آیا مالک اشتر نخعی پیامبر اکرم(ص) را ملاقات کرده است و اینکه قبر ایشان کجاست؟ لطفا درباره ایشان بیشتر توضیح دهید؟

مالک بن حارث نخعی معروف به مالک اشتر و ملقب به اشتر از شجاعان عرب و از مشاهیر و خاصان یاران امیرمومنان علی (علیه السلام) و از زاهدان تابعین است در میان یاران امیرمومنان شجاعت و ذکاوت و حلم و بردباری مالک اشتر سرآمد دیگران بود لازم به ذکر است که تابعین کسانی را گویند که پیامبر را ندیدند اما بعد از پیامبر از محضر صحابه پیامبر فیض بردند و معارف دینی خویش را بدون واسطه از صحابه پیامبر دریافت کردند(1) و مالک اشتر از تابعینی بود که در محضر مولای متقیان به اوج کمالات روحی و معنوی دست یافت. در عین حال گرچه مالک اشتر در تاریخ در زمره تابعین ذکر گردیده اما از متون تاریخی چنین بر می آید که رسول خدا(ص) در زمان حیات با برکت خویش او را می شناخت و برایمان راستین آن بزرگ مرد آگاهی کامل داشت. ذکر گردیده که روزی نزد پیامبر از مالک سخنی به میان آمد، رسول خدا(ص) فرمود: « او حقیقتا مومن است» (2) علاوه بر آن پیامبر بر ایمان راسخ او نیز در آینده گواهی داده بود، آنجا که به او ابوذر می فرماید: گروهی از برگزیدگان از مومنین افتخار آن را پیدا می کنند که تو را در آن تنهایی که در آخر عمر بدان گرفتار خواهی شد، اشاره به تبعید ابوذر به ربذه است، در آخرین لحظات عمر تو را درک کنند و کار غسل و کفن تو را بپایان رسانند و در قبرت گذارند تاریخ گواهی می دهد که در میان گروه چهل نفری که بر جنازه ابوذر در ربذه حاضر شدند یکی از آنان مالک اشتر نخعی بود (3) در دوران سکوت بیست و پنج ساله امام علی (علیه السلام) ، مالک اشتر به شمشیر زبان به میدان می آمد و در کوفه انقلاب و نهضت به راه انداخت؛ در زمان عثمان به دلیل مخالفتهایش به شام تبعید شد و سرانجام در سال 33 هجری به کوفه بازگشت و بار دیگر علیه عثمان قیام به راه انداخت سپس به اتفاق مبارزان کوفی و همراهی انقلابیون مصری در نهضت مردمی علیه عثمان راهی مدینه شد و در جنبش آنان شرکت جست. پس از قتل عثمان، او همان کسی است که مردم را برای بیعت با امیرمومنان علی «علیه السلام» رهبری کرد. پس از بیعت با مولای متقیان، در تمام صحنه ها در کنار آن حضرت بود. در جنگ جمل و صفین شرکت داشت و از فرماندهان لشکر امیرمومنان بود. در پایان جنگ صفین در سال 38 هجری از سوی امام علی (علیه السلام) به استانداری مصر منصوب گشت. عهدنامه معروف مالک اشتر در این هنگام از سوی امیرمومنان به او اعطا شد . در مسیر حرکت به مصر هنگامی که مالک به شهر قلزم در سه منزلی مصر رسید، طبق نظر برخی تاریخ نگاران به دست نافع غلام عثمان بن عفان ، خلیفه سوم ، بوسیله سمی که با عسل مخلوط کرده بود و به آن بزرگوار خورانید ، مسموم گردید و همانجا به شهادت رسید طبق نظر برخی دیگر چون خبر اعزام مالک اشتر به معاویه رسید، به یکی از دهقانان منطقه عریش که در مسیر مالک اشتر به مصر بود، پیغام داد که اگر مالک را مسموم کنی تا بیست سال از مالیات معاف خواهی بود و آن دهقان چنین کرد، پس از شهادت آن بزرگوار، پیکر شریفش به مدینه حمل و در همانجا دفن گردید. (4)
امیرمومنان درباره مالک اشتر نخعی می فرماید: « مالک اشتر از کسانی است که نه سستی می پذیرد و نه شکست، و نه آنجا که سرعت مفید است سستی می کند و نه آنگاه که کوتاهی ثمر بخش است، سرعت به خرج می دهد » (5)
و نیز می فرماید:« به هنگام ترس نمی خوابد، در موقع حمله دشمن عقبگرد نمی کند و در برابر ستمگران از آتش شعله ور سخت تر است، او شمشیری از شمشیرهای خداست که تیزی آن محفوظ و اثر آن حتمی است. (6)
در واقعه شهادت مالک اشتر امیرمومنان فرمود:
« از این پس مانند مالک را نخواهم یافت» و نیز فرمود: « مالک برای من چنان بود که من برای رسول خدا بودم » (7)
منابع :
1- تفسیر نمونه ‍، ج 7، ص 102 .
2- شرح حال کمیل بن زیاد نخعی ، ص 21، دکتر قدرت الله خیاطان .
3- افق علی، ترجمه میرزا خلیل کمره ای ، ص 666، 667.
4- منتهی الامال ، ص 296و 297 منتخب التواریخ حاج هاشم خراسانی ،ص 137.
5- نامه شماره 13 ،نهج البلاغه .
6- نامه شماره 38، نهج البلاغه .
7- منتهی الامال ،ص 295.
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی