آسمانها، زمين و كوهها، از تحمل كدام بار امانت، ابا ورزيدند؟

در مورد امانت، تفسيرهاى مختلفى ذكر شده از جمله :

منظور از امانت، ولايت الهيه و كمال صفت عبوديت است كه از طريق معرفت و عمل صالح حاصل مى شود.

منظور صفت اختيار و آزادى اراده است كه انسان را از ساير موجودات ممتاز مى كند.

مقصود عقل است كه ملاك تكليف و مناط ثواب و عقاب است .

منظور اعضاء پيكر انسان است: چشم امانت الهى است كه بايد آنرا حفظ كرد و در طريق گناه مصرف ننمود، گوش و دست و پا و زبان هر كدام امانتهاى ديگرى هستند كه حفظ آنها واجب است .

منظور امانت هائى است كه مردم از يكديگر مى گيرند و وفاى به عهدهاست .

مقصود  معرفت الله است .

منظور واجبات و تكاليف الهى همچون نماز و روزه و حج است .

اما با كمى دقت روشن مى شود كه اين تفسيرهاى مختلف با هم متضاد نيستند بلكه بعضى را مى توان در بعضى ديگر ادغام كرد، بعضى به گوشه اى از مطلب نظر افكنده و بعضى به تمام .

براى به دست آوردن پاسخ جامع ، بايد نظرى به انسان بيفكنيم ببينيم او چه دارد كه آسمانها و زمينها و كوهها فاقد آنند؟!

انسان موجودى است با استعداد فوق العاده كه مى تواند با استفاده از آن مصداق اتم(خليفة الله) شود، مى تواند با كسب معرفت و تهذيب نفس ‍ و كمالات به اوج افتخار برسد، و از فرشتگان آسمان هم بگذرد.

اين استعداد توأم است با آزادى اراده و اختيار يعنى اين راه را كه از صفر شروع كرده و به سوى بى نهايت مى رود با پاى خود و با اختيار خويش طى مى كند.

آسمان و زمين و كوهها داراى نوعى معرفت الهى هستند، ذكر و تسبيح خدا را نيز مى گويند، در برابر عظمت او خاضع و ساجدند ولى همه اينها به صورت ذاتى و تكوينى و اجبارى است ، و به همين دليل تكاملى در آن وجود ندارد.

تنها موجودى كه قوس صعودى و نزوليش بى انتها است و به طور نامحدود قادر به پرواز به سوى قله تكامل است،و تمام اين كارها را با اراده و اختيار انجام مى دهد انسان است،و اين است همان امانت الهى كه همه موجودات از حمل آن سر باز زدند و انسان به ميدان آمد و يك تنه آن را بر دوش كشيد! لذا در آيه بعد مى بينيم انسانها را به سه گروه تقسيم مى كند، مؤ منان، كفار و منافقان. بنابراين در يك جمله كوتاه و مختصر بايد گفت : امانت الهى همان قابليت تكامل به صورت نامحدود، آميخته با اراده و اختيار، و رسيدن به مقام انسان كامل و بنده خاص خدا و پذيرش ولايت الهيه است .

 

منبع: