هسته ای و موشکی و ماهواره ای ایران بر عملکرد سایر کشورهای اسلامی ودر حال توسعه است و آنها تلاش می کنند که با کارشکنی و تحریم ایران، جمهوری اسلامی را از دسترسی به این فناوری های پیشرفته بازدارند. اما مسوولان و صنعتگران ودانشمندان با دفاع از حقوق هسته ای و صنعتی ملت ایران، توطئه آنها را تاکنون خنثی کرده اند و هر دستاورد و خبر خوشی که از روند هسته ای، هوافضا و ارتباطات اعلام می شود نشان دهنده این است که انگیزه و توان صنعتگران و دانشمندان و مسوولان ما بیش از آن است که بیانیه ها و تحریم های کشورهای غربی بتواند مانع رشد و توسعه ایران شود.

دانشمندان و متخصصان هوا فضای کشورمان پس از قرار دادن ماهواره ملی امید در مدار زمین ، اکنون نخستین ماهواره تصویربرداری ایران که تمامی مراحل طراحی، ساخت ، تجمیع ، تست و آماده سازی برای پرتاب آن در داخل کشور انجام شده است، را در مدار زمین قرار داده اند.

ماهواره رصد در مداری با ارتفاع 260 کیلومتر طراحی شده که هر شبانه روز 15 بار به دور زمین می چرخد و برقراری ارتباط با ایستگاه های زمینی ، دریافت فرامین از ایستگاه های زمینی ، تصویربرداری از زمین و ارسال تصاویر به همراه اطلاعات تله متری به ایستگاه های زمینی از وظایف ماهواره رصد است.

ساختار ایستگاه های زمینی ماهواره رصد نیز به گونه ای طراحی و پیاده سازی شده است که بیشترین دسترسی به ماهواره را جهت دریافت اطلاعات و ارسال فرامین کنترل فراهم نموده است. اغلب زیر سیستم های اصلی یک ماهواره بزرگ در این ماهواره وجود دارد که از جمله می توان به زیرسیستم های مدیریت توان، پانل های خورشیدی، کنترل وضعیت، محموله اپتیکی، GPS، مدیریت داده و فرامین روی بورد، گیرنده و فرستنده داده های روی بورد، فرستنده رنجینگ و کنترل دما اشاره کرد.

چهار ایستگاه ره گیری ، ایستگاه تله متری و فرمان ، ایستگاه مرکزی و ایستگاه متحرک ، عملیات ره گیری ، هدایت و کنترل و دریافت اطلاعات از ماهواره بر سفیر رصد بر عهده دارند که آنها نیز با موفقیت عملیات خود را انجام داده و همچنان عملیات آنان ادامه دارد.

ماهواره ها، به عنوان «چشم سوم بشر» در فضا، مجموعه وسیعی از امکانات را در اختیار می گذارند و با توجه به همین موضوع، کشورهایی که ماهواره ای را متعلق به خود ندارند، کشورهای «کور» لقب می دهند.

تصاویر ارسالی ماهواره ها، جهت پیش بینی بلایای طبیعی و مدیریت پیامدهای آن جهت کاهش خسارات، اکتشافات معدنی، بررسی تغییرات آب و هوایی و اقلیمی، پایش جنگلها، مراتع، اقیانوسها و کاربردهای متنوع دیگر به کار می روند.

استفاده از ماهواره در ارتباطات، انتقال داده و تصویر مدتهاست کیفیت زندگی بشر را ارتقا داده و پخش زنده تلویزیونی و ارتباطات تلفنی از اقصی نقاط جهان مدیون توسعه فناوری فضایی است.

ماهواره های جدید همراه با فناوری ساخت و پرتاب ماهواره، به ایران امکان آن را می دهد تا دانش فضایی را برای پوشش و نظارت بر سرزمین خود در ابعاد مختلف چون ارتباطات، زمین شناسی، نظارت بر تحولات آب و هوایی، نگهبانی از جنگل ها و پایش میزان گرمای زمین در اختیار بگیرد.

موقعیت جغرافیایی ایران و قرارگرفتن آن در یک گستره جغرافیایی با گوناگونی های بسیار، ما را نیازمند آن ساخته است تا برای پوشش کشور از ماهواره کمک بگیریم. در واقع دانشمندان کشورمان می خواهند با دسترسی به فناوری ساخت، پرتاب و ردگیری ماهواره، پدیده های مذکور را تحت کنترل و نظارت داشته و قابل بهره برداری سازند.

در راستای برنامه های فضایی جمهوری اسلامی ایران که قدمتی ۱۰ ساله یافته، تلاش¬های فراوانی برای کسب علم و سپس فناوری طراحی، ساخت، آزمایش، پرتاب و کاربری ماهواره ها که حلقه های زنجیره فناوی فضایی هستند صورت گرفته است. امروز تمامی فناوری¬های ذکر شده بومی و همگی این حلقه ها تکمیل شده است.

در اولین گام، ماهواره ملی امید در بهمن ماه ۱۳۸۷ با موفقیت در مدار لئو قرار گرفت. این ماهواره آزمایشی- تحقیقاتی ۲۷ کیلوگرمی برای عمر کاری ۵۰ روز ساخته شده بود که در نهایت پس از ۸۰ روز به کار خود پایان داد و ایران را به عنوان نهمین کشور سازنده و پرتاب کننده ماهواره ثبت کرد.

جزئیات پروژه رصد

با بررسی بازخوردها و اطلاعات کسب شده از ماهواره ملی امید، برنامه فضایی ایران هم وارد مراحل جدی تری شد که ساخت ماهواره های متنوع و گوناگون توسط صنایع دولتی و تیم های دانشگاهی از آن جمله است. حاصل این فعالیت ها، ماهواره های طلوع، فجر، نوید، آتست و البته ماهواره رصد است که این ماهواره روز گذشته در مدار قرار گرفت.

ماهواره رصد به عنوان اولین ماهواره (نانو ماهواره) دانشجویی تصویربرداری کشور با قابلیت تصویربرداری با تفکیک‌پذیری بهتر از ۲۰۰ متر است، که توسط اساتید و دانشجویان کشور در دانشگاه صنعتی مالک اشتر طراحی و ساخته شده و تمامی آزمایشهای لازم را پشت سر گذاشته است. تمامی زیر سامانه‌های آن از جمله سامانه رایانه روی برد(on-board)، سامانه تعیین وضعیت ماهواره، سامانه توان الکتریکی، سامانه های مخابراتی هدایت و کنترل و نرم¬افزارهای مدیریت ماهواره‌ در داخل کشور طراحی و ساخته شد و تمام آزمون‌های زیر سامانه‌ها و کل ماهواره در آزمایشگاه‌های فضایی کشور به انجام رسیده است.

از ویژگی‌های این ماهواره یکسان بودن مدیریت، طراحی و ساخت آن با رده ماهواره‌های سنجش از دور بزرگ است. در واقع رصد یا به قولی رصد۱ خط شکن برنامه دراز مدت و جدی ایران در زمینه سنجش از دور است که در ادامه با ماهواره های سنگین تر و با طول عمر بیشتر که ارائه دهنده تصاویری با دقت و تفکیک بالا خواهند بود، پیگیری می شود.

از دستاوردهای مهم پروژه ماهواره رصد می‌توان به ایجاد قابلیت اجرای پروژه‌های بین رشته‌ای در دانشگاه های کشور و توسعه دانش و فناوری پیچیده مهندسی سامانه طراحی ساخت و تست ماهواره اشاره کرد.

تصاویر این ماهواره نیز دارای کاربردهای هواشناسی، تشخیص مرزهای دریایی و ترسیم مسیر حرکت رودخانه ها است که از این تصاویر در طرح های ملی استفاده خواهد شد.

فرستنده و گیرنده‌های طراحی شده برای رصد، دارای رنجینگ فرستنده و کنترل دما بوده و قابلیت کنترل خود در موقعیت به صورت اکتیو(فعال) و پسیو(غیر فعال) را دارند. در واقع ماهواره رصد می‌تواند هم با گرادیان‌بوم جاذبه به شکل پسیو و بدون حرکت عملگرهای مکانیکی خود را کنترل کند و هم به طور فعال یعنی با بکارگیری چرخشگر مغناطیسی می‌تواند موقعیت خود را اصلاح و تثبیت نماید. کنترل پسیو سبب اطمینان خاطر از حفظ وضعیت مناسب ماهواره به طور دائم شده و در واقع این سامانه به محض ایجاد تغییر برخلاف محاسبات انجام شده در طراحی، اقدام به اصلاح موقعیت کرده و در صورت افزایش تغییر موقعیت از حد توان اصلاحی آن، سامانه اکتیو(فعال) وارد عمل شده و سعی در اصلاح موقعیت می کند. البته سامانه فعال، برای ایجاد تغییرات طبق نظر مرکز فرماندهی و کنترل زمینی نیز قابل بکارگیری است.

ماهواره رصد با استفاده از پنل های خورشیدی از این انرژی جهت تأمین توان الکتریکی مورد نیاز برای اجرای وظایفش بهره می گیرد که برقراری ارتباط با ایستگاه‌های زمینی، تصویربرداری از زمین و ارسال تصاویر به همراه اطلاعات تله‌متری (دورسنجی) به ایستگاه‌های زمینی از جمله مهم‌ترین مأموریت‌های این ماهواره است.

در این پروژه توپولوژی و ساخت ایستگاه‌های زمینی به گونه‌ای است که بیشترین دسترسی به ماهواره برای دریافت اطلاعات و ارسال فرامین کنترل فراهم شود و زیرسامانه‌های اصلی یک ماهواره بزرگ در ماهواره رصد وجود دارد که از جمله می‌توان به سامانه‌های مدیریت توان الکتریکی، پانل‌ها یا همان صفحات خورشیدی، سامانه های کنترل وضعیت از نوع فعال و ترکیبی غیرفعال، محموله تاکتیکی، GPS، مدیریت داده و فرامین روی بورد، گیرنده و فرستنده روی بورد، فرستنده رنجینگ و کنترل دما را دارد و بخصوص باید به قابلیت تصویربرداری و ارسال تصاویر به پایگاه¬های گیرنده این تصاویر در ایستگاه های زمینی اشاره کرد.

از این نظر رصد با ماهواره ملی امید مشابهت دارد اما نکته جالب توجه این است که ماهواره رصد در اولین لحظه ورود ماهواره به مدار زمین موفق به برقراری ارتباط با ایستگاه های مربوطه شده که پیشرفت ارزشمندی محسوب می شود. در واقع، زمانی که ماهواره وارد مدار مورد نظر شد سیگنال های ارسالی توسط آن در اولین گذر توسط پنج پایگاه زمینی دریافت شد.

چهار ایستگاه رهگیری، تله‌متری و فرمان، ایستگاه مرکزی و ایستگاه متحرک، عملیات رهگیری، هدایت و کنترل و دریافت اطلاعات از ماهواره‌بر سفیر رصد را برعهده داشتند که آنها نیز با موفقیت عملیات خود را انجام دادند.

عمر این ماهواره تقریباً مشابه ماهواره امید است و حدوداً برابر یک ماه و نیم در نظر گرفته شده اما به احتمال بالا همچون ماهواره امید تا چند ماه قابلیت برقراری ارتباط با زمین را خواهد داشت.

بهینه سازی ماهواره‎بر سفیر ۱ – آ

آخرین مرحله برای بکارگیری یک ماهواره، پرتاب دقیق و بی نقص آن به مدار است. کشورهای متعددی اقدام به طراحی و ساخت ماهواره می کنند، اما تعداد کمی از آنها یعنی فقط ۹ کشور کار پرتاب ماهواره را نیز با توان خود به انجام می رسانند. جمهوری اسلامی ایران در جهت حفظ استقلال کاری خود، در این حلقه نیز به خود کفایی رسیده و خانواده ماهواره برهای سفیر، مسافران ایرانی صنعت جوان فضایی مان را به مقصد می رسانند. این حامل های ماهواره امروزه از تنوع خوبی برخوردار شده که با مهندسی و مدیریت هوشمندانه، از بهینه سازی و ارتقاء ماهواره بر سفیر۱ و سپس سفیر امید حاصل شده اند.

برای پرتاب ماهواره رصد موتور ترمزی مرحله دوم ماهواره بر و سامانه جدایش ماهواره که یکی از مهمترین نقش ها را در تزریق ایمن ماهواره به مدار دارد بهینه سازی شد، حسگرها و سامانه تله‎متری، تجهیزات زمینی و هدایت و کنترل و پایگاه پرتاب نیز مورد بازنگری قرار گرفت. با افزایش ارتفاع حضیض مداری از ۲۵۰ کیلومتر به ۲۷۵ کیلومتر نسبت به نمونه قبلی سفیر، این دومین ماهواره‌بر ساخت جمهوری اسلامی ایران است که می‌تواند ریزماهواره ۱۶ کیلوگرمی را تا ارتفاع ۲۶۰ کیلومتر از سطح زمین قرار دهد. طول این ماهواره‌بر ۲۲ و قطر آن ۱.۲۵ متر و جرم آن نیز ۲۶ تن است.

سفیر رصد نیز مانند سفیر امید، حاملی دو مرحله است که این خود از ویژگی¬های برتر برنامه فضایی ایران است که بعد از پرتاب امید مورد توجه و تحسین بسیار زیاد کارشناسان خارجی واقع شد. عملیات موتور اول و جدایش آن، عملیات موتور دوم، خارج شدن ماهواره‌بر از ارتفاعات پایینی و جو غلیظ، رسیدن به سرعت مورد نظر و جدایش ماهواره از ماهواره‌بر مراحلی بودند که در این پرتاب با موفقیت کامل به انجام رسید.

بدین ترتیب، قرارگیری موفقیت آمیز ماهواره رصد توسط ماهواره بر بومی سفیر رصد، ایران را در بین کشورهای دارنده کامل فناوری فضایی تثبیت کرده و تجربه حاصل از این عملیات که با رمز مقدس یا علی بن ابی طالب (علیه السلام) و در شب سالروز میلاد امیرالمومنین به انجام رسید، راه را برای ادامه برنامه فضایی ایران هموارتر کرده است. و حالا به امید پرتاب موفق ماهواره سنجش از دور «فجر» در آینده نزدیک.

مقاله دوم : مقاله فناوری فضایی ، نقل از پایگاه درگاه ملی خدمات الکترونیکی ایران ، http://www.iran.ir/about/science-technology/technology/space-technology

فناوری فضایی شامل مجموعه ای از دانش ها و فناوری هایی است که بشر برای بررسی فضای اطراف کره زمین و سایر اجرام آسمانی، اقدام به سفر، اقامت در آن، تحقیق و داده برداری رباتیک و غیر رباتیک می کند. در گذشته بررسی فضای بیرونی کره زمین از طریق ارسال موشک های فضایی به مدار زمین امکان پذیر بود، ولی امروزه با پیشرفت تکنولوژی فضایی، سفر موجودات زنده به فضا از جمله انسان میسر شد و در این راستا همکاری تنگاتنگی بین مهندسان، پزشکان و زیست شناسان آغاز شد و موجب پیدایش فصل جدیدی در فناوری فضایی گردید. دسته بندی های جدیدی که می توان در حوزه تکنولوژی فضایی بدان ها اشاره کرد عبارتند از: نانوتکنولوژیکی، بایو تکنولوژی، زیست شناسی فضایی، علم ژنتیک.

سیر تحول فناوری فضایی

علوم مربوط به فضا را نمی توان علوم نوپا دانست، چرا که از گذشته های دور بشر همواره به دنبال کشف شگفتی های آسمان و فضاهای اطراف زمین بود. با بررسی آثار برجای مانده از دانشمندان درمی یابیم که از همان سال های اولیه پیدایش علوم، تحقیق و بررسی های فراوانی در خصوص شکل و ترکیبات اجرام آسمانی به منظور شناخت بهتر فضای بیرونی شده است. بشر، با گذشت زمان و با رشد و توسعه تکنولوژی، پا را فراتر گذاشت و سعی کرد از نزدیک با این پدیده شگفت انگیز آفرینش روبرو شود و بتواند به بسیاری از پرسش های خود در خصوص عالم کرات و اجرام آسمانی پاسخی منطقی یابد. علم فضا در واقع وسیله است برای انجام تحقیقات ستاره شناسی. بنابراین علم فضا ترکیبی از چند علوم مختلف همچون: اخترشناسی، فیزیک، علوم سیاه ای، نورشناسی، زمین شناسی، زیست شناسی، هواشناسی، مهندسی و شیمی می باشد.

فناوری فضایی در دوره آغازین خود شامل فناوری ساخت و پرتاب موشک های فضایی، ماهواره ها و کاوشگری های سیاره ای، تصویربرداری دیجیتالی، طراحی و توسعه سنسورها و حس گرهای فضایی، سفرهای بین سیاره ای، سفر انسان به فضا بود. اما امروزه، با پیشرفت علم فضا در حوزه های مختلفی چون ناوبری فضایی، بهینه سازی سیستم ها، زیر سیستم های کوچک تر، سبک تر و کارآمدتر، موتورهای فضایی جدیدتر، انرژی های نو در فضا، پسماندهای فضایی یا همان زباله های مداری و گردشگری فضایی می باشد.

همچنین در این حوزه از فناوری پیش بینی شده است که در آینده اهدافی چون : معدن کاری فضایی، موشک های فضایی تک مرحله ای، فناوری استفاده پاک تر از فضا برای جلوگیری از تولید پسماندهای فضایی، کارخانه های مداری برای تولید دارو و یا آلیاژهای ویژه، هتل های فضایی، کلونی سازی و یا مسکونی سازی فضا و آسانسورهای فضایی دنبال شود.

فناوری فضایی در ایران

ایران در سال ۱۳۳۸ با عضویت در سازمان ملل، «مرکز سنجش از دور ملی ایران» را تحت برنامه ای با نام «استفاده بشر از فضای خارج از جو» در تهران افتتاح کرد. از مهم ترین کارهای این مرکز: انجام امور سنجش از دور، ماموریت معین کردن مکان های مناسب برای راه اندازی بخش های مختلف فضایی از جمله پایگاه های دریافت اطلاعات و پرتاب ماهواره بودند. در واقع مهم ترین محرک اصلی فعالیت فضایی در ایران: سنجش از دور، مدیریت بحران، پدافند غیرعامل و سیستم های ناوبری و علاقه به فضا و نجوم بود.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، همزمان با جنگ تحمیلی ۸ ساله عراق علیه ایران، متخصصان ایرانی در صنایع موشکی، طراحی و ساخت موشک های جدید را آغاز کردند و موفق به ساخت موشک بالستیک دوربرد شدند. در سال ۱۳۷۷، ایران موفق به ساخت موشک بالستیک با نام «شهاب ۳» شد که در ابتدای آزمایش دارای برد ۱۳۰۰ کیلومتر بود که بعدها با تلاش مهندسان برد آن به ۲۱۰۰ نیز رسید. این موشک از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۲ مورد آزمایش قرار گرفت تا این که در تیرماه سال ۱۳۸۲ به طور رسمی به آمار موشک های ایرانی افزوده شد. همچنین این موشک میان برد نه تنها توانایی هدف قرار دادن کشورهای منطقه را داشت بلکه امکان ارتقا به موشک حامل ماهواره را نیز داشت. حدود ۲ سال بعد ایران ساخت موشک «شهاب ۴» را با هدف پرتاب ماهواره، در برنامه های خود قرار داد و توانست آن را به عنوان اولین موشک ایرانی حمل ماهواره در مدار قرار دهد.

در سال ۱۳۸۱، وزارت دفاع ایران به طور رسمی اعلام کرد که تصمیم به بالا بردن قابلیت موشک های بالستیک دوربرد، به منظور انجام ماموریت های فضایی و حمل ماهواره به مدار را گرفته است.

در سال ۱۳۸۴، متخصصان ایرانی طی قراردادی با روسیه برنامه پرتاب اولین ماهواره ی ایرانی با نام «سینا ۱» را تدوین کردند و این ماهواره را به فضا پرتاب کردند. ساخت و پرتاب این ماهواره بیشتر به منظور دریافت آموزش های مربوط به ساخت موشک توسط متخصصان ایرانی و سنجش توانایی استفاده کاربردی از یک ماهواره در فضا بود. با قرار گرفتن ماهواره سینا در فضا، ایران چهل و سومین کشور صاحب ماهواره در جهان شد.

ایران در سال ۱۳۸۵ موفق به ساخت و پرتاب اولین آزمایش موشک شهاب ۴ با سیستم ناوبری خاص شد و بدین ترتیب دستیابی به فناوری ساخت حامل ماهوره را به جهان اعلام نماید.

در ۱۵ بهمن ۱۳۸۶، بار دیگر یکی از موشک های فضایی ماهواره بر ایران با ماموریت حمل ماهواره با نام «کاوشگر ۱» در فضا قرار گرفت. در واقع کاوشگر ۱ نمونه اولیه «ماهواره بر سفیر» است و با ساخت و پرتاب این ماهواره، ایران نهمین کشوری است که توانمندی ارسال ماهواره به فضا را پیدا کرده است.

با این وجود، پیشرفت مهندسین ایرانی در زمینه فناوری فضایی به اینجا ختم نشد، تلاش شبانه روزی متخصصین حوزه فناوری فضا باعث شد در ۱۴ بهمن سال ۱۳۸۷ اولین ماهواره ماهواره ایرانی به نام «امید»، به ‌وسیله موشک سفیر2 در مدار زمین قرار گیرد. به همین مناسبت این روز در تقویم ایران «روز ملی فناوری فضا» نامیده شده است.

ایران با ساخت بیش از ۱۰ ماهواره با ماموریت های مختلف در ردیف کشورهای صاحب فناوری فضایی است. ماهواره های طراحی شده و ساخته شده عبارتند از: مصباح، زهره، سینا، رصد، ظفر، فجر، امیرکبیر، امید، طلوع، ماهواره برهای سیمرغ، سفیر، سفیرامید، کاوشگر ۱ و ۲ . در حال حاضر نیز طراحی و ساخت ماهواره سنجش از دور «پارس ۲» و ماهواره عملیلتی و کاربردی مخابراتی «قائم» در دستور کار است.

ماهواره سنجش از دور «پارس ۲» که مرکز کنترل ماهواره در داخل کشور خواهد شد، قادر به تصویر برداری با دقت ۵ متر می باشد در آینده ای نه چندان دور در ارتفاع ۶۰۰ کیلومتری سطح زمین مستقر خواهد شد.

ماهواره «قائم»، ماهواره عملیاتی و کاربردی مخابراتی است که در ارتفاع ۳۶ هزار کیلومتری یکی از سه موقعیت مداری کشور براساس مصوبه اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) مستقر می شود.

روز ملی فناوری فضا

پس از پرتاب موفقیت آمیز اولین ماهواره ایرانی با نام «امید» به فضا در روز ۱۴ بهمن سال ۱۳۸۷ شورای عالی انقلاب فرهنگی ایران، این روز را «روز ملی فناوری فضا» نامگذاری کرد. بدین ترتیب به دنبال تصویب شواری عالی انقلاب فرهنگی ایران و ابلاغ رییس جمهور به عنوان رییس این شورا، ۱۴ بهمن «روز ملی فناوری فضا» در تقویم سالانه کشور ثبت شد.

ماهواره امید، نخستین ماهواره ساخت کشور ایران است که ساخت تمام تجهیزات آن، به عنوان اولین گام علمی کشور در عرصه بومی سازی فناوری فضایی از اسفند ماه سال ۱۳۸۴ در سازمان فضایی ایران آغاز شد. هرچند دستیابی به یک دستاورد بومی یکی از اهداف مهم توسعه فناوری فضا بود ولی ایجاد بسترهایی چون: بررسی و شناسایی صنایع داخلی و ظرفیت های موجود در زمینه تجهیزات ساخت، مونتاژ، تست ماهواره و ایجاد فعالیت های فضایی در شرکت های خصوصی از مهم ترین اهداف این پروژه محسوب می شد. بنابراین می توان چنین عنوان کرد که مهم ترین اهداف پروژه امید دراستای بومی سازی صنعت ماهواره در اولین گام خود عبارتند از: شناسایی ظرفیت های موجود در خصوص تجهیزات ساخت، مونتاژ و تست ماهواره، ایجاد فضای عملیاتی ساخت و تست ماهواره در تعامل با ماهواره داخلی و در نهایت ایجاد بستر فعالیت های فضایی در شرکت های خصوصی.

متخصصان ایرانی با در نظر گرفتن موارد فوق و تلاش های شبانه روزی خود، سرانجام توانستند ساخت ماهواره امید را به پایان رساندند. این ماهواره ملی که از نوع ماهواره های سبک با مشخصات مخابراتی بود به وسیله ماهواره بر «سفیر ۲» در سال ۱۳۸۷ با موفقیت به فضا پرتاب شد. ماهواره امید با هدف برقراری ارتباط متقابل ماهواره و ایستگاه زمینی، تعیین مشخصات مداری و تله متری مشخصات زیرسامانه ها در مدار زمین قرار گرفت و هر ۲۴ ساعت ۱۵ بار به دور زمین می چرخید و در هر دور، دو بار به وسیله ایستگاه های زمینی دورسنجی و بردسنجی کنترل و هدایت می شد. این ماهواره با ۲ باند فرکانسی و ۸ آنتن، داده های اطلاعاتی در بخش های شدت جریان، ولتاژ و دمای محیط به زمین ارسال و از زمین اطلاعات دریافت می کرد. ماموریت این ماهواره پس از ۸۲ روز ارسال و دریافت اطلاعات بالاخره در ۵ اردیبهشت ۱۳۸۸ به پایان رسید.

ماهواره امید، دومین ماهواره ایران در مدار بود. اولین ماهواره، ماهواره «سینا ۱» بود که توسط روسیه در سال ۲۰۰۵ ساخته و برای ایران به فضا پرتاب شد. پرتاب ماهواره امید باعث شد نام جمهوری اسلامی ایران در میان کشورهای دارای فناوری ماهواره ای در جهان ثبت شود. کشورهای دارای ماهواره مستقل بر روی مدار زمین به ترتیب زمانی عبارتند از: شوروی (۱۹۵۷)، ایالات متحده آمریکا (۱۹۵۸)، فرانسه (۱۹۶۵)، ژاپن (۱۹۷۰)، چین (۱۹۷۰)، انگلیس (۱۹۷۱)، هند (۱۹۸۰)، اسرائیل (۱۹۸۸) و ایران (۲۰۰۵).