درباره احکام گفتنی است که احکام دو گونه است:

1- ضروری،

2- اختلافی.

احکام ضروری دستور صریح دارد و مورد قبول همگان است؛ نظیر وجوب نماز، روزه، حج و… احکام اختلافی آن است که دستور صریح ندارد و لذا ضروری دین به شمار نمی رود و ممکن است صاحب نظران، دیدگاه های متفاوتی درباره آن داشته باشند. هم چنین در احکام غیرضروری این احتمال وجود دارد که با گذشت زمان و بر اساس اصول اجتهادی، فقیه فتوای ابتکاری و جدیدی صادر کند؛ نظیر فتوای امام(ره) درباره شطرنج. و نیز در احکام غیر ضروری، نظام فکری و گرایش ها و مطالعات مجتهد در صدور فتوایش نقش دارد؛ یعنی، ممکن است درباره یک موضوع، فقیهی که با مسائل روز و نیز با زندگی اقشار مختلف آشنایی دارد و مسافرت هایی را به کشورهای مختلف داشته است و… به گونه ای فتوا بدهد؛ ولی فقیه دیگری که تنها با اصطلاحات تخصصی و اجتهادی آشنا است، به گونه ای دیگر فتوا صادر کند:

بنابراین آشنایی فقیه با مسائل روز و نوع نگرش وی در جهان بینی، قهراً در استنباط و فتوای او تأثیر خواهد داشت. ناگفته نماند که همین اختلاف نظر نیز موازین و حریم خاصی دارد و امکان ندارد از چارچوبه اسلام و دستورات کلی شرع خارج شود. پس ضروری دین، یک حکم بیشتر ندارد. غیر ضروری نیز در چارچوبه خاص و معینی قرار دارد و بر این اساس می توان گفت که: «دین به نوبه خود نظام بردار است».