مشخصات گیاه چوچاغ

چوچاغ (گیلکی) یا زِلِنگ (مازندرانی) نام علمی (Eryngium planum)، در شمال ایران از گیاهان خوراکی است.

دکتر زرگری آنرا زیر نام Eryngium coroleum آورده است. نام آلمانی آن Flachblättriger Mannstreu است.

در طب سنتی اروپا به عنوان یک مدر، یک محرک، و اشتها آور با توجه به طعم آن بعنوان اسانس مورد استفاده قرار می گیرد.

تجزیه عصاره ساقه و ریشه نشان می دهد خاصیت ضد قارچ قابل توجه و فعالیت ضد باکتری متوسط دارد.

نام فارسی آن شش شاخ است. در مازندران به آن زولنگ معنی قسم اخیر قرصعنه به، در شهسوار ششاک و رامسر شوشاخ (در واقع شش شاخ) و در گیلان آن را چوچاق و یا انارچوقاق می گویند. اعراب آن را قرصعنه مسدس می نامند.

در داروسازی سنتی ایران به بسیاری از خارهای دارویی که تعداد آن ها از ده گونه بیشتر است، قرصعنه گویند، ولی در اصل منظور همان زولنگ می باشد.

گیاه زولنگ خاردار و از تیره چتریان است، زولنگ گیاهی است چندساله که اغلب به رنگ آبی آسمانی، با پراکندگی در شمال ایران در مناطق جلگه ای از رامسر تا گلوگاه و ارتفاعات میانی البرز در شیب های شمالی قابل رویش است. زولنگ بومی نواحی شمال ایران می باشد.

ترکیبات شیمیایی گیاه چوچاغ

عمده ترکیبات موجود در زولنگ شامل اسانس های مختلفی مانند لیمونن، آلفا پی نن و اسید فولیک است، همچنین ریشه گیاه دارای تانن، قند ساکارز و اسانس زولنگ با بویی مطبوع حدود 88 درصد است. 4
 

موارد و نحوه مصرف چوچاق

این گیاه پرخاصیت را چگونه به رژیم غذایی خود اضافه کنیم؟
 

۱. غذای اصلی

شما می‌توانید از برگ‌های تازه یا خشک شده این گیاه در برخی از غذاها به خصوص غذاهای محلی خطه شمال کشور استفاده کنید و یک غذای شمالی اصیل و با همان رنگ و بو را تهیه کنید.

این غذاها عبارتند از:

سبزی‌ پلو

ماهی شکم‌ پر

خورش ترش واش گیلان

کباب ترش شمالی

کوکو سبزی

کال کباب گیلانی
 

۲. چاشنی‌ های کنار غذای اصلی

در برخی از چاشنی‌های شمالی گیاه چوچاق نقش مهمی دارد.

این چاشنی‌ها عبارتند از:

ترشی هفت بیجار

زیتون پرورده

دَلار (دلال).
 

طرز تهیه دمنوش گیاه چوچاق

۱. آب جوشیده را در قوری بریزید و چاچوق را به آن اضافه کنید.

۲. قوری را روی حرارت غیرمستقیم برای مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه قرار دهید.

۳. دمنوش را از یک صافی رد کنید و در صورت تمایل با نبات یا عسل میل نمایید. 1
 

خواص دارویی گیاه چوچاق

طبع

طبع گیاه چوچاق گرم است.

آرامش‌ بخش اعصاب
گیاه چوچاق آرامش‌ بخش اعصاب میباشد و سبب بهبود رفتارهای عصب گونه میشود.
 

محرک قوای جنسی

گیاه چوچاق محرک قوای جنسی میباشد که در طب سنتی نیز به اثبات رسیده است.
 

بهبود بواسیر

یکی از گیاهان موثر در درمان بواسیر گیاه چوچاق میباشد.
 

تسکین دهنده بیماری‌های رماتیسمی و رفع التهابات

مصرف گیاه چوچاغ باعث تسکین دردهای روماتیسمی می گردد، علاوه بر این گیاه می توان از خواص گیاه بابا آدم استفاده نمود.
 

تسکین دهنده دل درد

اگر دچار دل درد شدید حتما دم کرده گیاه چوچاق ر امتحان کنید.
 

تحلیل ورم‌ ها 

از ریشه ی این گیاه استفاده گردد. پماد یا ضماد بیخ شش شاخ با آرد جو و برگ کاسنى نرم کننده ورمهاى سخت مى باشد.
 

پیشاب آور و ملین بوده

تمام قسمت های گیاه پیشاب آور و ملین است

ازدیاد اشتها

گیاه چوچاق سبب زیاد شدن اشتها و کمک کندده برای افزایش وزن است.
 

تنظیم عادت ماهانه

عصاره بیخ آن برای عقب افتادگی عادت ماهیانه مفید است و موجب باز شدن حیض می شود.

خون ساز

این گیاه به دلیل داشتن اسید فولیک خون ساز است و نیز در بیرون راندن خون از سینه مفید است.
 

ازدیاد شهوت 

از بیخ این گیاه استفاده گردد.
 

پادزهر سموم

گیاه چوچاق سبب خارج شدن سم از بدن میشود.
 

مسکن درد پهلو

از جوشانده ی این گیاه استفاده گردد.
 

بادشکن و از بین برنده ی نفخ 

از جوشانده ی این گیاه همراه با شکر استفاه شود.
 

خوشبو کننده شکم و محرک قوه باه 

از مربای بیخ تازه آن استفاده گردد.
 

نرم کننده ورم هاى سخت

از ضماد بیخ چوچاق با آرد جو و برگ کاسنى استفاده گردد.
 

دیگر خواص درمانی

درمان فشار خون بالا

ازدیاد ادرار

ازدیاد شیر مادر

ازدیاد عرق

از بین برنده سنگ کلیه و مثانه

درمان دلپیچه

درمان کزاز

درمان  درد دندان 

بیرون راندن خون از سینه

بهبود استفراغ پی در پی (ریشه)

بهبود تراوش رطوبت های همیشگی زهدان

خواص درمانی ریشه ی گیاه چوچاق 

ضد اسپاسم

معطر

معرق

ادرار آور

خلط آور

گلوکوفاژ و محرک

درمان سیاه سرفه

عفونت های ادراری

تحلیل ورم ها

درمان ناراحتی های پوستی

محرک قوای جنسی 

درمان بواسیر. 2
 

مضرات

تاکنون مضرات خاصی برای این گیاه گزارش نشده است ولی به طور کلی مصرف بی رویه هر گیاهی مضر می باشد.

به دلیل طبع بسیار گرم این گیاه توصیه می‌شود که خانم‌ های باردار قبل از مصرف آن با پزشک خود مشورت کنند.
 

طرز مصرف

یکی از راهکار های استفاده از چوچاق استفاده از آن در غذا هایی چون سبزی پلو ماهی، کوکو سبزی، زیتون پرورده و … می باشد. 

چوچاق را می توانید خشک کرده و به عنوان چاشنی در غذا استفاده کنید. این گیاه را می توان به صورت خشک و تر به صورت دمنوش استفاده کرد.

بدین منظور آب جوش را روی گیاه ریخته و آن را دم کنید. پس از گذشت 10 الی 15 دقیقه صاف کرده و میل کنید.

برای تهیه جوشانده این گیاه، چوچاق را به همراه آب روی حرارت قرار داده تا مدتی بجوشد، آنگاه صاف کرده و میل کنید.

در مازندران و گیلان از برگهای جوان چوچاق برای آشپزی و معطرکردن بسیاری از غذاهای محلی استفاده می شود.

از جمله استفاده آن در ترشیجات مانند هفتا بیجار یا ماست و دوغ یا ترشی زیتون است. از ریشه این گیاه به عنوان یک شیرینی قندی استفاده می شود.

همچنین از انواع آب پز شده و یا برشته شده ریشه به عنوان نوعی سبزیجات مصرف می گردد و به علت هضم آسان آن بسیار مناسب می باشد.

شاخه های جوان این گیاه را می توان جایگزینی مناسب برای مارچوبه دانست.
 

سخن آخر

احتمالا شما نیز با مطالعه این مقاله تصمیم گرفته‌اید که در سفر بعدی خود به شمال این گیاه را امتحان کنید.

در صورتی که با هدف درمان بیماری، قصد استفاده منظم از این گیاه را دارید پیشنهاد می‌کنیم که با پزشک خود مشورت کنید. 3

پی نوشت:
1.www.pezeshk.com
2.www.namagard.com
3.www.ariaolive.ir
4.www.agsu.ir