آیا ماه در هر نقطه از زمین طلوع و غروب خاصی دارد؟

سؤال شما به دفاتر مراجع ارسال گردید و تا کنون جواب زیر دریافت شد:

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

با توجه به این که محل طلوع و غروب ماه در طول سال متغیر است مشرق ها و مغربهای متعددی دارد.

نظر فقهی حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) نیز به این شرح است:

اگر مقصود سؤال طلوع و غروب ماه در هر شب، مشابه طلوع و غروب خورشید در هر روز، می باشد، پاسخ این است که ماه در هر نقطه از کره زمین طلوع و غروب خاصی دارد. البته چنین چیزی موضوع حکمی در شریعت نمی باشد.

اگر مقصود سؤال طلوع و غروب ماه در هر ماه قمری، یعنی به مُحاق رفتن و از مُحاق خارج شدن ماه، باشد و سؤال به مسأله­ی افق ماه نظر داشته باشد، پاسخ این است که از نظر نجومی کره زمین دارای چند افق (معمولاً دو یا سه) نسبت به ماه است ولی از نظر شرعی سه دیدگاه در مورد افق ماه وجود دارد:

1. وحدت حقیقی: بر اساس این نظر ماه یک افق نجومی دارد و اگر ماه در یک نقطه از جهان از مُحاق خارج شود برای همه­ی کره زمین اول ماه است.

2. وحدت حکمی: بر اساس این نظر ماه یک افق شرعی دارد ولو از نظر نجومی دارای افق های متعدد است. پس اگر در یک نقطه ماه از مُحاق خارج شود، از منظر شرع در تمام کره زمین اول ماه خواهد بود.

3. تعدد حقیقی و حکمی افق ماه: بر اساس این دیدگاه همان گونه که افق ماه از نظر نجومی متعدد است، از نظر شرعی هم متعدد است و اگر ماه در یک نقطه از زمین از مُحاق خارج شود، فقط در نقاطی که با آن محل هم افق (البته در افق ماه نه خورشید) هستند، اول ماه ثابت می شود.

مرحوم آقای خوئی از طرفداران نظریه اول، شهید صدر از قائلین نظریه دوم و اکثریت فقها تابع نظر سوم می باشند. و نظر صحیح همان رأی مشهور است.