سلام بر شما پرسشگر گرامی؛

اگر کسی توبه‌ی حقیقی کند و از کرده‌ی خویش پشیمان باشد و قصد تکرار نداشته باشد، ولی از روی فراموشی و غفلت دوباره مرتکب همان گناه شود و دوباره توبه کند، خداوند او را خواهد بخشید و قطعاً چنین بنده‌ای را دوست دارد؛ اما اگر کسی از گناه خود پشیمان نشود و فقط با لفظ استغفار کند و قصد تکرار داشته باشد، طبق آنچه در روایت آمده خودش را مسخره کرده است.

این مسأله از آن جا ناشی می شود که انسان، جایگاه خود را در این عالم به دست فراموشی سپرده است.

حقیقتاً ما برای چه قدم به این کره خاکی گذارده ایم؟ اگر برای خوردن وخوابیدن و شهوت است،‌ پس چه فرقی با حیوانات داریم؟

حیوانات،‌ آن هدفی را که برای آن آفریده شده اند را بسیار خوب و عالی انجام می دهند. اما این انسان است که فراموش کرده برای چه هدفی خلق شده است.

خداوند فرمود: و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون. (سوره ذاریات، آیه 56) جن و انس را خلق نکردم مگر برای این که مرا عبادت کنند.

هدف از خلقت انسان، عبودیت و بندگی اوست. ما چقدر از هدف خلقتمان فاصله داریم؟ غفلت تا کی؟ بی خبری و از حقیقت گریختن تا کجا؟

تحقیق جدی در این امور،‌ علم و یقین انسان را بالا می برد. بالا رفتن علم و یقین،‌ تأثیر مستقیم در دوری از گناه دارد؛ زیرا انسان در این حال می فهمد که گناه با روح او چه می کند.

انسانی که سالها مسیر صحیح را رها کرده و به بیراهه رفته، نباید توقع داشته باشد که یک شبه و با یک تصمیم معمولی به سوی معبود گم کرده خویش باز گشته و جبران تمام اشتباهات گذشته را بنماید. البته خداوند مهربان و توبه پذیر است و به خوبی از بنده پشیمان خود استقبال می نماید، اما نفس و بدنی که به گناه عادت کرده برای این ترک عادت نیاز به زمان دارد.

قدم اول در جهت توبه‌ی حقیقی، تغییر محیط فکری و ذهنی است. این تغییر، با مطالعه کتب مذهبی و اخلاقی و شرکت در مجالس مذهبی سالم صورت می گیرد. مطالعه جدی در مورد دنیا از قرآن، نهج البلاغه، کتب اخلاقی و دیگر منابع نیز، به انسان کمک شایانی می نماید تا با ماهیت دنیا بیشتر آشنا شود. این آشنایی خود به خود در تعالی اهداف تأثیرگذار است.

آشنایی با حقیقت دنیا و کوتاهی و ‍‍پستی آن انسان را یاری می دهد تا اهدافش را معطوف به چیزی زودگذر نکند، بلکه اهداف را معطوف به امری پایا و باقی نماید. (ذکر این نکته مهم است که اسلام، طرفدار زهد است نه ترک دنیا. زهد به معنای نداشتن نیست، به معنای عدم دلبستگی به دنیا و مادیات است.)

قدم بعدی، تغییر محیط فیزیکی است. این محیط می تواند شامل اتاق محل زندگی، خانه، دانشگاه، ‌دوستان و … باشد. در راستای تغییر می توان اتاق شخصی خود را با جمله زیبایی از امام علی علیه السلام در مورد دنیا مزین کرد.

ارتباط جدی، مؤثر و مستمر با اماکن مذهبی مانند مسجد نیز به آرامی تأثیر خود را در اهداف الهی و خیر خواهانه می گذارد. بعضی از محیط ها مانند دانشگاه را شاید نشود به تنهایی تغییر داد، اما می توان برای خود یک حاشیه امنیت درست کرد تا انسان در امان بماند. این سخن بدین معنا نیست که یک دانشجوی مؤمن باید از سایرین کناره گیری کند، بلکه ارتباط محترمانه برای روابط اجتماعی لازم است. حرف ما، در حدود کمی و کیفی این ارتباطات است.

رابطه با دوستانی که فقط به فکر مادیات نیستند، در ذهن و روح فرد تأثیر فراوانی دارد. یک دوست خوب می تواند انسان را با خود به بهشت یا جهنم ببرد. تأثیر دوست و سایر نیروهای اطراف را نباید دست کم گرفت.

در یک کلام، اگر ما نیروهای اطرافمان را به نفع خودمان و در جهت هدف بلندمان تغییر دادیم، فقط یک تصمیم صحیح و محکم لازم است تا ان شاء الله به سمت تعالی معنوی پیش برویم.

دوست عزیز؛

آیا می دانی توبه انسان در میان دو توبه خداوند واقع شده است. ابتدا معبود، توبه و بازگشت و نگاه رحمت به سوی عبد می اندازد آن گاه عبد توفیق توبه می یابد. پس از توبه عبد دوباره خداوند توبه و بازگشت، به علامت قبولی توبه عبد می نماید. نباید گمان کرد که توبه کار شاق و غیرقابل انجامی است. توبه یعنی پشیمانی و تصمیم بر ترک گناهان. همین. پس از این توبه قلبی، باید جبران گذشته ها را نمود.

پیروز و موفق باشید.

مطالعه‌ی کتابهای زیر توصیه می‌شود:

1- گناهان کبیره شهید دستغیب

2- معراج السعادة ملا احمد نراقی

3- گناه شناسی/ محسن قرائتی

4- قیامت و قرآن (تفسیر سوره طور) شهید دستغیب.

5- کیفرگناه / سید هاشم رسولی محلاتی