امام صادق علیه‌السلام فرموده‌اند: به زودی شهر کوفه از مۆمنان خالی می‌شود و علم و دانش از آنجا رخت بر می‌بندد و چون ماری که در گوشه‌ای چنبره زده است محدود می‌گردد و از شهری که آن را قم می‌نامند ظهور می‌کند و آن‌جا پایگاه علم و فضیلت و معدن دانش و کمال می‌گردد به گونه‌ای که روی زمین هیچ مستضعف (فکری) نمی‌ماند که از دین آگاهی نداشته باشد حتی زنان پرده‌نشین و این زمان نزدیک زمان ظهور قائم(عج) ما خواهد بود… (علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۶۰، ص ۲۱۳)

دو شبهه:

طرح یک شبهه: موقعی که حضرت صاحب‌الامر ـ علیه‌السلام ـ ظهور کنند همه جا پر از ظلم و جور و فساد است آیا در ایران شهری وجود دارد که از هرگونه فساد عاری و امن باشد؟

پیش از پرداختن به پاسخ سوال تذکر این نکته ضروری است که پر شدن دنیای آخرالزمان از ظلم و ستم ـ که در روایات متعددی آمده است ـ به این معنی نیست که در آخرالزمان همة انسان‌ها در ورطه فساد و تباهی غرق می‌شوند و انسان‌های مومن و صالح در هیچ جای دنیا یافت نمی‌شوند.

معنای صحیح این احادیث این است که در آخرالزمان جهان پر از ظلم و ستم می‌شود نه پر از ظالم و ستمگر. تفاوت این دو در این است که اگر بخواهد جهان پر از ظالم باشد باید همه انسان‌ها ظالم باشند اما اگر جهان پر از ظلم باشد لازم نیست همه ظالم باشند بلکه ممکن است عده معدودی به خاطر در اختیار داشتن قدرت و ثروت نامشروع جهان را از ستم آکنده نمایند در عین حالی که انسان‌های صالح فراوانی نیز وجود دارند.

اگر کسی بگوید فضای این اطاق پر از دود سیگار شد آیا معنای عبارت یاد شده این است که همة افرادی که در این اطاق حضور دارند سیگار می‌کشند؟ بدون تردید خیر. چون ممکن است یک نفر در این مکان سیگار بکشد اما تمام فضای اطاق را همین یک نفر پر از دود سیگار کند. محتوای روایات یاد شده نیز این است که در آخرالزمان جهان پر از ظلم می‌شود و نه پر از ظالم و ممکن است پر شدن جهان از ظلم به وسیلة عدة محدودی باشد که از قدرت و ثروت خود به شکل نامشروع استفاده می‌کنند نه اینکه همة انسان‌ها ظالم و بیدادگر باشند.

هدف ما از طرح این مسئله توجه دادن ذهن شما به این واقعیت است که اگر در روایات از پر شدن دنیا از ظلم و ستم سخن به میان آمده است معنای این روایت این نیست که در هیچ شهر و منطقه‌ای انسان‌های صالح یافت نمی‌شوند بلکه علی‌رغم وجود ظلم و فساد فراگیر ممکن است در مناطق مختلف دنیا انسان‌های صالح و پرهیزگار فراوانی نیز باشند که از منتظران واقعی امام مهدی ـ علیه‌السلام ـ بوده و در زمینه‌سازی برای ظهور آن حضرت از هیچ تلاشی دریغ نمی‌ورزند.

اما در عین حال در احادیثی که از پیشوایان دینی نقل شده است از شهر مقدس قم به عنوان شهری که در آخرالزمان مرکز شیعیان واقعی بوده و پایگاه دانش و معرفت است نام برده شده است.

صفوان می‌گوید روزی نزد امام کاظم ـ علیه‌السلام ـ بودم و سخن از مردم قم و میل آنان به حضرت مهدی ـ علیه‌السلام ـ به میان آمد امام هفتم ـ علیه‌السلام ـ فرمودند: خداوند آنان را رحمت کند و از آنان خشنود باشد. و سپس ادامه دادند: بهشت هشت در دارد که یکی از آنها برای مردم قم است در میان شهر‌ها و کشورها آنان نیکان و نخبگان شیعیان ما هستند. خداوند ولایت و دوستی ما را به طینت و سرشت آنان آمیخته است. (علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۶۰، ص ۲۱۷)

و امام صادق ـ علیه‌السلام ـ در حدیث دیگری فرموده‌اند: به زودی شهر کوفه از مۆمنان خالی می‌شود و علم و دانش از آنجا رخت بر می‌بندد و چون ماری که در گوشه‌ای چنبره زده است محدود می‌گردد و از شهری که آن را قم می‌نامند ظهور می‌کند و آن‌جا پایگاه علم و فضیلت و معدن دانش و کمال می‌گردد به گونه‌ای که روی زمین هیچ مستضعف (فکری) نمی‌ماند که از دین آگاهی نداشته باشد حتی زنان پرده‌نشین. و این زمان نزدیک زمان ظهور قائم(عج) ما خواهد بود… (علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۶۰، ص ۲۱۳)

و البته تذکر این نکته ضروری است که معنای روایات یاد شده و روایات مشابه آن خالی بودن شهر مقدس قم از تمام مظاهر فساد و تباهی نیست بلکه ممکن است این شهر نیز از فتنه‌های آخرالزمان در امان نمانده و برخی از مظاهر فساد در آن نیز یافت شود لیکن براساس احادیث ابن شهر در مقایسه با سایر شهرها از وضعیت مطلوب‌تری برخوردار است.

امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمودند: درود خداوند بر قم پروردگار جهان سرزمینشان را از باران سیراب و برکاتش را بر آنان نازل می‌گرداند و گناهانشان را به حسنات مبدّل می‌سازد آنان اهل رکوع، سجود، قیام و قعودند چنان‌که آنان فقیه، دانشمند و اهل درک و فهم هستند آنان اهل درایت و روایت و بینش و عبادت‌کنندگان نیکی هستند.(بحارالانوار، ج ۶۰، ص ۲۱۷ )

طرح شبهه دوم: در منابع روایی شیعه نظیر بحارالانوار روایاتی پیرامون تخریب مساجد در زمان ظهور امام عصر(عج) توسط آن حضرت وارد شده است. این روایات چگونه قابل توجیه است؟

روایاتی پیرامون تخریب برخی مساجد و اماکن متبرک در دوران ظهور امام زمان (عج) به وسیله خود آن حضرت در منابع روایی شیعه وارد شده است. این روایات از جهت متن و سند قابل بررسی و توجیه می باشند. اشاره به تخریب در این روایات به معنای از حیز انتفاع ساقط کردن تمام آنها نیست.

در برخی موارد ساخته نشدن براساس موازین شرع علتی برای تخریب آنها است. زمانی نیز هدف از تخریب، بنای مجدد آنها بر اساس وضع اولیه آن قبل از تغییرات غیر قابل قبول حاصل شده در دوران های مختلف است.