معرفی کتاب . . .

آینده پژوهی دولت و سیاست مهدوی در ‘آینده جهان’

کتاب ‘آینده جهان’ به قلم حجت الاسلام رحیم کارگر سعی دارد با آینده‌پژوهی مهدوی، بخش مهمی از دولت مهدوی یعنی دولت و سیاست را بررسی کند.

به گزارش خبرنگار حوزه مهدویت خبرگزاری شبستان، بخش اول کتاب “آینده جهان” که به کلیات و چهارچوب نظری اختصاص دارد، در سه فصل تنظیم شده‌است. ابتدا تحت عنوان روش شناسی تحقیق در تاریخ آینده و آینده‌پژوهی، فلسفه تاریخ ازدیدگاه چهارتن از بزرگترین برخی فلاسفه غربی بررسی و نقد شده و دیدگاه تشیع تبیین می شود.

نویسنده در نهایت به این نتیجه می‌رسد که از دیدگاه شیعه حرکت تاریخ، قانون‌مند و بر اساس سنت های الهی و اراده بشری در جریان است. مسیر و مکانیزم آن روشن و هدف و مقصدش معین است. در این دیدگاه سرمنزل و مقصود تاریه، کمال و تعالی بشر است. در واقع فلسفه تاریخ، همان فلسفه زندگی بشری و غایت‌مندی آن، همان غایت خلقت انسان یعنی عبادت، عبودیت و تقرّب به خدا است.

در فصل دوم، نخست هریک از مفاهیم سیاست و دولت جداگانه واکاوی شده و بین آن دو پیوند ایجاد می‌گردد و آنگاه نظریه‌های آینده تاریخ در مورد سیاست و دولت ذیل سه عنوان مسیحیت، پایان تاریخ و مارکسیسم بررسی می‌شود. در فصل سوم این بخش ذیل عنوان آینده دولت از نگاه شیعه، مهدویت و آینده تاریخ مورد پژوهش قرار گرفته و دیدگاه شیعه تبیین می‌شود. در این فصل تصویر جامعه موعود به عنوان وعده حتمی الهی تحت شش مولفه اصلی ارائه می‌گردد که عبارتند از: آغاز و انجام جهان، ظهور و قیام، دعوت و مبارزه، پیروزی حق و نابودی باطل، سیطره بر جهان و تشکیل دولت.

اما مسأله اصلی که در بخش دوم به آن پرداخته می‌شود این است که آیا دولت مهدوی، دولتی اقتدارگرا و متکی بر قدرت فیزیکی است و با خشونت و جنگ و سرکوبی جهان را اداره می‌کند وهدف آن تنها تسلط بر جهان و نابودی اشرار است؟! یا اینکه هدف این دولت با وجود اقتدار و نفوذی که دارد، رشد و تعالی انسان و سوق دادن جامعه به سمت خیرات و فضیلت‌ها است؟ در این صورت دولت، مدیریت و هدایت جامعه را به عهده دارد و مهمترین کارکرد آن در ضمن پرداختن به همه جنبه‌های زندگی رشد و تعالی اخلاقی انسان‌ها و تتمیم مکارم اخلاقی و دعوت به عبادت و عبودیت است.

لذا نویسنده این بخش را در سه فصل تدوین کرده است و در هر فصل یک نظریه را در این زمینه مورد پژوهش قرار داده‌است و بر اساس ادله عقلی و روائی و قرآنی بررسی کرده‌است. فرضیه ی اول، فرضیه انتقام و پایان تاریخ است که مبتنی بر آن، بدون تشکیل دولت، کار حکومت مهدوی پایان می‌پذیرد. فرضیه دوم، دولت اقتدار گرا و مبتنی بر قدرت فیزیکی است و فرضیه سوم، فرضیه ی دولت اخلاقی است که دولتی است کمال‌گرا و اخلاق محور و مبتنی بر ساختار امامت.

نویسنده برای تبیین این فرضیه، سه پیش فرض را بررسی میکند. پیوند اخلاق و سیاست، نظریه جامعه مشترک‌المنافع اخلاقی کانت و نظریه دولت اخلاقی هگل پیش فرض هائی هستند که نویسنده آن‌ها را تبیین کرده و تفاوت مبنائی این دو دیدگاه با رویکرد شیعی در حوزه هستی شناسی و معرفت شناسی را تشریح کرده است.پس از آن در پژوهش عمیقی که در روایات و ادله فلسفی-کلامی می‌کند، به تبیین نظریه دولت اخلاقی می‌پردازد.

نویسنده پس از همه اینها ساختار، کارکردها و بروندادهای دولت مهدوی را تشریح می‌کند. درباب ساختار و سازمان حکومت مهدوی بیان می‌شود که از آنجائیکه حکومت مهدوی کامل‌ترین، پیشرفته‌ترین، و گسترده‌ترین حکومت‌هاست، حتما متناسب با موقعیت زمانی و مکانی، ساختار و نهادهای قدرت متمایز و ویژه‌ای خواهند داشت.

لذا بر اساس اینکه دولت اخلاقی مهدوی مبتنی بر ساختار امامت است، می‌توان مولفه های ویژه‌ای را برای آن در نظر گرفت که به تفصیل بیان می‌شوند. در فصل دوم این بخش، کارویژه ها وعملکردهای حکومت مهدوی ذیل سه عنوان سیاسی – اجتماعی، فرهنگی – دینی و اقتصادی – عمرانی تشریح می‌شود. سپس در فصل پایانی کتاب، پیامدها و بروندادهای حکومت مهدوی تحت سه مولفه تبیین می‌شود: عدالت و امنیت، معنویت و عقلانیت (تکامل) و توسعه و رفاه.

در پایان نویسنده مطالب را جمع بندی کرده و نتیجه‌گیری نسبتا مفصلی می‌کند و در نهایت بیان می‌دارد که بشر پس از قرن‌ها و سال‌ها چشم انتظاری و امید به اصلاح امور و تحقق بشارت الهی، به سعادت مطلوب نائل خواهد‌آمد و در پرتو دولت مهدوی، در تمامی جنبه‌های زندگی به رفاه، آسایش، آرامش، صلح و تعالی و تکامل دست خواهد یافت.

سیر مطالب کتاب، چینش منظمی دارد که در فهرست بخوبی منعکس شده است. نویسنده منبع تک تک روایات و نقل قول‌‌ها را در هرصفحه بیان کرده و علاوه بر این، در پایان نیز کتاب‌نامه را اضافه کرده است. پیشگفتار نویسنده در ابتدای کتاب و ابتدای هربخش و هر فصل، بخوبی توانسته مخاطب را به محتوا راهنمائی کند.

سبک کلی نوشتار علمی است و بیشتر برای مخاطب دانشجو و طلبه و قشر فرهیختگان مفید خواهد بود. عناوین و سرفصل‌ها نیز بخوبی انتخاب شده‌اند. در طرح جلد که عکسی از کره زمین است، سعی شده‌است که با موضوع سنخیت ایجاد کند که اگر ساده تر و زیبا‌تر و بدون عکس طاحی شده‌بود، شان محتوای کتاب نیز حفظ می‌شد، اما دیگر خصوصیات ظاهری کتاب مطلوب است.

شایان ذکر است، کتاب “آینده جهان” به قلم حجت الاسلام رحیم کارگر در سال 1383 ازسوی بنیاد فرهنگی مهدی موعود(عج) منتشر شد.