با مرگ عبدالله صورت گرفت؛

کودتا در دربار سعودی

عزل رئیس دربار پادشاهی در لحظه مرگ ملک عبدالله و تغییرات صورت پذیرفته را می توان کودتا نامید.

به گزارش گروه بین الملل فرهنگ نیوز، روی کار آمدن سلمان بن عبدالعزیز پس از مرگ ملک عبدالله با تحلیل های متعددی از سوی کارشناسان مسائل بین المللی روبرو شده است. سیاست پادشاه جدید مبنی بر عزل و نصب های گسترده را می توان مهمترین اقدام وی بر شمرد. در این نوشتار ضمن بررسی تغییر صورت پذیرفته به اهداف آن اشاره خواهیم کرد.

پسر سلمان پادشاه آتی عربستان

انتخاب محمد بن سلمان فرزند سلمان بن عبدالعزیز از سوی وی به عنوان وزیر دفاع را می توان از مهمترین تغییرات صورت پذیرفته از سوی شاه جدید دانست. اهمیت این جایگاه و این انتخاب بدین روی است که بر مبنای یک رویه مسبوق به سابقه، پادشاهان عربستان پیش از جلوس بر تخت، مسئولیت این وزارت خانه را برعهده داشته اند. سلمان بن عبدالعزیز نیز سه سال پیش به عنوان وزیر دفاع سعودی تعیین گردید.

پادشاه جدید با درک معضلات آینده عربستان مبنی بر چگونگی انتقال قدرت از نسل دوم به نسل سوم در پی تداوم قدرت در میان فرزندان خویش است، لذا مبادرت به نصب شاهزاده محمد در این سمت نموده است. محمد ین سلمان به عنوان یک جوان فاقد تجربه سیاسی و اجتماعی بوده و تا کنون مسئولیتی کلان بر عهده نداشته است.

بر طبق وصیت ملک عبدالعزیز (بنیانگذار عربستان سعودی) مادامی که فرزندان ذکور وی زنده اند، قدرت به نوادگان نخواهد رسید. کهولت سن فرزندان در قید حیات عبدالعزیز از هم اکنون موجب رایزنی نوادگان او جهت افزایش میزان نفوذشان شده است.

سلمان بن عبدالعزیز همچنین مقرن برادرش را به عنوان ولیعهد و محمد بن نایف برادر زاده اش را به عنوان جانشین ولیعهد تعیین نموده است. با توجه به سن بالای سلمان و مقرن، محمد بن نایف را می توان پادشاه در سایه عربستان دانست. محمد بن نایف اولین نوه عبدالعزیز است که پای در پلکان قدرت نهاده است.

قبضه قدرت توسط سدیری ها

حصه بنت احمد سدیری را می توان قدرتمندترین زن ملک عبدالعزیز دانست. 7 پسر وی به هفت سدیری ها معروفند که موقعیت های استثنایی را در طول تاریخ عربستان از آن خود نموده اند. ملک فهد و ملک سلمان پادشاه کنونی از این جناح قدرت هستند.

تغییرات گسترده سلمان را می توان عملا تغییر موازنه قدرت در میان جناح های موجود در سعودی دانست. ملک عبدالله وابسته به جناح شمری ها در زمان حکمرانی اش عناصر نزدیک به خود را در راس قدرت قرار داده بود. روی کار آمدن سلمان موجب تقویت بیش از پیش جناح سدیری ها شده است.

گماردن محمد بن نایف ( جانشین ولیعهد ) و محمد بن سلمان (وزیر دفاع) حاکی از قدرت گیری جناح سدیری است. شخص مقرن بن عبدالعزیز ولیعهد کنونی تنها شخص برجسته ای است که بدین جناح تعلق ندارد. احتمال برکناری وی در سال های آتی جهت قبضه کامل قدرت توسط سدیری ها وجود دارد.

اختلاف سنی فاحش محمد بن نایف و محمد بن سلمان و تلاش برای جلب حمایت کامل سدیری ها، ملک سلمان را بر آن داشته که ابتدا قدرت را به محمد بن نایف سپرده و پس از او راه برای پادشاهی فرزندش مهیا گردد.

تغییرات صورت پذیرفته از سوی سلمان عملا به تضعیف سایر جناح های سعودی بویژه شمری ها منجر شده است. عزل عبدالعزیز بن عبدالله فرزند ملک عبدالله و همچنین خالد التویجری رئیس دربار در همین راستا صورت پذیرفته است. ملک عبدالله در پی فراهم نمودن شرایط جهت انتقال قدرت در آینده به فرزند خویش بود. قدرت گیری روزافزون خالد التویجری در همین راستا و با اجازه عبدالله صورت پذیرفته بود. التویجری نقشی ویژه ای جهت نفوذ هرچه بیشتر فرزند عبدالله در میان شاهزادگان قدرتمند بازی می نمود.

گفته می شود که با روی کارآمدن سلمان، بلافاصله خالد التویجری از کار برکنار و بازداشت شده است. عزل و دستگیری وی به قدری با عجله صورت پذیرفته که حتی اجازه شرکت وی در مراسم تدفین عبدالله نیز داده نشده است.

آینده مبهم قدرت در عربستان

ملک عبدالعزیز از زمان تاسیس پادشاهی سعودی به عهد پیشین نیاکانش مبنی بر اتحاد با روحانیون وهابی وفادار ماند، امری که با گذشت دهه ها همچنان به عنوان سنتی پابرجا مانده است. بر اساس توافق صورت گرفته، روحانیون وهابی زمینه مشروعیت سیاسی حکام سعودی را از طریق فتوا صادر نموده و در ازای آن شاهزادگان سعودی اداره امور فرهنگی و اجتماعی داخل عربستان را به علمای وهابی می سپارند.

در میان جناح های موجود در عربستان، سدیری ها به نزدیکی بسیار زیاد با وهابی ها مشهورند، با این وجود همچنان نمی توان به آسانی از آینده حاکم بر عربستان سخن راند. شاهزادگان قدرتمندی همچون محمد بن نایف، عبدالعزیز بن عبدالله، سعود الفیصل، ترکی فیصل، بندر بن سلطان و… همگی چشم به کرسی سلطنت دوخته و حاضر به عقب نشینی نیستند، لذا احتمال وقوع بحران در عربستان دور از انتظار نیست، بویژه که حکومت سعودی فاقد کمترین مشروعیت مردمی می باشد.

اهمیت عربستان نزد ایالات متحده آمریکا به عنوان بزرگترین صادرکننده نفت جهان، مقامات واشنگتن را بر آن داشته که از هم اکنون به رایزنی های پنهان جهت انتقال مسالمت آمیز قدرت در آینده دربار سعودی مبادرت ورزند، امری که آینده سیاسی شبه جزیره عربستان را بیش از پیش در ابهام فرو برده است.