یک. برای وجود و تحقق تشبیه در کلام باید چهار امر وجود داشته باشد و در صورت نبود هر کدام از آنها تشبیه محقق نمیشود؛ از این چهار چیز تعبیر به ارکان و بنیادهای تشبیه میشود که عبارتاند از: 1. مُشَبَّه 2. مُشَبَّهٌ بِه 3. وجه شَبَه 4. ادات و ابزار تشبیه.
آفرینش انسانها از خاک و دمیدن روح خداوندی در آن کالبد خاکی و سر پیچی موجودی به نام ابلیس، از فرمان پروردگار جهان در سجده کردن بر انسان، حقیقتی است که در آیات متعددی از قرآن کریم و روایات معصومان به آن تصریح شده است. هیچیک از ارکان تشبیه در قرآن یا کلام معصومان وجود ندارد تا بخواهیم داستان چگونگی آفرینش و نافرمانی ابلیس از سجده کردن و همچنین خود ابلیس را حمل بر تشبیه یا مجاز نماییم.
دو. ثابت نشدن چیزی از نظر علمی دلیل بر وجود نداشتن یا واقعیت نداشتن آن نیست. بلکه گاهی آن چیز از اموری است که قابلیت اثبات با علم را ندارد مانند حوادث تاریخی و نقل داستان زندگی اقوام و پادشاهان گذشته، و گاهی نیز علم به کمال نرسیده و ناتوان از اثبات آن میباشد؛ مانند حقیقت و ماهیت و محل و مکان و چگونگی عملکرد روح، با اینکه حتی در علوم جدید نیز وجود روح پذیرفته شده است که از آن به «من» یا همان شخصیت فرد یاد میشود؟ اما ماهیت و حقیقت و دیگر خصوصیات آن در علوم تجربی به اثبات نرسیده است. بنابراین اثبات نشدن چگونگی آفرینش انسان و یا وجود ابلیس از نظر علوم تجربی دلیلی بر واقعیت نداشتن آنها و تشبیه و خیالی بودن نیست.
آفرینش انسانها از خاک و دمیدن روح خداوندی در آن کالبد خاکی و سر پیچی موجودی به نام ابلیس، از فرمان پروردگار جهان در سجده کردن بر انسان، حقیقتی است که در آیات متعددی از قرآن کریم و روایات معصومان به آن تصریح شده است. هیچیک از ارکان تشبیه در قرآن یا کلام معصومان وجود ندارد تا بخواهیم داستان چگونگی آفرینش و نافرمانی ابلیس از سجده کردن و همچنین خود ابلیس را حمل بر تشبیه یا مجاز نماییم.
دو. ثابت نشدن چیزی از نظر علمی دلیل بر وجود نداشتن یا واقعیت نداشتن آن نیست. بلکه گاهی آن چیز از اموری است که قابلیت اثبات با علم را ندارد مانند حوادث تاریخی و نقل داستان زندگی اقوام و پادشاهان گذشته، و گاهی نیز علم به کمال نرسیده و ناتوان از اثبات آن میباشد؛ مانند حقیقت و ماهیت و محل و مکان و چگونگی عملکرد روح، با اینکه حتی در علوم جدید نیز وجود روح پذیرفته شده است که از آن به «من» یا همان شخصیت فرد یاد میشود؟ اما ماهیت و حقیقت و دیگر خصوصیات آن در علوم تجربی به اثبات نرسیده است. بنابراین اثبات نشدن چگونگی آفرینش انسان و یا وجود ابلیس از نظر علوم تجربی دلیلی بر واقعیت نداشتن آنها و تشبیه و خیالی بودن نیست.