با سلام و عرض ادب خدمت شما دوست گرامی
ثواب روضه و گریه بر امام حسین(ع)
الف. عزاداری برای معصومان بویژه امام حسین ع دارای آثار و فواید زیادی است. از این رو است که در آموزه های دینی به آن اشاره شده است. امامان برای امام حسین عزاداری می کردند و دیگران را به آن سفارش می نمودند. عزاداری برای سید شهیدان حسین بن علی (ع) و یاران مظلومش از آثار و فواید اجتماعی فراوانی بهره مند است: ا) محبت و دوستى: قرآن و روایات، دوستى خاندان رسول اکرم (ص) و اهل بیت (ع) را بر مسلمانان واجب کرده است. روشن است که دوستى لوازمى دارد . محبّ صادق، کسى است که شرط دوستى را – چنان که باید و شاید – به جا آورد. یکى از مهم ترین لوازم دوستى، هم دردى و هم دلى با دوستان در مواقع سوگ و اظهار سرور و شادی در شادى آنان است. از این رو در احادیث، بر برپایى جشن و سرور در ایام شادى اهل بیت (ع) و ابراز حزن و اندوه در مواقع سوگ آنان، تأکید فراوان شده است. حضرت على (ع) مى فرماید: «یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا و یبذلون اموالهم و انفسهم فینا،اولئک منّا و الینا؛ (1) شیعه و پیروان ما در شادى و حزن ما شریکند.دارایی و جان خویش را در راه ما بذل می کنند. از ما هستند. بازگشت شان به سوی ما است.» امام صادق (ع) فرمود: «شیعتنا جزء منا خلقوا من فضل طینتنا یسوؤهم ما یسؤنا و یسرّهم ما یسرّنا؛ (2) شیعیان ما پاره اى از وجود ما هستند .از زیادى گل ما آفریده شده اند؛ آن چه که ما را بدحال یا خوش حال مى سازد، آنان را بدحال و خوش حال مى گرداند.» بر این اساس وظیفه عقلانى و شرعى، ایجاب مى کند که در ایام عزادارى اهل بیت (ع)، حزن و اندوه خود را به «زبان حال»؛ یعنى، با اشک، آه و ناله و زارى،اظهار نماییم . طبق فرموده امام صادق (ع) : عزاداران سیدالشهدا در روز عاشورا از آب و غذا دورى جویند تا آن که یک ساعت از وقت فضیلت نماز عصر بگذرد، آن گاه به جامی از آب بسنده کنند. (3) در روایت دیگر امام رضا (ع) به ریان بن شبیب فرمود : « یا ابن شبیب ان کنت باکیا لشیئ فابک علی الحسین فانه ذبح کما یذهب الکبش… ؛ (4) اگر بر مصیبتی گریه می کنی ، بر حسین بن علی گریه کن ،چون که آن بزرگوار را همانند گوسفند سر بریدند . همراه او هیجده تن از اهل بیت او -که در زمین همانندی نداشتند- به شهادت رسیدند. » . سپس حضرت فرمود: «…فاحزن لحزننا و افرح لفرحنا؛ (5) اگر خوش حال می شوی از این که در درجات عالی بهشت با ما باشی ،در حزن ما محزون و در شادی ما شاد باش. » ب) انسان سازى: از آن جا که در فرهنگ شیعى، عزادارى باید از سر معرفت و شناخت باشد؛ هم دردى با آن عزیزان، در واقع یادآورى فضایل، مناقب و آرمان هاى آنان است. بدین شکل، آدمى را به سمت الگوگیرى و الگوپذیرى از آنان سوق مى دهد. ج) جامعه سازى: هنگامى که مجلس عزادارى، موجب انسان سازى گشت، تغییر درونى انسان به عرصه جامعه نیز کشیده مى شود و آدمى مى کوشد تا آرمان هاى اهل بیت (ع) را در جامعه حکم فرما کند. د) انتقال دهنده فرهنگ شیعى به نسل بعد: کسى نمى تواند منکر این حقیقت شود که نسل جدید در سنین کودکى، در مجالس عزادارى با فرهنگ اهل بیت (ع) آشنا مى شوند. عزادارى و مجالس تعزیه، یکى از عناصر و عوامل برجسته اى است تا آموزه هاى نظرى و عملى امامان راستین، به نسل هاى آینده منتقل شود. هـ) زنده نگه داشتن و ترویج دائمی مکتب: احیا و زنده داشتن نهضت عاشورا موجب زنده نگه داشتن و ترویج دائمی مکتب قیام و انقلاب در برابر طاغوت‌ها و تربیت کننده و پرورش دهنده روح حماسه و ایثار است.گریه بر مصائب سالار شهیدان باعث زنده نگه داشتن نهضت حسینی است. گریستن در سوگ شهدای کربلا، تجدید بیعت با عاشورا و فرهنگ شهادت و تغذیه فکری و روحی با این مکتب است. اشک ریختن نوعی بیعت و امضا کردن پیمان و قرارداد دوستی با سید الشّهدا و ابراز انزجار و تنفّر از قاتلان حضرت است. از این رو ائمه (ع) به گریستن بر مظلومیت شهدای کربلا تأکید کرده اند. برای گریه بر مصیبت های امام حسین (ع) ثواب ها و فضیلت های فراوان ذکر کرده و فرموده اند که چشم گریان بر کربلائیان، چشمه فیض خدا است ،زیرا اشک ریختن در عزای حسین (ع) نشانه پیوند قلبی با اهل بیت (ع) و سیدالشّهدا (ع) است. اشک، دل را سیراب می کند، عطش روح را برطرف می سازد. نتیجه محبتی است که نسبت به اهل بیت حاصل می شود. نیز نشانه همدلی و هماهنگی روحی با ائمه اطهار (ع) است. قلبی که مهر حسین (ع) داشته باشد، بی شک به یاد مظلومیت و شهادت او می گرید. به تعبیر شهید مطهری «گریه بر شهید، شرکت در حماسه او و هماهنگی با روح وی و موافقت با نشاط و حرکت او است». (6) آری چنین اشکی سزاوار آن همه ثواب است. به تعبیر حضرت امام خمینی (ره) «گریه کردن در عزای امام حسین، زنده نگهداشتن نهضت است. گریه بر مظلوم، فریاد مقابل ظالم است». (7)
ب. به چند روایت در باره اهمیت و آثار عزاداری و اشک بر امام حسین ع
اول: شیخ جلیل و فقیه کامل، ابن قولویه قمی، از ابن خارجه روایت کرده است که روزی خدمت امام صادق(ع)، از حضرت امام حسین(ع) یاد کردیم. امام صادق(ع) بسیار گریست و ما نیز گریستیم؛ آن گاه فرمود: امام حسین(ع) فرموده من کشته گریه و زاری هستم؛ هیچ مؤمنی مرا یاد نمی کند؛ مگر آن که گریان می شود.
دوم: شیخ طوسی و شیخ مفید از ابان بن تغلب روایت کرده اند که امام صادق(ع) فرمود:« آه های سوزان اندوهناک برای مظلومیت ما تسبیح، اندوه برای امر ما عبادت و پوشاندن اسرار ما از بیگانگان، جهاد در راه خداست.» و فرمود که واجب است این حدیث به آب طلا نوشته شود.
سوم: به سند معتبر از ابوعماره منشد (شعر خوان) روایت شده که روزی به حضور امام صادق(ع) شرفیاب شدم. حضرت فرمود: « شعری چند در مرثیه حسین(ع) به آن روشی که بین خودتان مرسوم است و نوحه می کنید، بخوان.» همین که شروع به خواندن کردم،حضرت گریان شد؛ من مرثیه می خواندم و آن بزرگوار می گریست تا آن که صدای گریه ازمنزل آن حضرت بلند شد و صدای گریه زن ها نیز از پشت پرده برخاست. چون فارغ شدم، حضرت فرمود: « هر کس در مرثیه امام حسین(ع) شعری بخواند و پنجاه نفر را بگریاند، بهشت بر او واجب می گردد؛ هر کس ده نفر را بگریاند، بهشت بر او واجب می شود؛ هر کس یک نفر را بگریاند، بهشت بر او واجب می شود؛ و هر کس مرثیه بخواند وخود بگرید، بهشت بر او واجب می شود و هر کس خود را به صورت گریه کننده در آورد( نه از روی ریا که ریا در عبادت هم چون ربا در معامله است) ، بهشت بر او واجب می گردد.»
چهارم: جناب میر حامد حسین نقل کرده که محمد بن سهل، یار کمیت گفت: من وکمیت در ایام تشریق، بر امام صادق(ع) وارد شدیم، کمیت به امام عرض کرد: « فدایت شوم! اجازه می دهی که در محضرت چند بیت شعر بخوانم؟ » حضرت فرمود: « این ایام عزیز و محترم است( کنایه از آن که در این ایام شریف خواندن شعر شایسته نیست.) کمیت عرض کرد: « این اشعار برای شماست.» فرمود: « بخوان» فرستاد اهل بیتش را حاضر ساختند که آنها هم گوش کنند. آنگاه کمیت اشعار خود را خواند و حاضرین بسیار گریستند، تا به این شر رسید:
یصیب به الرامون عن قوس غیر هم
فینا اخراً اسدی من الغی اوله
امام صادق(ع) دست های مبارکش را بلند کرد و فرمود:
« اللهم اغفر کمیت ما قدم و ما اخر و ما اسر و ما اعلن و اعطه حتی یرضی؛ بارالها! بیامرز گناهان گذشته و آینده کمیت را و گناهانی که آشکار و نهان انجام داده و بهاو ببخش و عطا کن تا راضی گردد.»
پنجم: شیخ صدوق از ابراهیم بن ابی المحمود، روایت کرده که حضرت امام رضا(ع) فرمود: « همانا محرم ماهی است که اهل جاهلیت، قتال در آن ماه را حرام می دانستند، اما این امت جفاکار، خون های ما را در آن ماه حلال دانستند و هتک حرمت ما کردند؛ زنان ئو فرزندان ما را در آن ماه اسیر نمودند و آتش در خیمه های ما افروختند؛ اموال ما را غارت کردند، و حرمت حضرت رسالت را در حق ما رعایت نکردند؛ همانا مصیبت روز شهادت حضرت امام حسین(ع) ، دیده های ما را مجروح گردانیده و اشک ما را جاری ساخته است. زمین کربلا جایگاه اندوه و بلا ما گردید تا روز قیامت. پس بر مثل حسین(ع) باید گریه کنندکان بگریند. همانا گریه بر آن حضرت، گناهان بزرگ را فرو می ریزد.» سپس حضرت فرمودند: « همین که محرم می شد، کسی پدرم را خندان نمی دید و اندوه و حزن، پیوسته بر آن حضرت غالب می شد تا دهم محرم؛ چون روز عاشورا می رسید، آن روز، روز مصیبت و حزن و گریه او بود و می فرمود: امروز روزی است که حسین(ع) کشته شد.»
ششم: ابو قولویه قمی، به سند معتبر از ابو هارون مکفوف روایت کرده که چون خدمت امام صادق(ع) مشرف شدم، ایشان فرمود: « برای من مرثیه بخوان.» من شروع به خواندن مرثیه کردم. فرمود: « نه این طور؛ بلکه چنان بخوان که نزد خودتان متعارف است و کنار قبر امام حسین(ع) می خوانید.» من خواندم؛ حضرت گریست. من ساکت شدم؛ فرمود: « بخوان» من خواندم تا آن اشعار را تمام کردم. حضرت فرمود: « باز هم برای من مرثیه بخوان.» من این اشعار را خواندم:
یا مریم قومی و اند بی مولاک
و علی الحسین فاسعدی بباک
پس حضرت گریست و زن ها هم گریستند و شیون نمودند. چون از گریه آرام گرفتند، حضرت فرمود: « ای ابو هاون! هر که برای حسین(ع) مرثیه بخواند و ده نفر را بگریاند، بهشت بر او واجب می گردد.» پس یک یک از ده کم کرد تا آن که فرمود: « هر کس مرثیه بخواند و یک نفر را بگریاند، بهشت بر او لازم شود.» سپس فرمود: « هر که یاد کند امام حسین(ع) را و خود گریه کند، بهشت بر او واجب می گردد.»
هفتم: به سند معتبر از جناب مسمع روایت شده که امام صادق(ع) به من فرمود: « ای مسمع! آیا تو به زیارت قبر امام حسین(ع) می روی؟» من عذر آوردم که با توجه به دشمنان زیاد، برای انجام چنین کاری، ایمنی ندارم. فرمود: « آیا مصائب آن بزرگوار را یاد می آوری؟ » عرض کردم: « آری، آنگونه می گریم که آثار مصیبت در من آشکار می شود.» فرمود: « به درستی که تو از آنانی که زاری می کنند برای ما، شاد می شوند برای شادی ما، اندوهناک می گردند برای اندوه ما، خائف می گردند برای خوف ما و ایمن می گردند برای ایمنی ما؛ زود باشد که در وقت مرگ ببینی که پدرانم، نزد تو حاضر شوند و به ملک الموت درباره تو سفارش کنند و به تو از فرزند خویش مهربان تر باشند.» آن گاه حضرت گریست و من نیز گریستم…
منبع: پرهای صداقت
پی نوشت ها:
1. آمدی، غرر الحکم ، حدیث شماره 3554 میزان الحکمه، ج 2، ص 1539 ، واژه (الشیعه ) . 2. محمد محمدی ری شهری،المحبة فى الکتاب و السنة، ص 169 – 170 و 181 – 182 ، دارالحدیث 3 . علامة المجلسی ، بحار الأنوار، بیروت ، دار إحیاء التراث العربی ، 1403 – 1983 م ، ج 44، ص 287. 4. همان، ص 286 . 5.همان . 6.مجموعه آثار ،ج 24 ، ص 470- 472 ،شهید مرتضی مطهری ،انتشارات صدرا ، 1385 ه ش ،چاپ اول ،ص 473 . 7. صحیفه نور، ج 8، ص 70 .