آيا بهشت و دوزخ هم اكنون موجودند؟

اصل آفرينش بهشت و دوزخ به طور مسلم از آيات قرآن استفاده مي شود ؛ ولي درباره اينكه بهشت و دوزخ هم اكنون بالفعل موجود هستند يا نه، ميان دانشمندان اختلاف است. بيشتر مفسران و متكلمان به ويژه متكلمان شيعه گفته اند: بهشت و دوزخ همراه با آفرينش جهان خلق شده و هم اكنون موجود هستند. آيات بسياري از قرآن كريم بر اين مطلب دلالت دارد؛ مانند:
«وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ» و بهشتي كه وسعت آن، آسمانها و زمين است؛ و براي پرهيزگاران آماده شده است. [1] « وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ  وَ سَاءَتْ مَصِيرًا» و جهنم را براى آنان (از هم اكنون) آماده كرده و چه بد سرانجامى است![2] «وَأُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِينَ » و بهشت براى پرهيزگاران نزديك شود. [3] «وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا كَعَرْضِ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِينَ آمَنُوا» بهشتي كه پهنه آن مانند پهنه آسمان و زمين است، و آماده شده براي كساني كه به خدا و رسولانش ايمان آورده‏ اند. [4] «كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ. لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ. ثُمَّ لَتَرَوُنَّها عَيْنَ الْيَقِينِ»اگر علم اليقين داشتيد. دوزخ را مشاهده مى‏ كرديد. سپس به عين اليقين آن را مى‏ ديديد.[5] اين آيات كه از آماده بودن بهشت و دوزخ و نزديك بودن آن با فعل ماضي خبر داده است، نشان دهنده اين امر است كه بهشت و دوزخ هم اكنون موجودند و حمل اين آيات بر زمان آينده خلاف ظاهر و نيازمند قرينه است. البته لازم به ذكر است كه بهشت و دوزخ بر اثر اعمال نيك و بد انسانها توسعه مى ‏يابند.[6] افزون بر اين آيات ،از آيات ديگري نظير «وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ»[7] مخلوق بالفعل بودن بهشت برداشت مي شود، زيرا پيام اين دسته از آيات اين است كه هم اكنون بهشت در اختيار مومنان صالح ، صادقان و پرهيزگاران است؛ نه آنكه اكنون معدوم باشد و پس از پيدايش ، ملك آنها شود ؛زيرا اين آيات ،ملكيت بالفعل بهشت را گزارش مي كند و از آنجا كه مالك آن بالفعل موجود است، مملوك نيز بايد بالفعل موجود باشد.[8] افزون بر امور ياد شده اهل كشف و شهود، كساني را كه اهل بهشت اند هم اكنون در باغ هاي سرسبز و در حال پيشرفت مراتب و درجات و صعود در غرفه ها و قصرها مشاهده مي كنند[9]: «وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فِي رَوْضَاتِ الْجَنَّاتِ»[10] چنانكه در اين جهان موجودات بسياري هستند كه حجاب هاي عالم دنيا مانع مشاهده آنهاست؛ ولي اولياءالله قادر به مشاهده آن هستند. پيامبر اكرم(ص) نيز به هنگام معراج كه از هياهوي مردم اين جهان دور بود و غوغاي عالم ماده كمتر و جلوه هاي جلال و جمال بيشتر بود ، پرده ها را كنار زد و با چشم ملكوتي خود توانست گوشه هايي از بهشت را كه در باطن و درون اين جهان بود مشاهده كند، كه در سوره نجم به اين موضوع اشاره شده است:
« وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرى‏ عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى‏ عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوى‏» بار ديگر پيامبر جبرئيل را نزد” سدرة المنتهى” در آنجا كه بهشت جاويدان قرار داشت مشاهده كرد.[11] حتي اولياي خدا ممكن است در جذبه هاي خاص معنوي در روي زمين نيز گهگاه آنرا ببينند.[12] از برخي احاديث نيز استفاده مي شود كه برخي مردان خدا در اين جهان با چشم حقيقت بين خود بهشت را مي ديدند، چنان كه امام حسين عليه السلام در شب عاشورا پرده از برابر چشمان ياران خود كنار زد و جايگاهشان را در بهشت به آنان نشان داد.[13] پي نوشت:
[1] . آل عمران،133
[2] .فتح،6
[3] .  شعراء،90
[4] . حديد،21
[5] .تكاثر،5-7
[6] . تفسير نمونه، دارالكتب الاسلاميه، 1374، ج‏3، ص: 93
[7] . به كساني كه ايمان آورده‏ اند و عمل صالح دارند، بشارت ده، كه باغهائي از بهشت براي آنها است.بقره، 25
[8] .تسنيم:تفسير قرآن كريم، عبدالله جوادي آملي، اسراء، 1378،،ج2،ص489
[9] .تفسير قرآن كريم، صدرالمتالهين شيرازي، انتشارات بيدار، ج7،ص130
[10] . كساني كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام دادند در بهترين باغهاي بهشتند. شوري،22
[11] .نجم،13-15
[12] .پيام قرآن ،ج6،ص341-343
[13] .دائره المعارف قرآن كريم، مركز فرهنگ و معارف قرآن، 1388 ،ج6،ص371-372