آشنایی با سندبلاست و کاردبرد‌های آن

عصراسلام: سندبلاست (sandblast) یک واژه انگلیسی است. سند (sand) به معنی ماسه و بلاست (blast) به معنی انفجار و پرتاب می‌باشد. در اصطلاح از سیلیس پاشی یا پرتاب ماسه و شن با فشار بسیار زیاد هوا را سندبلاست می‌گویند. کاربرد این دستگاه جهت تمیزکاری سطوح فلزات، چوب، سنگ و شیشه کاربرد دارد. انواع ماسه و سیلیس برای تمیزکاری استفاده می‌گردد. 

در این روش پاک سازی، ذرات ساینده با شتاب زیاد از یک نازل به سمت سطح پرتاب می‌شوند و سطح را تمیز می‌کنند. این روش راهکاری بسیار موثر برای هموار کردن و شکل دهی به سطوح مختلف است. 

ذرات ساینده‌ای که در صنعت سندبلاست به کار برده می شوند شامل ماسه سیلیس، اکسید آلومینیوم، مس باره، خرده شیشه، ساچمه ها و ذرات ریز فولادی، ماسه سرامیک و کربید سیلسیم هستند که هر کدام با توجه به سطح مورد نظر انتخاب می‌شوند. 

این ساینده‌ها دارای ویژگی‌های متفاوتی هستند و سختی، مقاومت، چگالی، سایز و شکل آن ها گوناگون است. علاوه بر آن تجهیزاتی که برای اجرای عملیات سندبلاست مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل کمپرسور باد، شیلنگ، نازل سندبلاست، دیگ و کلاه سندبلاست می‌باشند. 

ساینده‌هایی که در صنعت بلاستینگ (سند بلاست) استفاده می‌شود بر پایه نیاز و اثری که می بایست بر روی سطوح از خود بر جای گذارند انواع مختلفی دارد. 

تعدادی از ساینده‌های متداول به شرح زیر می‌باشد:

۱- گلوله های فولادی – ساچمه های فولادی 

۲- گریت فولاد – درات ریز فولادی 

۳-  ذرات شیشه 

۴- خرده شیشه 

۵- اکسید آلومینیوم 

۶- کربید سیلسیم 

۷- ماسه سرامیک – خاکه سرامیک 

۸- مسباره 

۹- ماسه سیلیس 

انتخاب ساینده‌ها یک تصمیم بسیار سخت و تعیین کننده در مهندسی است .انواع ساینده ها دارای سختی متفاوت، شکل و حتی چگالی (وزن مخصوص) متفاوتی هستند و هر یک از این ساینده های مورد استفاده در صنعت بلاستینگ در سایزها و اندازه های مختلف در دسترس قراردارند . در بسیاری از موارد جهت انتخاب ساینده می بایست پیمانکار سندبلاست به صورت نمونه از چند ساینده استفاده نموده و اثر آن را بر روی سطح مورد نظر بررسی نموده تا بتواند از بهترین ساینده از نظر نوع و سایز در پروژه سندبلاست خود استفاده نماید. 

• آماده سازی سطوح برای رنگ آمیزی و انواع آبکاری تزئینی و صنعتی 

• تمیزکاری و مات کاری سطوح 

• ماسه زدایی، زنگ زدایی و رنگ زدایی سطوح 

• زبرکاری سطوح برای انجام عملیات تفلون کاری و لعابکاری 

• حکاکی و برجسته کاری بر سطوح چوبی، شیشه‌ای، MDF، سرامیک، کاشی و … 

دستگاه سندبلاست 

پرکاربردترین دستگاهی که برای اجرای سندبلاست مورد استفاده قرار می‌گیرد ایربلاست است. لغت ایربلاست به تمیزکاری سطوح با استفاده از فشار هوا اشاره دارد. در این روش همانطور که در بالا اشاره شد از مواد ساینده با به کارگیری فشار هوا برای تمیزکاری استفاده می‌شود. مواد مورد استفاده در دستگاه ایربلاست غیرفلزی هستند و به ندرت مواد فلزی به کار برده می‌شود. 

ایربلاست سهم ویژه‌ای را در صنعت به منظور آماده سازی، تمیزکاری و مقابله با خوردگی سطوح به خود اختصاص داده است. با استفاده از این دستگاه، مواد ساینده به روشکهایی مانند مکشی و فشاری پرتاب می شوند. روش مکشی نسبت به روش فشاری اقتصادی تر و رایج‌تر است و برای محیط زیست نیز مناسب تر می‌باشد اما با این وجود روش فشاری قدرت بیشتری دارد، در نتیجه قطعات با سرعت بیشتری تمیز می‌شوند. ایربلاست دستگاهی اپراتور محور است و ذرات ساینده توسط نیروی انسانی به کار برده می‌شوند. 

۱- سندبلاست با گرانول‌های شیشه: در این روش سندبلاست، دانه های شیشه ای برای حذف و زودن آلاینده های موجود بر روی سطح مورد استفاده قرار می گیرند؛ در این روش هر گونه قارچ ذره بینی، رنگ یا رسوبات کلسیمی از روی سطح زدوده می شوند. 

۲- سندبلاست چرخشی: در روش سندبلاست چرخشی، ذرات ساینده بدون استفاده از فشار هوا و با استفاده از نیروی سانتریفیوژ به سمت سطح مورد نظر پرتاب می شوند. راندمان عملکرد این روش به نوعی قابل مقایسه با روش اصلی سندبلاست می‌باشد. 

۳- سندبلاست با آب: در این روش از سندبلاست، آب با فشار بسیار زیاد به سمت سطح پاشیده می شود؛ ذرات ساینده متداول در روش سندبلاست با آب به کار نمی‌روند، در واقع فشار زیاد آب باعث برطرف کردن آلودگی‌های روی سطح می شود. 

۴- سندبلاست مرطوب: سندبلاست مرطوب یک روش سندبلاست غیر مخرب برای سطوح است که هیچ آلودگی تولید نمی کند؛ در این روش، آب سرد یا گرم با فشار زیاد به سمت سطح پاشیده می‌شود که موجب حذف گریس، روغن و… از روی آن شده و نیاز به استفاده از مواد شیمیایی پاک کننده را کاهش می‌دهد. 

۵- سندبلاست با ذرات یخ: یکی از تکنیک‌های سندبلاست سطح، استفاده از ذرات جامد یخ برای زدودن آلاینده های سطحی است البته تا کنون ضمانتی در مورد عدم وارد شدن آسیب به بافت سطح در این روش به ثبت نرسیده است. 

۶- میکروسندبلاست: در این روش، نازل سندبلاست در سایز بسیار ریز، ذرات ساینده را به سطح مشخصی پرتاب می کند؛ اجرای این روش بسیار دقیق است و برای موارد خاص کاربرد دارد. 

به طور کلی سندبلاست برای تمام سطوح فلزی، آلومینیومی، پلاستیکی، چوبی و آلیاژی قابل اجرا می‌باشد.

سندبلاست از هر جهت، بخصوص از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است زیرا می تواند سطح را به طور کامل پاک کند و راندمان رنگ آمیزی را نیز افزایش دهد؛ با اجرای دقیق سندبلاست نیازی به تکرار فرآیند رنگ کاری نخواهد بود. 

مزیت دیگر سندبلاست، برطرف کردن کامل ذرات خارجی مانند زنگ زدگی‌ها از روی سطح و صیقلی نمودن آن است؛ با سندبلاست دقیق و استاندارد می توان درجه زبری خاصی را برای سطح ایجاد کرد به طوری که بافت مورد نیاز برای اِعمال رنگ و پوشش فرآهم شود. 

با روش سندبلاست می‌توان تمام سطوح با هر شکل و اندازه‌ای را صاف و صیقلی کرد. از طرفی دیگر، هموار کردن و رفع آلودگی سطحی در زاویه‌ها و گوشه‌ها در روش سندبلاست امکان پذیر می‌باشد.