دوست گرامی؛‌ احساس گناه به نوبه خود کارکرد های مطلوبی دارد و نباید به چشم نقطه ضعف بدان نگریست.
هدف از احساس گناه در انسان، اصلاح است.
احساس گناه، هشدار دهنده است.
احساس گناه تطهیر کننده است.
احساس گناه به معنای آن است که نفس لوّامه در فرد زنده است و این خود نوید خوبی است و..
توضیح اینکه گاهی ممکن است افراد به دلایل مختلفی چون : تخلّف از دستورات مذهبی، داشتن افکار پلید، احساس تقصیرویاقصور و یا به خاطر تأثیراتی که اعمالشان بر اثرخطاها و یا غفلت ها روی دیگران داشته احساس گناه کنند.
سؤال اصلی اینجاست که به زعم خودتان، دلیل احساس گناه شما کدامیک از موارد بالا می تواند باشد؟!
الگوهای رفتاری افراد نیز در احساس گناه متفاوت است. وقتی فردی احساس گناه می کند ممکن است سعی کند بدی هایش را جبران کند و برای مثال از شخصی که فکر می کند در حقش بدی کرده با عجز و لابه پوزش بخواهد ، 2. یا او را غرق هدایا و محبت کند. ،3. شاید هم فکر کند مستحق تنیبه شدن هست و خود را تنبیه کند .4. گاه نیز ممکن است بکوشد به نحوی آن گناه را فراموش کند.5 . ممکن است خود را از هر گونه تفریحی منع کند تا بدین ترتیب کفاره گناهانش را بپردازد.!!
– اما گناه چیست؟
گناه انجام کارهایی است که خداوند بجهت ضررهایی که برای روح، روان و جسم انسان به بار می آورد آنرا ممنوع کرده است. توضیح اینکه طبق تصریح قرآن، خداوند، جهان را برای انسان و انسان را برای تکامل به سوی خودش خلق کرده و چون انجام برخی کارها با آسیب زدن به انسانیت انسان، موجب بسته شدن راه رسیدن به او می شود، آنرا ممنوع کرده است.
– احساس گناه کدام است؟ انسانی که هنوز قلبش را زنگار گناه نگرفته و فطرتش را لایه های متعدد گناه نپوشانده است، با انجام گناه بخود می آید و احساس خسارت شدید و ازکف دادن چیز با ارزشی به او دست می دهد.
لازم است که الگوی رفتاری خود را در قبال احساس گناهی را که بدان دچار شده اید شناسایی و تناسب آن را با علّت ایجاد کننده حس گناه ارزیابی نمایید.
و نکته بعدی اینکه بزرگترین، پلیدترین، و زشت ترین گناه در عالم که بنا به تصریح قرآن کریم غیر قابل بخشش است و انجام دهنده آن به قعر آتش دوزخ سقوط خواهد کرد« ناامیدی از رحمت و بخشش خداوند مهربان است» پس گناه هر چه بزرگ باشد ولی شخص از آن توبه کند و بسوی خدا باز گردد خدا وند با آغوش باز او را خواهد پذیرفت و نه تنها بر کارهای زشت او را قلم عفو خواهد کشید بلکه آنها را تبدیل به حسنه خواهد نمود.
خوب است که ابتدا وضعیت کنونی را بررسی نموده ودر پایان راهکارهای عملی را جهت بهبود این وضعیت ارائه می نماییم.
مشکل اصلی در حال حاضر احساس افراطی نسبت به گناه است. البته حساسیت و دل نگرانی شخص ،اگردر مورد اعمال احیانا ناشایست و یا به جا نیاوردن صحیح نماز ویا واجبات دیگرش باشد ، بشارت دهنده وجود روح تقوا و خداترسی در شخص است. این گونه نگرانی ها و اندوه ها نسبت به خطاها و سستی ها به ویژه در یک جوان، بیانگر لطف خداوند و عنایت او به شخص است و حسرت بر اعمال بد و نادرست گذشته و اندوهگین بودن به خاطر آن، امری مطلوب و پسندیده است؛ ولی به شرط آن که از حد و اندازه معمول تجاوز نکند و به صورت احساس افراطی گناه که مانع شیطانی بر سر راه تکامل انسان است، در نیاید.معیار این مرز شکنی این است که این حالت،شخص را از زندگی عادی خود باز ندارد و به زندگی او آسیب نرساند و به صورت وسواس گونه، فرد را از رسیدن به اهداف متعالی باز ندارد.
ولی اگر احساس گناه، افق آینده را در نظر فرد تیره و تار سازد و پای رفتن و حرکت را سست نماید، این دور شدن از هدف و تسلیم دام شیطان شدن و از چاله به چاه افتادن است. خداوندی که خالق و آفریننده ما است و از ضعف و ناتوانی و جهالت ما از همان ابتدای آفرینش و قبل از آن، آگاه بوده و می دانسته ما انسان های خدا باور و معتقد به او، دچار لغزش و خطا می شویم و گاه گاهی در دام خدعه و فریب شیطان می افتیم، بابی به نام توبه را فرا روی ما گشوده است و ما را دعوت نموده که بعد از لغزش و افتادن با توبه و پشیمانی و عذرخواهی بلند شویم و قد راست نماییم و عجز و نیاز را به پیشگاه او ببریم و رشته اتصال بین خود و خدا را که با گناه و خطا پاره کرده ا یم، دوباره گره بزنیم و با آب اشک و توبه، چهره خویش را از گناهان بزداییم و او وعده پذیرش توبه و آمرزش داده است.
حال اگر انسانی دچار خطا و گناه گردید و متوجه خطای خود شد و پشیمان و نادم گردید وعذر تقصیر به پیشگاه با عظمت خداوند آورد، ولی به آمرزش و لطف حق اعتمادی نداشت و تصورش این بود که مورد مغفرت و رحمت حق قرار نگرفته، معلوم است که وعده های الهی را باور نکرده و خداوند را به غفور بودن و رحمان و رحیم بودن نشناخته و یا گناه خود را که با همه بزرگی محدود است، بزرگتر از صفات رحمت و مغفرت الهی که بی حد و بی کرانه است می بیند.
دام های شیطان بسیار متنوع و رنگارنگ است. شیطان که استاد مکر و فریب است برای هر فردی دامی ویژه او دارد؛ برای بندگان با تقوای الهی دامی و برای بندگان فاسق دامی دیگر دارد. هدف شیطان بازداشتن از یاد خداوند و فاصله انداختن بین بندگان و خداوند به هر طریق ممکن است. احساس گناه مفرط، اگر باعث تباه شدن فرصت های آینده و حال ما گردد و حال و آینده مان را با چنین احساسی سپری سازیم، در واقع شاد کردن شیطان و کمک به او در پیاده کردن اغراض شوم اوست.
– دوست گرامی!
خوب است بدانید یکی از بهترین اعمالی که موجب از بین رفتن گناهان می گردد ، نماز است .
پیامبر خدا فرموده اند : « َ فَإِذَا قُمْتَ إِلَى الصَّلَاةِ وَ تَوَجَّهْتَ وَ قَرَأْتَ أُمَّ الْکِتَابِ وَ مَا تَیَسَّرَ لَکَ مِنَ السُّوَرِ ثُمَّ رَکَعْتَ فَأَتْمَمْتَ رُکُوعَهَا وَ سُجُودَهَا وَ تَشَهَّدْتَ وَ سَلَّمْتَ غُفِرَ لَکَ کُلُّ ذَنْبٍ فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ الصَّلَاةِ الَّتِی قَدَّمْتَهَا إِلَى الصَّلَاةِ الْمُؤَخَّرَة » « آنگاه که نماز را اقامه کردی و توجه به خدای متعال یافتی و سوره حمد یا سوره دیگری از سوره های قرآن را قرائت نمودی سپس به رکوع رفتی و رکوع و سجود را کامل بجای آوردی و تشهد و سلام را انجام دادی خداوند متعال همه گناهانی را که بین نماز قبلی و این نماز انجام داده ای می بخشد . (من لا یحضره الفقیه ج 2 ص 202 )
به لطف و عنایت و رحمت و پرده پوشی و مغفرت الهی ایمان بیشتری داشته باش و به وعده های حق و بشارت های او خوش گمان تر؛ که خداوند همان گونه که درباره او گمان می کنی با تو رفتار می کند و او را همان گونه که تصور می کنی می یابی!
خداوند در قرآن کریم می فرماید: ((و لا تیائسوا من رحمة الله، یعنی از رحمت خدا نا امید نشوید…))
به قول شاعر: این در گه ما درگه نومیدی نیست ——— صد بار اگر توبه شکستی باز آی
از جنبه روحی و روانی احساس گناه و خطا در انسان حالتی پدید می آورد که اگر زایل نشود آمادگی بیشتری برای ارتکاب خلاف در فرصتهای آینده خواهد داشت .
بنابراین نباید به صورت افراطی احساس گناه کنید و از رسیدن به قرب حق تعالی ناامید شوید. این حالت انرژی شما را برای تلاش در جهت اصلاح و خودسازی کاهش می دهد و مانع حرکت تکاملی شما خواهد شد. پس هر چه زودتر تغییر وضعیت دهید و با توبه و استغفار صادقانه افکار منفی را از خویش دور نمایید و با فراموش کردن گناهان سابق و حفظ شادابی و نشاط و یقین نسبت به رحمت و بخشش خداوند، زندگی تازه ای را شروع کنید
شیطان اینگونه القا می‌کند که احساس کنیم رابطه‌ مان با خدا تیره شده و او نیز از ما خسته! چه لطیف فرموده است: «لو عَلِمَ المُدبرون کیف اشتیاقی بِهم لَماتوا شوقاً» اگر کسانی که به من پشت کرده اند بدانند چقدر مشتاق برگشت آنها هستم از شوق جان می‌دهند.
– راهکارهی عملی
جهت خلاصی از این افکار و برون رفت از این حالت لازم است تا راهکارهای بیان شده را رعایت نمایید.
1- مدتی از وقت خود را با دیگران و یک دوست صمیمی سپری کنید.
2- به سرگرمیهایی که علاقه دارید بپردازید.
3- ورزش کنید و فعالیت بدنی منظم داشته باشید.
4- افکار مثبت را جایگزین افکار منفی گردانید.
5- اعتماد بنفس خود را افزایش دهید.
6- نماز اول وقت را فراموش نکنید.
7- سعی کنید هر روز چد آیه از قرآن را تلاوت، و در معانی آن دقت کنید.
ودریک کلام داروی شفا بخش برای این درد، اعتماد به خدا ، مراقبت بر اعمال، اهتمام به انجام واجبات ودوری از گناهان است.
از اینکه با شما جوانان پاک، در ارتباطیم به خود می بالیم.
در پایان مطالعه کتاب زیر را توصیه مى کنیم:
– «رمز پیروزى مردان بزرگ»، استاد جعفر سبحانى.
سالم و سعادتمند باشید.