همه ما در مورد خواص کتیرا برای مو و پوست شنیده‌ایم؛ ولی خوردن این ماده شگفت انگیز هم فواید زیادی برای سلامتی دارد. آنچه به نام کتیرا بسیار طرفدار دارد در واقع شیره گیاهی به همین نام یعنی کتیرا است. گیاه کتیرا بوته‌ای شکل، تیغ‌دار و کوتاه قد است و بیشترین حجم آن در مناطق پر شیب و کوهستانی مانند آسیای مرکزی پیدا شده که نشان می‌دهد بومی این مناطق است. ایران یکی از مناطق مشهور برای تولید صمغ کتیرا است و در واقع به عنوان بزرگ‌ترین تولید کننده آن شناخته می‌شود. صمغ کتیرا چسبنده، بدون بو و بدون مزه و محلول در آب است که آن را از شیره گیاه تهیه و خشک می‌کنند. خواص کتیرا زیاد است و تنها به مصارف خانگی محدود نمی‌شود و شرکت‌های بسیاری هم به دلیل خواص ویژه و مؤثر آن اقدام به تولید محصولات مختلفی از صمغ کتیرا کرده‌اند.

کتیرا چیست؟

شیره و صمغ کتیرا از ریشه و ساقه‌های گیاه گرفته می‌شود و با ایجاد خراش و حفره آن را استخراج می‌کنند. خراشی که روی سطح ساقه و ریشه ایجاد می‌شود، باید عمق ۵ سانتی‌متری داشته باشد. صمغ این گیاه به شکل نوارهای پیچ‌خورده و فلس مانند خارج می‌شود. شیره یا صمغی که از ریشه و ساقه کتیرا خارج می‌شود را جمع‌آوری و به شکل ورقه یا قطعات کوچک سنگریزه‌ای شکل خشک می‌کنند.

این شیره آب جذب می‌کند تا به شکل ژل در بیاید یا با هم زدن حالت خمیری پیدا کند. اصلی‌ترین ماده موجود در کتیرا تراگانتین است که کلوئید محلول در آب است و از نظر شیمیایی با ماده دیگری به نام باسورین در ارتباط است که محلولیت کمتری دارد ولی برای اینکه به شکل ژل در بیاید، در آب حل می‌شود.

در ادامه با خواص باورنکردنی کتیرا در درمان بیماری ها آشنا می شویم.

درمان گرمازدگی

یکی از مزیت‌های کتیرا این است که باعث خنک شدن بدن در گرمای تابستان و گرم شدن بدن در سرمای زمستان می‌شود. کتیرا برای گرمازدگی به عنوان یک خنک‌کننده حرفه‌ای عمل می‌کند و دمای بدن را کاهش می‌دهد. همچنین این ماده آبریزش بینی کودکان در فصل گرم تابستان را نیز کنترل می‌کند. در فصل تابستان یک نوشیدنی حاوی کتیرا می‌تواند شما را از گرمازدگی نجات دهد. کمی آب به صمغ خشک آن اضافه کنید و بعد از نرم شدن آن، یک نوشیدنی با کتیرا تهیه کنید.

خواص کتیرا برای مو و پوست

کتیرا برای پوست و افزایش زیبایی بسیار مؤثر است. از خواص کتیرا برای پوست باید گفت که این ماده حاوی خواص ضد پیری است و ایجاد چین و چروک پوست را به تأخیر می‌اندازد. کتیرا برای مو هم مفید است و باعث حالت دهندگی بهتر آن می‌شود که در این صورت می‌توان ژل کتیرا را استفاده کرد. محصولاتی مانند شامپو کتیرا نیز تأثیرات مثبتی بر زیبایی مو دارند.1

کمک به هضم غذا 

کتیرا به هضم بهتر غذا کمک می‌کند و در کنترل اسهال مفید است. کتیرا می‌تواند مقدار زیادی آب جذب و از خروج آب بدن جلوگیری کند.

تقویت مغز استخوان‌های بدن 

خواص کتیرا در طب سنتی چینی در تقویت مغز استخوان‌های بدن خلاصه می‌شود. مصرف کتیرا بدن انسان را از عوامل بیماری‌زا محافظت می‌کند.

درمان قوی برای یبوست

کتیرا به دلیل خواص ملین بودن، یک درمان قوی برای یبوست به شمار می‌رود.

درمان بیماری قند

کمک به درمان بیماری قند و نفریت از دیگر خواص کتیرا در طب سنتی است.

کاهش خونریزی شدید در زمان قاعدگی 

مادرانی که بعد از زایمان دچار ضعف و ناتوانی شده‌اند، می‌توانند با استفاده از خواص کتیرا قدرت بدنی خود را کسب کنند و بتوانند با چالش‌های مادر شدن کنار بیایند. این ماده به کاهش خونریزی شدید در زمان قاعدگی نیز کمک می‌کند. در طول دوره شیردهی با تجویز پزشک مصرف کنید.

درمان سرماخوردگی 

از کتیرا در فراورده‌های دارویی سرماخوردگی، به عنوان عامل نرم کننده و ضد سرفه استفاده می‌شود.

درمان عفونت لثه و دندان

کتیرا به دلیل داشتن خاصیت چسبندگی در محصولات چسب دندان استفاده می‌شود. باز کردن محل عفونت در لثه، جذب و درمان عفونت دندان از خواص کتیرا است.

درمان لاغری و افزایش قوای بدن 

مصرف کتیرا به همراه بادام شیرین، نشاسته و شکر برای درمان لاغری و افزایش قوای بدن مفید است.

مهار رشد تومور 

پژوهش‌ها در مورد خواص گون و کتیرا نشان می‌دهد که این گیاه دارویی می‌تواند سلول‌های ایمنی را از حالت استراحت به اوج فعالیت سوق دهد. کتیرا توانایی مهار رشد تومور را دارد.2

از سکته‌ی قلبی جلوگیری می‌کند

کتیرا خواص خنک‌کننده‌ی شگفت‌انگیزی دارد و از این رو اغلب در تهیه‌ی نوشیدنی‌هایی که به خنک کردن بدن در فصل تابستان کمک می‌کنند، استفاده می‌شود. این ماده به عنوان یک عامل خنک‌کننده عمل می‌کند و دمای بدن را کاهش می‌دهد. به همین دلیل، به جلوگیری از بروز گرمازدگی کمک می‌کند. کتیرا در کنترل خونریزی بینی که در فصل تابستان، به طور مکرر در کودکان رخ می‌دهد بسیار مفید است.

موارد استفاده از کتیرا

کتیرا به عنوان خمیر برای درمان سوختگی استفاده می‌شود. این ماده‌ی گیاهی در نوشیدنی‌ها، پنیرهای فرآوری‌شده، سس سالاد، سس مواد غذایی و پودینگ‌های مختلف استفاده می‌شود که هم خوشمزه هستند و هم خاصیت خنک‌کننده‌ی شگفت‌انگیزی دارند. نوشیدنی حاوی کتیرا نوعی آرامش در بدن ما ایجاد می‌کند. این ماده به عنوان یک قوام‌دهنده در سس‌ها، شیرینی‌ها، بستنی و غیره همچنین به عنوان ماده ضخیم‌کننده در تهیه رنگ‌ها برای چاپ کالیکو، رنگ‌های نساجی، پارچه، ساخت چسب، آب رنگ و تولید جوهر مورد استفاده قرار می‌گیرد. کتیرا به دلیل خاصیت داشتن چسبندگی به خشکی مانند سایر انواع صمغ، در ساخت پاستل‌ مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان یک چسب، در تولید کاغذ استفاده می‌شود، در صنعت لوازم آرایشی و در عین حال به عنوان یک محیط کشت در آزمایشگاه‌ها و غیره به کار می‌رود.

عوارض جانبی و آلرژی به کتیرا

استفاده از کتیرا می‌تواند گاهی خطرناک باشد. برخی از انواع این گیاه حاوی گلیکوزیدهای مضر هستند. اما راهی برای این مشکل وجود دارد. همه‌ی گونه‌هایی که خوراکی هستند بیضی شکل یا گوشتی و گرد هستند. گونه‌هایی از کتیرا که در خاک رشد می‌کنند نیز ممکن است در سطح مضری حاوی سلنیوم باشند. بنابراین تکنیک‌های مناسب مراقبت و کشت کتیرا در کاهش خطرات احتمالی مرتبط با کتیرا مفید است.3

پی نوشت:
1.www.digikala.com
2.www.saednews.com
3.www.bazdeh.org