آيا تصاويري كه از اهل بيت(ع) در دسترس مردم است، شباهتي با آنان دارد يا خير؟

آنچه مسلم است اين است که عكس و يا تصويري كه از پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ و يا يكي از ائمه معصومين ـ عليهم السّلام ـ ‌باشد هم اکنون در دست نيست. آنچه در كتب روائي و تاريخي وجود دارد، صرفا بيان اوصاف و خصوصيات جسمي و چگونگي چهره و قيافه ظاهري آن بزرگواران است.
مثلاً در وصف شمايل و چهره اميرالمؤمنين علي ـ عليه السلام ـ  آمده است كه: ايشان مردي كامل بودند با قد ميانة متمايل به كوتاهي، رنگ چهره و بدن گندمگون، موهاي جلو سر ايشان ريخته و در هنگام پيري محاسن بلند و سفيدي داشت، همچنين چشمهاي درشت داشت و پلكهايش قدري سنگين مي‌نمود، زيباروي و خندان و داراي شانه‌هايي پهن بود.[1]همچنين در وصف چهره و خصوصيات ظاهري بعضي ديگر از ائمه نيز خصوصياتي ذكر شده است علاوه بر معصومين مثلاً در بيان اوصاف ظاهري حضرت ابوالفضل العباس ـ عليه السلام ـ  آورده‌اند كه: «او مردي بود جسيم و بلندبالا به گونه‌اي كه وقتي بر اسب سوار مي‌شد پاهايش به زمين مي‌رسيد و صورتش مانند ماه درخشان بود، از پدرش ميراث شجاعت و از مادر قامت بلند و تنومند را به ارث برده بود.»[2]بر همين اساس بعضي از هنرمندان نقاش و تصويرگران، تصاويري را بر اساس همان خصوصيات ذكر شده ترسيم نموده و آنها را منسوب به آن بزرگواران مي‌دانند. اين گونه نيست كه اين تصاوير نمايانگر چهره واقعي آنان باشد. لذا اعتقاد به اين تصاوير وجهي ندارد. اما مسألة تهيه و فروش و نگهداري آن، يک مسألة فقهي است.[3] آنچه مسلم است اين است که اين تصاوير نبايد هيچ‌گونه بي‌احترامي و اهانت نسبت به اهل بيت وجود داشته باشد. و يا بيانگر مسائلي باشند كه با مقام و شأن آن بزرگواران منافات دارد. در غير اين صورت جايز نمي‌باشد.[4]در پايان بايد گفت آنچه كه موجب سعادت و خوشبختي در دنيا و آخرت مي‌باشد آشنايي با سيره و منش پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ و ائمه معصومين ـ عليهم السّلام ـ است. همان چيزي که كه هر مسلماني موظف اند تا نسبت به شخصيت و خواست هاي آن بزرگواران (كه همان خواست خداست) معرفت پيدا كرده و دستورات آنان را در تمام مراحل و زواياي زندگي به كار گيرند.
 
پي نوشت ها:
[1]  . مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، ج 35، باب 1؛ تاريخ ولادت و شمايل اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ  بيروت، چاپ مؤسسه وفا، ص 2.
[2]  . عمادالدين حسين اصفهاني، زندگي‌نامه قمر بني‌هاشم، تهران،‌كتابفروشي اسلاميه، 1335. ص 10 (به نقل از مقاتل الطالبين، ابوالفرج اصفهاني).
[3]. حضرت آيت الله العظمي خامنه‌اي (مدظله العالي) در پاسخ به سؤال از تهيه و فروش اين تصاوير مي‌فرمايند: «اين كار في نفسه از نظر شرعي اشكال ندارد به شرط اينكه مشتمل بر اموري كه از نظر عرف، اهانت و بي‌احترامي، محسوب مي‌شود نبوده، و با شأن آن بزرگواران منافات نداشته باشد.»[3] حضرت آيت الله العظمي فاضل لنكراني هم مي‌فرمايند: «نقاشي عكسهاي تخيلي معصومين ـ عليهم السّلام ـ در صورتي كه برجستگي نداشته باشد (به صورت مجسمه نباشد) و موجب هتك آنان نباشد في نفسه حرام نيست، ولي اعتقاد به آنها بي‌وجه است. (خامنه اي، سيدعلي، اجوبة الاستفتائات، ترجمه فارسي، ج2، ص 38، مسأله 109).
[4]  . فاضل لنكراني، محمد، جامع المسائل، ج 1، ص 259، سؤال 1013.