دوست گرامی. غافل کسی است که حقایق و امور مهم دین و زندگی را می داند ولی در اثر عواملی فراموش می کند و بی توجه می شود ولی جاهل کسی است که اصلا آگاه نیست و نمی داند.
به توضیح در مورد غفلت توجه کنید.
غفلت را به خواب تشبیه کرده اند. آدم غافل مانند شخصی است که خطرات و حوادث مهمی در اطراف او در جریان است، ولی او بی خبر در خوابی عمیق فرو رفته است.
تصور کنید خانه ای آتش گرفته و دارد همه جای آن شعله ور می شود، در همین حال کسی در اطاقی از آن خانه کاملا خواب است و خواب های خوشی می بیند و خبر ندارد که دارد چه بلایی سرش می آید، ممکن است در اثر این خواب همه چیز حتی جان خود را از دست بدهد.
در مقابل کسی را تصور کنید که بیدار شده و خطر را کاملا حس می کند و برای نجات خود و زندگی اش تلاش می نماید.
به طور طبیعی همه انسان ها در ابتدای زندگی خود در نوعی خواب روحی بسر می برند و از حقایق پیرامون خود بی خبرند که اگر بیدار نشوند، تمام زندگی خود را در خواب سپری می کنند، وقتی بیدار می شوند که در آستانه مرگ قرار گرفته اند و فرصتی برای آماده شدن برای سفر آخرت ندارند.
لذا اولین کاری که سالک باید انجام دهد بیدار شدن از خواب غفلت است. به همین دلیل است که علمای اخلاق اولین منزل سلوک را بیداری از خواب غفلت ذکر می کنند.
غفلت، یعنی سرگرم شدن به کارهای بی اهمیت زندگی و فراموش کردن امور سرنوشت ساز و اساسی حیات.
در جامعه شما با افرادی برخورد می کنید که کاملا چشم و گوش بسته هستند، یعنی انگار از هیچ چیز خبر ندارند. از جریاناتی که در جامعه اتفاق می افتد بی اطلاع اند.
شاید تعجب کنید، اما هستند کسانی که حتی نمی دانند نماز چیست یا مثلا زنا کردن و شراب خوردن حرام است و مانند آن. در مورد امور اجتماعی هم اگر سوال کنید الان رئیس جمهور چه کسی است؟ ممکن است ندانند.
این افراد یک زندگی بشری دارند و دائم مشغول کارهای روزمره خود هستند و گاهی اصلا انگیزه ای برای کسب اطلاع و آگاهی های بیشتری از زندگی و محیط اطراف خود و جامعه و دین، ندارند.
وقتی انسان دقت می کند می بیند که این گروه ظاهرا بیدار هستند و باطنا در خوابی عمیق بسر می برند. زنده هستند و حرکت می کنند، اما معنای زندگی را نمی دانند و زندگی نمی کنند.
آدم خواب هم زنده است و قلب اش حرکت دارد، ولی از محیط اطراف خود بی خبر است. در برخی روایات داریم که آدم های جاهل و غافل مانند امواتی هستند که بین احیاء حرکت و زندگی می کنند.
اگر ما معیار بیداری را آگاهی از حقایق ماورای طبیعت بدانیم، اکثر افراد جامعه از ماورای طبیعت و حقایق آن بی خبر و غافل اند. قرآن کریم به همین خاطر بسیاری از مردم را غافل معرفی می کند. وَإِنَّ کَثِیرً‌ا مِّنَ النَّاسِ عَنْ آیَاتِنَا لَغَافِلُونَ (یونس: ٩٢﴾
بنابر تعریف، غافل کسی است که در اثر سرگرم شدن به امور روزمره زندگی، نسبت به امور حیاتی و مهم زندگی در بی خبری بسر می برد.
انسان غافل به کسی می گویند که خیال می کند برای همیشه در دنیا می ماند، بنابراین تمام انرژی و عمر خود را صرف رسیدن به دنیا می کند و فکر و برنامه ای برای آماده شدن برای سفر آخرت و ملاقات با خداوند ندارد.
و در مقابل بیدار به کسی گفته می شود که این امور مهم را می شناسد، کاملا با چشم باز زندگی می کند و برای نجات از خطرها و رسیدن به اهداف مهم زندگی تلاش می نماید.
حضرت علی(ع) می فرمایند: اهل دنیا مانند کاروانی هستند که آنها را می برند، در حالیکه خواب اند و زمانی چشم باز می کنند که عمر به سر آمده و دیر شده و از جوهره انسانیت بی بهره مانده اند.
بیدار، به کسی گفته می شود که به حقیقت خدا و دنیا و هدف زندگی و آخرت و توحید و ولایت آگاه است و برای سفر آخرت آماده می شود و غافل کسی است که از این حقایق بی خبر است و تمام تلاش خود را صرف امیال و آرزوهای دنیوی می کند.