با قاطعیت می توانم بگویم هرچیزی در زندگی ما که قرار است از آن لذت ببریم و با آن شاد باشیم، موجب اضطراب ما می شود. تحصیل، اشتغال، انتخاب همسر، زندگی مشترک، فرزند آوردن، سفرکردن، میهمانی رفتن، میزبانی کردن و… حتی عبادت هم گاهی موجب وسواس می شود، که نوعی اضطراب است.

معمولاً کارشناسان روانی هر یک از زمینه های اضطراب را در نظر می گیرند و دربارۀ آن با شما سخن می گویند و راهکارهایی برای کنترل و کاهش اضطراب می آموزند؛ اما اجازه دهید جور دیگری به مسأله نگاه کنیم. کمی از زندگی و خودمان فاصله بگیریم و از بالا و بیرون به خودمان و زندگی مان نگاه کنیم. و بپرسیم که اساساً چرا اضطراب در زندگی ما به وجود می آید؟ نیچه می گفت اگر به یک چرا پاسخ دهید، به راحتی پاسخ ده ها پرسش از چگونگی را خواهید داد. اگر به پرسش از چرایی وجود اضطراب در زندگی پاسخ دهیم، ده ها سوال درباره چگونگی برطرف کردند اضطراب پاسخ داده می شود.

ما پیش از آنکه به این فکر کنیم که چرا اضطراب در زندگی مان هست، دنبال این می گردیم که چطور اضطراب را بیرون کنیم. شاید برای همین است که بعضی گمان می کنند که روش های مختلف کمتر اثر بخش است و کمک زیادی به کاهش اضطراب ها نمی کند.

بنابراین سوال اصلی ما این است، چرا در زندگی ما اضطراب به وجود می آید؟

این پرسش ما را به پرسش های دیگری می رساند، که زندگی چیست؟ چرا نباید در آن اضطراب وجود داشته باشد؟ آرامش و اضطراب هر کدام چه نقشی در زندگی دارند؟ هدف از زندگی چیست؟ آیا اضطراب مانع رسیدن به هدف زندگی است یا عامل رسیدن به آن است؟ نمی خواهم موضوع را پیچیده کنم. در میان این سوال ها یک سوال اساسی وجود دارد که پاسخ به آن ما را به پاسخ پرسش اصلی می رساند. هدف از زندگی چیست؟ اگر جواب این سوال داده شود، پاسخ پرسش اصلی تاحدودی روشن خواهد شد.

برای پاسخ به چیستی هدف زندگی نظرات گوناگونی داده شده است. شادی، خدمت به هم نوعان، رشد و شکوفایی استعدادها، رسیدن به موفقیت و… واقعیت این است که من با شنیدن این پاسخ ها از خودم می پرسم که چه بشود؟ یعنی من بعد از یک عمر به شادمانی برسم، که چه بشود؟ البته شادی بسیار خوب است اما احساس نمی کنم این پاسخ می تواند قلبم را آرام کند. خدمت به هم نوعان، بسیار خوب. که چه بشود؟ شکوفایی استعدادها؟ این هم خوب است، اما که چه بشود؟

یک پاسخ با شکوه و رازآمیز اینجاست که می تواند دل را آرامش کند و هم زمان به هیجان آورد. عجیب است، اما واقعیت دارد. این یک احساس شگفت انگیز است که گاهی ما در هیجانی شورانگیز احساس آرامش می کنیم. برای مثال هنگامی که همسر محبوب تان یا یک دوستی دوست داشتنی را پس از مدتی می بینید و او را در آغوش می گیرید هم احساس آرامش می کنید و هم احساس شور و هیجان. سوال هدف از زندگی هم پاسخی این چنین دارد که زبان را از اینکه بگوید «که چه بشود؟» بازمی دارد. هدف از زندگی چیست؟ رسیدن به خداوند. خدا همه چیز است، او عشق و شکوه و زیبایی است، نور و سرور و سروری است او قدرت و یاری و همدلی است. خدا همه چیز است و رسیدن به او که زنده و بی پایان است، به زندگی ابدی معنا می دهد.

او رازی است که هرچه بشناسی اش، به پایان نمی رسی، هر چه به زیبایی اش بنگری، هنوز جلوه های نادیده بسیار است. هر چه از عشق او بنوشی و به او عشق بورزی هنوز راهی بی انتها پیش روست.

پس هدف از زندگی رفتن به سوی خدا و درک عشق با شکوه و حضور زیبای اوست. اما ارتباط این پرسش و پاسخ، با سوال اصیلی این است، که فلسفه وجودی اضطراب در زندگی ما یاد خدا و رفتن به سوی اوست. اضطراب زنگی است که وقت فراموش کردن خدا به صدا در می آید. اضطراب بیدار باشی است برای دل های به خواب رفته که خدا را از یاد برده اند.

هرگاه از یاد او غافل شویم، هرچه او برای شادی و لذت در زندگی ما قرار داده مایه اضطراب و نگرانی می شود. زندگی اوست، شادی پایدار اوست، لذت گوارا در یاد اوست. سایر بهره مندی های ما در زندگی برای این است که او را به یاد آوریم و لطف بی پایانش را بستاییم و با پای عشق و شکرگذاری در راه او پیش رویم.

همه اسباب شادیمانی و لذت در زندگی بدون یاد او و بدون حضور روشن خداوند، موجب اندوه و نگرانی خواهد شد. اینها همه بهانه است، تا به او برسیم که یگانه است.

با این مقدمه می توانیم عوامل آرامش و راههای کاهش اضطراب را به خوبی بررسی کنیم. در واقع این یک چارچوب نظری است که بر اساس آن عوامل آرامش و اضطراب و راهکارهای افزایش آرامش را در زندگی بررسی خواهیم کرد.

وبسایت حمیدرضا مظاهری سیف