وَسِیقَ الَّذِینَ اتَّقَوْا رَ‌بَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَرً‌ا حَتَّىٰ إِذَا جَاءُوهَا وَفُتِحَتْ أَبْوَابُهَا وَقَالَ لَهُمْ خَزَنَتُهَا سَلَامٌ عَلَیْکُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوهَا خَالِدِینَ وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّـهِ الَّذِی صَدَقَنَا وَعْدَهُ وَأَوْرَ‌ثَنَا الْأَرْ‌ضَ نَتَبَوَّأُ مِنَ الْجَنَّةِ حَیْثُ نَشَاء فَنِعْمَ أَجْرُ‌ الْعَامِلِینَ.[۱]
و کسانی‌که تقوای الهی پیشه کردند، گروه‌گروه به‌سوی بهشت برده می‌شوند؛ هنگامی که به آن می‌رسند درهای بهشت گشوده می‌شود و نگهبانان به آنان می‌گویند: «سلام بر شما! گوارایتان باد این نعمت‌ها! داخل بهشت شوید» و جاودانه بمانید. آنها می‌گویند: حمد و ستایش مخصوص خداوندی است که به وعده خویش درباره ما وفا کرد و زمین (بهشت) را میراث ما قرار داد که هرجا را بخواهیم منزلگاه خود قرار دهیم؛ چه نیکوست پاداش عمل‌کنندگان.

این در حالی است که در آیه دیگر آمده است:

وَنُرِ‌یدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْ‌ضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِ‌ثِینَ.[۲]
ما می‌خواهیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم.

گفته شده: با جمع بین این دو آیه پی‌می‌بریم که در قیامت مؤمنان وارث زمین شده و قیامت در روی همین کره زمین است.

پاسخ

در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که مطابق برخی از روایات، زمان ظهور حضرت قبل از برپایی قیامت و در همین کره زمین است.

از رسول خدا نقل شده که فرمود: «اگر از عمر دنیا تنها یک روز باقی مانده باشد، خداوند آن روز را طولانی گرداند تا مردی از اولاد من خروج کند…».[۳]
از سویی مطابق مباحثی که در علم کلام مطرح شده و دانشمندان نیز به کمک آن آمده‌اند، محل قیامت بر روی همین کره زمین است، ولی با تغییرات اساسی که بر روی آن ایجاد می‌شود.

اما در رابطه با آیه اول باید گفت که ممکن است مقصود از کلمه «الأرض»، به قرینه «نَتَبَوّأ مِنَ الجَنّة حیثُ نشآءُ» که در ادامه آیه آمده، زمین بهشت باشد و این با آیه دوم فرق می‌کند.

همچنین از آن‌ جهت که عصر ظهور مرحله‌ای از مراحل قیامت است؛ بنابراین در آثار تا حدودی با هم مشترکند و نباید این شباهت موجب یکی دانستن آنها شود.

—————————————————————————-

پی‌نوشت‌ها

۱. زمر: 73ـ74.

۲. قصص: 5.

۳. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج38، ص304، باب67؛ «لو لم یبق من‌الدنیا إلاّ یوم واحد لطوّل‌الله ذلک الیوم حتّی یخرج رجل من ولدی…».