آیا همه افعال نفس آدمی، تابع علم است؟ چرا برخی از اندیشمندان اسلامی می‌گویند همه افعال نفس، تابع علم نیست؟

هر یک از مبادى سه‌گانه فعل انسان، دارای غایت و هدف مناسب با خود هستند: انسان یا به کار خود، علم و آگاهى ندارد، و کار او مانند فاعل‌هاى طبیعى، است. یا در جایى فعل خود را از روى تفکر و تدبیر و مصلحت‌سنجى انجام می‌دهد. این‌گونه افعال داراى غایت و هدف فکرى و عقلایى هستند. و یا دارای «فعل گزاف» است (یعنی از روی «عادت» انجام می‌دهد) و مبدأ فکرى ندارد. مبدأ علمى در این‌گونه افعال که به افعال عبث و بیهوده معروف هستند، یک صورت‏ خیالى بدون فکر و اندیشه است.
از این‌رو، علامه طباطبائی در جواب سؤالی که پرسید «آیا امکان دارد فعل نفسانی، غیر علمی باشد؟» فرمودند: «نفس مدبر بدن است و یک سلسله قوا و عواطفی دارد، بنابراین تمام افعال با واسطه یا بی‌واسطه، فعل نفس است، ولی همه افعال نفس، تابع علم نیست».
در این‌جا علامه طباطبائی اصطلاحاتی را به‌کار برده است که در پاسخ تفصیلی توضیح داده می‌شود.