آيا قرآن كريم نام هاي ديگري هم دارد؟ معناي آنها چيست؟

خداوند چه براى مجموعه وحى خود و چه براى بخش‏هاى مختلف آن (مانند سوره ‏ها و آيات) نام هاى جديدى برگزيده كه با نام هائى كه اعراب براى كلام خود بكار مى ‏بردند، فرق دارد. انتخاب اين نامها بى‏ ضابطه نبوده و ميان اين نام ها و ريشه ‏هائى كه اين نام‏ها به آن برمي گردد رموز و قواعد خاصى مراعات گرديده است. از مجموع اين نام‏ها دو نام شهرت يافته يكى «كتاب» و ديگرى «قرآن».
در زبان آرامى كتابت به معناى نگاشتن حروف و قرائت به معناى خواندن است‏ و نامگذارى قرآن به «كتاب» بر اين اساس بوده كه قرآن نيز چنين وضعى دارد؛ يعنى به شكل الفاظ و سطور تدوين يافته است. در باره واژه «قرآن» نيز دانشمندان آراء متفاوتى دارند. معروف ترين نظرات اين است كه واژه قرآن از «قرأ» به معناي خواندن آمده است. در نامگذارى اين مجموعه با واژه «قرآن» به اين مطلب نيز اشاره شده كه محتواى اين كتاب در سينه‏ ها حفظ خواهد شد، چرا كه در عمل قرائت «به ياد آوردن» و استفاده از محفوظات ذهنى هم وجود دارد و قرآن هم مى ‏بايست در يادها و ذهن‏هاى مسلمين نگاهدارى شود. بنابراين هر دو نام «قرآن» و «كتاب» ريشه در زبان آرامى دارد.
ساير نام هاي قرآن عبارتند از «فرقان»، «ذكر» و «تنزيل».
واژه فرقان در اصل آرامى است و ريشه آن به معناى «جدا كردن» است و در نامگذارى قرآن با اين تعبير هدف توجه دادن به اين مطلب بوده كه اين كتاب حق و باطل را از هم جدا مي كند. در آيه « تَبارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلى‏ عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعالَمِينَ نَذِيرا»[1] به نام اشاره شده است.
واژه ذكر نيز يك واژه عربى خالص است و به معناى «شرف» مي باشد و آيه شريفه « وَ هذا ذِكْرٌ مُبارَكٌ أَنْزَلْناه‏»[2] به آن اشاره مي كند.
واژه تنزيل نيز عربى خالص است و اين معنى را مي رساند كه اين مجموعه يك «مجموعه وحى» است كه از جانب خداوند فرستاده مي شود و بر قلب رسول كريم فرود مي آيد و در آيه «‏وَ إِنَّهُ لَتَنْزِيلُ رَبِّ الْعالَمِين‏»[3] اين نام آمده است.
اين نام ها، اسامي مشهور و شايع قرآن بودند. برخي دانشمندان نام هاي ديگري هم براي قرآن ذكر كرده اند، اما اين نام ها معمولا از تركيب نام و صفت ناشي شده است. در هر حال «قرآن» را بهر نام كه بخوانيم اين كتاب عبارتست از كلام معجزه‏ اى كه بر پيامبر اكرم (ص) نازل گرديده و در مصاحف به نگارش در آمده و بطور متواتر از پيامبر(ص) نقل گرديده و تلاوت آن نيز بى كم و زياد كردن بايد به همان صورت انجام گيرد كه بدست ما رسيده است. تعريف قرآن به اين شكل مورد اتفاق علماى اصول، همه فقهاء و دانشمندان لغت عرب است.[4] پي نوشت:
[1] . زوال ناپذير و پر بركت است كسى كه قرآن را بر بنده‏ اش نازل كرد تا بيم‏ دهنده جهانيان باشد. فرقان،1
[2] . و اين (قرآن) ذكر مباركى است كه (بر شما) نازل كرديم. انبيا،50
[3] . مسلّماً اين (قرآن) از سوى پروردگار جهانيان نازل شده است! شعراء،192
[4] . پژوهش‏هائى درباره قرآن و وحى، صبحى صالح(محمد مجتهد شبسترى)‏، دفتر نشر فرهنگ اسلامى‏، تهران،1374، ص: 24-19