خانه » همه » مذهبی » آيا ثواب و گناه افراد داراي موقعيت اجتماعي، مضاعف است؟

آيا ثواب و گناه افراد داراي موقعيت اجتماعي، مضاعف است؟

سوره احزاب/ آيات 30 و 31: «يَنِساءَ النَّبىِّ مَن يَأْتِ مِنكُنَّ بِفَحِشةٍ مُّبَيِّنَةٍ يُضعَف لَهَا الْعَذَاب ضِعْفَينِ وَ كانَ ذَلِك عَلى اللَّهِ يَسِيراً»*« وَ مَن يَقْنُت مِنكُنَّ للَّهِ وَ رَسولِهِ وَ تَعْمَلْ صلِحاً نُّؤْتِهَا أَجْرَهَا مَرَّتَينِ وَ أَعْتَدْنَا لهَا رِزْقاً كرِيماً»

اگر چه آيات فوق پيرامون همسران پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم) سخن مى گويد كه اگر اطاعت خدا كنند پاداشى مضاعف دارند و اگر گناه آشكارى مرتكب شوند كيفر مضاعف خواهند داشت، ولى از آنجا كه ملاك و معيار اصلى همان داشتن مقام و شخصيت و موقعيت اجتماعى است، اين حكم در باره افراد ديگر كه موقعيتى در جامعه دارند نيز صادق است.
اين گونه افراد تنها متعلق به خويشتن نيستند بلكه وجود آنها داراى دو بعد است؛ بعدى تعلق به خودشان دارد و بعدى تعلق به جامعه و برنامه زندگى آنها مى تواند جمعى را هدايت يا عده اى را گمراه كند. بنابراين اعمال آنها دو اثر دارد؛ يك اثر فردى و ديگر اثر اجتماعى. و از اين لحاظ هر يك داراى پاداش و كيفرى است.
 
لذا در حديثى از امام صادق (عليه السلام) مى خوانيم كه فرمود: «يغفر للجاهل سبعون ذنبا قبل ان يغفر للعالم ذنب واحد!»؛ هفتاد گناه جاهل بخشوده مى شود پيش از آنكه يك گناه از عالم بخشوده شود!
از اين گذشته همواره رابطه نزديكى ميان سطح علم و معرفت با پاداش و كيفر است، همانگونه كه در بعضى از احاديث اسلامى مى خوانيم: «ان الثواب على قدر العقل»؛ پاداش به اندازه عقل و آگاهى انسان است.
و در حديث ديگرى از امام باقر (عليه السلام) آمده است: «انما يداق الله العباد فى الحساب يوم القيامة على قدر ما آتاهم من العقول فى الدنيا»؛ خداوند در روز قيامت در حساب بندگان به اندازه عقلى كه به آنها در دنيا داده دقت و سخت گيرى مى كند.
حتى در روايتى از امام صادق (عليه السلام ) آمده است كه: توبه عالم در بعضى از مراحل پذيرفته نخواهد شد، سپس به اين آيه شريفه استناد فرمود: 
«انما التوبة على الله للذين يعملون السوء بجهالة»؛ توبه تنها براى كسانى است كه از روى جهل و نادانى كار بدى انجام مى دهند (سوره نساء آيه 17).
 
و از اينجا روشن مى شود كه ممكن است مفهوم مضاعف يا مرتين در اينجا افزايش ثواب و عقاب باشد، گاه دو برابر و گاه بيشتر، درست همانند اعدادى كه جنبه تكثير دارد بخصوص اينكه راغب در مفردات در معنى ضعف مى گويد: ضاعفته ضممت اليه مثله فصاعدا؛ آن را مضاعف ساختم يعنى همانندش و يا بيشتر و چند برابر آن افزودم .
روايتى كه در بالا درباره تفاوت گناه عالم و جاهل تا هفتاد برابر ذكر كرديم گواه ديگرى بر اين مدعا است . اصولا سلسله مراتب اشخاص و تفاوت آن بر اثر موقعيت اجتماعى و الگو و اسوه بودن نيز ايجاب مى كند كه پاداش و كيفر الهى نيز به همين نسبت باشد.
 
اين بحث را با حديثى از امام سجاد على بن الحسين (عليهم السلام) پايان مى دهيم: كسى به امام عرض كرد: انكم اهلبيت مغفور لكم: شما خانواده اى هستيد كه خداوند شما را مشمول آمرزش خود قرار داده .
امام در غضب شد و فرمود: «نحن احرى ان يجرى فينا ما اجرى الله فى ازواج النبى (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) من ان نكون كما تقول، انا نرى لمحسننا ضعفين من الاجر و لمسيئنا ضعفين من العذاب، ثم قرء الايتين»؛ ما سزاوارتريم كه آنچه را خدا درباره همسران پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) جارى كرده در مورد ما جارى شود، نه چنانكه تو مى گوئى، ما براى نيكوكارانمان دو پاداش  و براى بدكارانمان دو كيفر و عذاب قائل هستيم، سپس دو آيه فوق را به عنوان شاهد تلاوت فرمود.
 
منبع:
تفسير نمونه ج 17 ص284

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد