مناسب است پیش از پاسخ گویی به این سؤال، به نکته ای اشاره کنیم و آن این که نباید بین وظیفۀ زن و مرد در این باره خلطی صورت گیرد؛
یک بحث آن است که آیا پوشانیدن کف و روی پا (تا مچ) بر زن واجب است یا همانند صورت و دست ها استثنا شده است؟
در پاسخ باید گفت که در کلمات فقها نسبت به این پرسش، بین حالت نماز و غیر نماز تفاوت گذاشته شده است؛
همۀ مراجع معاصر نسبت به این پرسش که آیا پوشاندن کف پا هنگام سجده کردن واجب است؟، فرموده اند: خیر، پوشاندن روی پا و کف آن واجب نیست.[1]
اما در خصوص اینکه آیا پوشاندن رو و کف پا توسط زنان در منظر نامحرم لازم است یا نه؟
اکثر قریب به اتفاق مراجع تقلید آن را واجب میدانند.[2] بنابراین زن، اگر در منظر نامحرم نماز میخواند باز هم پوشاندن رو و کف پا بر او واجب است.
تا این جا وظیفۀ زن هاست نسبت به وجوب یا عدم وجوب پوشش پا، اما بحث دیگر آن است که وظیفۀ مردان در این باره از جهت جواز نگاه یا عدم جواز چیست؟
در این باره حضرت امام خمینی (ره) فرموده اند: “نگاه کردن مرد به بدن زن نامحرم چه با قصد لذّت و چه بدون آن حرام است. و نگاه کردن به صورت و دست ها اگر به قصد لذّت باشد حرام است، ولى اگر بدون قصد لذت باشد مانعى ندارد….[3]
بدیهی است طبق فتاوای مراجعی که پوشانده پا را بر زن واجب میدانند، مرد نامحرم نمیتواند به روی پا یا کف پای زن نامحرم و لو بدون قصد لذت نگاه کند.
آیت الله مکارم شیرازی میفرمایند: هرگاه بدون قصد لذت باشد و خوف وقوع در گناه نرود اشکالی ندارد.
یک بحث آن است که آیا پوشانیدن کف و روی پا (تا مچ) بر زن واجب است یا همانند صورت و دست ها استثنا شده است؟
در پاسخ باید گفت که در کلمات فقها نسبت به این پرسش، بین حالت نماز و غیر نماز تفاوت گذاشته شده است؛
همۀ مراجع معاصر نسبت به این پرسش که آیا پوشاندن کف پا هنگام سجده کردن واجب است؟، فرموده اند: خیر، پوشاندن روی پا و کف آن واجب نیست.[1]
اما در خصوص اینکه آیا پوشاندن رو و کف پا توسط زنان در منظر نامحرم لازم است یا نه؟
اکثر قریب به اتفاق مراجع تقلید آن را واجب میدانند.[2] بنابراین زن، اگر در منظر نامحرم نماز میخواند باز هم پوشاندن رو و کف پا بر او واجب است.
تا این جا وظیفۀ زن هاست نسبت به وجوب یا عدم وجوب پوشش پا، اما بحث دیگر آن است که وظیفۀ مردان در این باره از جهت جواز نگاه یا عدم جواز چیست؟
در این باره حضرت امام خمینی (ره) فرموده اند: “نگاه کردن مرد به بدن زن نامحرم چه با قصد لذّت و چه بدون آن حرام است. و نگاه کردن به صورت و دست ها اگر به قصد لذّت باشد حرام است، ولى اگر بدون قصد لذت باشد مانعى ندارد….[3]
بدیهی است طبق فتاوای مراجعی که پوشانده پا را بر زن واجب میدانند، مرد نامحرم نمیتواند به روی پا یا کف پای زن نامحرم و لو بدون قصد لذت نگاه کند.
آیت الله مکارم شیرازی میفرمایند: هرگاه بدون قصد لذت باشد و خوف وقوع در گناه نرود اشکالی ندارد.
[1]. امام، نوری، مکارم و فاضل، تعلیقات علی العروة، ج 2، فصل فی الستر و الساتر؛ وحید، سیستانی و تبریزی، منهاج الصالحین، م 518، صافی، هدایة العباد، ج 1، م 661؛ بهجت، وسیلة النجاة، ح 1، م 625 و دفتر: خامنه ای؛ اقتباس از سؤال 1262، نمایه: محدوده حجاب زنان در نماز.
[2]. آیات عظام تبریزی و صافی: (بنابر احتیاط واجب)؛ آیت الله مکارم: (بهتر است بانوان رو و کف پا پوشانده شود)؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج2، ص 488، م 2435، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق؛ تبریزى، جواد، استفتاءات جدید، ج1، ص 94، قم، اول، بیتا؛ صافى گلپایگانى، لطف الله، جامع الأحکام، ج2، ص 164، انتشارات حضرت معصومه(س)، قم – ایران، چهارم، 1417 ه ق؛ ر.ک: سایت آیت الله مکارم شیرازی؛ سایت استفتائات آیتالله هادوی تهرانی؛ ر.ک: محمودی، سید محسن، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع، ج 3، ص 112.
[3]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج2، ص 485، مسأله 2433.