تغذیه نوزاد با شیر مادر

نوزاد باید هر زمان که میل دارد، در شب و یا روز این فرصت و امکان را داشته باشد که مستقیما از پستان مادرش شیر بخورد. بدیهی است برقراری هم اتاقی مادر و نوزاد به این خواسته کمک زیادی می کند ضمن اینکه در تولید و ترشح بیشتر و زودتر شیر و تداوم شیر دهی نیز تاثیر بسزایی دارد.

تغذیه نامحدود و برحسب تقاضای شیر خوار هم برای نوزاد و هم برای مادر او مفید است. برای نوزاد بیشترین اثر قابل توجه آن دریافت شیر بیشتر ، وزن گیری بهتر و کاهش سطح بیلی روبین در روزهای اول پس از تولد است . بیشترین اثر آن برای مادر، پیشگیری از احتقان(گرمی ، سفتی ، قرمزی و حساس بودن هر دو پستان) و زخم نوک پستان می باشد.1

علامات گرسنگی بودن نوزادان

معمولا تمام نوزادان از نخستین لحظات زندگی خود با نشان دادن علائم خاصی، وضعیت بدن خود را به مادرشان اعلام می کنند. بروز این نشانه ها برای آگاهی مادر از گرسنگی فرزند خود و تلاش برای تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن او بسیار مفید خواهد بود.

به عنوان یک مادر بی تجربه به یاد داشته باشید که اگر چه این سیگنال ها در بدن تمام نوزادان قابل مشاهده است، اما میزان آن ها در بدن نوزادان مختلف، متفاوت خواهد بود.

مادران می توانند از روزهای اول زندگی نوزاد خود با دقت کردن در رفتار و حرکات او، وضعیت بدنی فرزندشان را دریابند، چون این نشانه ها کمک بزرگی به شناسایی وضعیت گرسنگی و یا سیری هر نوزادی خواهد کرد. مهم ترین این علائم عبارتند از:

گریه کردن بیش از حد نوزادان نشان از گرسنگی اوست

گریه کردن هر نوزادی شایع ترین نشانه برای نشان دادن حالت گرسنگی در او است. در واقع، می توان ادعا کرد که اگر نوزادی گرسنه شود، در نهایت با گریه کردن نیاز خود را به مادرش ابراز خواهد کرد، که معمولا این گریه کردن در ابتدای کار آرام بوده و اگر مادر با سرعت به نیاز فرزند خود پاسخ ندهد، کم کم تن صدای او افزایش یافته و نوزاد با صدای بلند و شدیدتر گریه خواهد کرد. در نهایت، یادتان باشد که گریه کردن تنها نشانه ای است که همه نوزادان از آن برای نشان دادن حالت گرسنگی خود استفاده می کنند.2
 

اعلام گرسنگی با لیس زدن لب ها توسط خود نوزاد

جالب است بدانید که لیس زدن لب ها توسط خود نوزادان هم از نشانه های اولیه بروز حالت گرسنگی است. اگر مادر نتواند به نیاز گرسنگی نوزاد خود، مخصوصا در چند ماه اول زندگی پاسخ درست دهد، این نشانه در نوزاد او به وفور مشاهده خواهد شد.

اما، شما به عنوان مادر یک نوزاد کوچک در همه حال باید برای از بین بردن احساس گرسنگی نوزاد خود به فکر تغذیه او در زمان مناسبی بوده بوده و منتظر بروز نشانه های گرسنگی نباشید. با این حال، یادتان باشد که اگر نوزادتان لب های خود را لیس می زند، او بسیار گرسنه است.2
 

بیقراری از نشانه های گرسنگی نوزاد

کودک ممکن است شروع به دست و پا زدن کند، اما نشانه دیگری از گرسنگی کودک است . اگر متوجه شدید نوزادتان بی قراری می کند، احتمالا نشانه این است که آن ها گرسنه هستند.

این حالت معمولا زمانی مشاهده می شود که کودک از خواب بیدار می شود. آن ها ممکن است شروع به حرکت در اطراف گهواره کنند و سعی می کنند به مادر نشان دهند که گرسنه هستند. 3
 

چرخاندن سر نوزاد به اطراف خود و تلاش برای یافتن چیزی برای گفتن من گرسنه ام

معمولا اگر نوزادی سر خود را به سمت قفسه سینه و اطراف می چرخاند، این حالت می تواند نشانه دیگری از بروز حالت گرسنگی در او باشد. پس، به عنوان یک مادر جوان و بی تجربه به خاطر داشته باشید که شما هم می توانید با دقت کردن در حرکات فرزند خود بفهمید که او سر خود را از یک سمت به سمت دیگر حرکت داده و دنبال چیزی برای خوردن می گردد.2
 

دهان باز از نشانه های گرسنگی نوزاد 

وقتی گرسنه هستیم غذا می خوریم دهان را باز می کنیم. بچه ها وقتی گرسنه هستند این کار را انجام می دهند. این سرنخی برای مادر آنها است که چیزی در دهان آنها بگذارند تا بتوانند بخورند.

اگر مادر این نشانه ها را ببیند، باید هر چه زودتر بچه را تغذیه کند. توجه به نشانه های گرسنگی زودتر از موعد بهتر است تا کودک کمتر ناراحت شود.

این حالت جنبش رفلکس ریشه در نوزدان نامیده می شود. همچنین، یادتان باشد که اگر فرزند کوچک شما سر خود را به یک طرف برگردانده و با لمس کردن اشیای اطراف خود، به دنبال چیزی برای خوردن می گردد، احتمالا گرسنه است.3
 

نشانه دیگر گرسنگی، مکیدن دست ها توسط خود نوزاد

علاوه بر این موارد، به یاد داشته باشید هنگامی که نوزادی گرسنه باشد، معمولا دست های خود را در دهانش قرار داده و شروع به مکیدن آن ها می کند. اما وقتی که متوجه شد، هیچ شیری در آن ها وجود ندارد، انگشتان دست خود رها کرده و به جستجوی خود در اطراف بدنش ادامه می دهد. یادتان باشد که برخی از نوزادان، حتی ممکن است شروع به مکیدن چیزهای دیگر اطراف خود مانند لباس و اسباب بازی هم بکنند.2
 

 کشیدن پیراهن

 نوزادان خیلی باهوش تر از آنچه فکر می کنیم هستند همیشه سعی می کنند چیزهایی را به ما بگویند. ما فقط باید مطمئن شویم که آنجا هستیم تا آن ها را بشنویم. نشانه دیگر گرسنگی کودک این است که آن ها شروع به کشیدن پیراهن مادر کنند.

اگر نوزاد با شیر مادر تغذیه شود، خیلی طول نمی کشد تا یاد بگیرد که غذایش کجاست، بنابراین آن ها در تلاش برای رسیدن به غذا، پیراهن را می کشند.3
 

درآوردن صداهای مختلف از نوزادان در هنگام گرسنگی

اگر مادری متوجه گرسنگی نوزاد خود نشده و به نیازهای او پاسخ ندهد، فریادهای نوزاد برای نشان دادن حالت گرسنگی شروع می شود. این نشانه های در ابتدا با سرفه و یا ناله کردن آغاز شده و کم کم شدت می یابد.

جالب است بدانید که اگر مادری برای مدتی، به گریه های نوزاد خود با دقت گوش دهد، می تواند صدای گریه فرزند خود برای نشان دادن حالت گرسنگی را از صدای گریه او در شرایط دیگر تشخیص دهد.2

حرکت بدن نوزادان به عقب و جلو به معنی اعلام گرسنگی

هنگامی که نوزادی گرسنه می شود، شروع به حرکت دادن بدن خود به عقب و جلو خواهد کرد، که حالت حرکت او بیشتر شبیه حالت حرکت “زنجیر آویزان” خواهد بود. فراموش نکنید که این حالت یکی از نشانه-های بارز بروز گرسنگی در نوزادان است.

در نهایت، یادتان باشد که حرکات بدن نوزاد در حالت هوشیاری که همزمان با جنبش چشم ها در زیر پلک های بسته او و حرکت دیوانه وار سر از یک طرف به طرفی دیگر می باشد، هم می تواند نشان دهد که نوزاد شما گرسنه است.2
 

حرکت سریع چشم نوزادان

حرکت سریع چشم نوزادان در حالی که خواب است، می تواند یکی دیگر از نشانه گرسنگی او باشد. یادتان باشد که اگر نوزادی قبل از خوابیدن توسط مادر خود تغذیه نشود، این حالت بزرگ ترین علامت جهت نشان دادن نیاز او به تغذیه در حالت خواب آلودگی خواهد بود.2
 

ایجاد تغییر در حالت صورت نوزاد زمانی که گرسنه است

تغییر در حالت صورت نوزادان، نشانه دیگری برای بیان حالت گرسنگی آن ها است . فراموش نکنید که اگر نوزاد شما گرسنه باشد، زبان خود را پشت سر هم به داخل و خارج دهان حرکت می دهد. همچنین، اگر نیاز نوزاد به شیر خوردن برای مدت طولانی بر آورده نشود، او با باز و بسته کردن دهان خود در جستجوی شیری برای تغذیه خواهد بود.2
 

ضربه زدن مداوم نوزاد بر روی بازوها و یا قفسه سینه خود

اگر نوزادتان بارها و بارها با دستان کوچک خود ضربات متعددی به بازوها و فقسه سینه خود وارد کند، باید بدانید که وقت تغذیه او فرا رسیده است. یادتان باشد که در چنین مواردی، بلافاصله بعد از شیر دادن و برآوردن نیازهای نوزاد، او باید احساس آرامش نماید. پس، مادران باید همیشه در نظر داشته باشند که فرزند کوچک آن ها نیاز به مراقبت کردن و نوازش شدن توسط والدین خود دارد.2

علائم تشخیص دریافت مناسب شیر

برای رفع نگرانی‌هایتان در مورد شیردهی کافی و مناسب علائمی وجود دارد. این علائم که نشان می‌دهد کودک به قدر کافی از سینۀ مادر تغذیه می‌شود یا خیر شامل موارد زیر است:
 

نرم‌تر شدن سینه‌ها

سینه‌های شما پس از شیردهی نرم‌تر می‌شود، زیرا کودک مقداری از شیری را که باعث حجیم شدن آنها بود، خورده است. اگر سینه‌های شما پس از شیردهی نرم‌تر نشود، می‌تواند نشانۀ این باشد که سینه‌های شما هنوز کاملاً خالی نشده است.
 

آرام گرفتن نوزاد

پس از یک وعده تغذیه، کودک شما آرام و راضی به نظر می‌رسد و بی‌قراری نمی‌کند. اگر کودک بیشتر اوقات بی‌حال است یا وقتی سینۀ خود را در دهان او می‌گذارید خوابش می‌برد، اما وقتی او را از سینه جدا می‌کنید، گریه می‌کند یا بهانه می‌گیرد، به این معنی است که او شیر کافی نخورده است.
 

وزن‌گیری نوزاد

بیشتر نوزادان بعد از به دنیا آمدن، درصد کمی از وزن هنگام تولد خود را از دست می‌دهند و سپس آن را تا حدود دو هفتگی دوباره به دست می‌آورند. وزن نوزاد شما بعد از بازیابی وزن کاهش‌یافتۀ پس از تولد همچنان زیادتر می‌شود.

اگر نوزادتان پس از یک هفتۀ اول زندگی شروع به افزایش وزن نکرد یا اگر پس از آن به جای افزایش وزن، شروع به کاهش وزن کرد، ممکن است به دلیل این باشد که نوزاد شیر کافی را دریافت نمی‌کند و لازم است در این مورد خاص با پزشک خود یا پزشک کودک صحبت کنید.
 

توجه به ادرار کردن نوزاد

در چند روز اول، هنگامی که کودک شیر آغوز غلیظ و مقوی شما را دریافت می‌کند، ممکن است در روز تنها یک یا دو پوشک را خیس کند. پس از این که شیر اصلی وارد سینه‌های شما می‌شود، کودک روزانه شش تا هشت کهنۀ پارچه‌ای یا پنج تا شش پوشک یکبارمصرف را خیس خواهد کرد؛ تفاوت در تعداد به این دلیل است که پوشک‌ها قدرت جذب بیشتری دارد.

اگر نوزاد شما از روز ششم بعد از تولد، در هر ۲۴ ساعت، کمتر از این تعداد کهنه یا پوشک را خیس می‌کند، به معنی دریافت کم شیر است. همین‌طور اگر ادرار نوزاد کم‌رنگ و شفاف است، به این معنی است که او مایعات کافی را دریافت می‌کند، اما اگر ادرار نوزاد بسیار تیره باشد، ممکن است نشانۀ کمبود شیردهی باشد.
 

توجه به مدفوع نوزاد

در طول ماه اول، نوزاد حداقل سه بار در روز مدفوع خواهد داشت و رنگ مدفوع تا روز پنجم بعد از تولد به رنگ خردلی روشن در می‌آید. اگر پس از پنج روز اول بعد از تولد، مدفوع نوزاد هنوز تیره و بسیار کم باشد، به معنی دریافت کم شیر است. در این مورد لازم است با پزشکتان یا پزشک کودکتان مشورت کنید.
 

شیردهی مکرر

مادران معمولاً در هر ۲۴ ساعت، حداقل هفت بار شیردهی می‌کنند و در طول ماه اول زندگی کودک، حتی لازم است شیردهی در دفعات بیشتری یعنی حداقل هشت تا ۱۲ وعده در روز انجام شود، پس توجه به تعداد دفعات شیردهی لازم و ضروری است.

همچنین اگر کودک همیشه سینۀ شما را می‌خواهد، لزوماً به معنای آن نیست که گرسنه است. برخی از کودکان برای آرام شدن شیر می‌خورند یا نیاز قوی به مکیدن دارند یا تنها تماس با بدن مادر خود را می‌خواهند.
 

صدای دهان کودک

اگر در حین شیردهی در یک اتاق ساکت و آرام، به ندرت صدای بلعیدن دهان کودک را ‌بشنوید، ممکن است کودک شما با کمبود دریافت شیر مواجه باشد. لازم است توجه کنید که این مسئله جدا از این است که برخی از کودکان بسیار آرام و بی‌صدا غذا می‌خورند، پس اگر هیچ‌کدام از نشانه‌ها‌ی دیگر را در نوزاد مشاهده نکردید، لازم نیست نگران بی‌صدا شیر خوردن نوزادتان باشید.

غیر از موارد گفته‌شده، اگر به هر دلیلی نگران این هستید که کودکتان شیر کافی را دریافت نمی‌کند، بهتر است با پزشکتان یا پزشک کودک تماس بگیرید تا تردیدتان برطرف شود یا در صورت نیاز همراه کودکتان به پزشک مراجعه کنید.4

نکته مهم نهایی در مورد تغذیه درست نوزادان

شما به عنوان یک مادر جوان باید نوزاد تازه متولد شده خود را تا شش هفته اول زندگی، در هر روز حداقل 8 تا 10 بار شیر دهید. فراموش نکنید که در طی این مدت، نوزاد خود را در یک دوره کوتاه و به میزان کم شیر دهید. همچنین، یادتان باشد که اکثر نوزادان عادت دارند تا در بین شیر خوردن، چند بار چرت هم بزنند، که این نوع تغذیه با نام تغذیه خوشه ای در نوزادان شناخته می شود.

حالت تغذیه خوشه ای در بین نوزادان بیشتر در اواخر بعدازظهر و شب دیده می شود. تغذیه نوزاد با شیر مادر باعث تماس گرفتن پوست نوزاد با پوست مادر خود شده و به نوزاد اجازه می دهد تا نشانه های تغذیه کردن را با سرعت یاد بگیرد. معمولا، بیشترین جهش رشد یک نوزاد در دو تا سه هفته، شش هفته، سه ماه و شش ماه اول از زندگی او اتفاق می-افتد و هر جهش نوزادان، معمولا 2 تا 3 روز طول می کشد.

فراموش نکنید که نوزادان در روزهای جهش رشد خود، تمایل بیشتری به تغذیه با شیر مادر از خود نشان می دهد. به عنوان مادر یک نوزاد تازه متولد شده سعی کنید تا تغذیه نوزاد خود را قبل از شروع گریه او انجام دهید، چون انجام به موقع این کار، شیر دادن را برای شما آسان تر می کند. اما، فراموش نکنید که محکم نگاه داشتن نوزاد و چسباندن او به پستان در زمانی که او ناراحت است و گریه می کند، کار سختی خواهد بود.

اگر تصور می کنید که نوزاد شما گرسنه است، اما از این امر زیاد مطمئن نیستید، او را در آغوش گرفته و شیر دهید، چون اگر نوزاد گرسنه هم نباشد انجام این کار هیچ آسیبی به او نخواهد رساند.

در واقع، می توان ادعا کرد که قرار گرفتن نوزاد در آغوش مادر و چسباندن او به سینه تنها برای تغذیه نوزاد نیست، بلکه احساس آرامش و اطمینان را در نوزادان افزایش خواهد داد.

فراموش نکنید که انجام این کار تنها در مورد نوزادان بیمار و یا نیازمند محبت بیشتر الزامی نیست، بلکه هر نوزاد سالمی هم احتیاج دارد تا از محبت و آغوش گرم مادر خود بهره مند شود.

هنگامی که نوزاد شما زبان باز کند، یاد خواهد گرفت که تمام نیازهای خود را با زبان بسیار ساده به شما و پدرش بگوید. اما آشنایی مادران جوان با نشانه ها و علائم بدن نوزادان خود امری ضروری بوده و کمی هم زمان بر است. اما ما انتظار نداریم که مادر تمام وقت خود را به طور کامل، صرف یادگیری این علامت ها بکند.

هر مادری می تواند با پاسخ دادن به نیازهای نوزاد کوچک خود و دقت کردن در اخلاق و رفتار او، با این علائم آشنا شود و طوری رفتار کند که به نوزاد خود بفهماند او را بیشتر از هر کس دیگری دوست دارد.2

پینوشتها
1.www.niniban.com
2.www.mamanam.com
3.www.namnak.com
4.www.madarsho.com