اختلال هماهنگی رشدی

اختلال هماهنگی رشدی از اوایل کودکی شروع می‌شود، اما زمانی بیشتر به چشم می‌آید که کودک به سن 3-4 سالگی می‌رسد و باید حرکاتی پیچیده تر را انجام دهد. این کودکان ممکن است در کارهایی که به یک توالی خاص نیاز دارند مثلا لباس پوشیدن یا دوچرخه سواری ناموفق باشند.

در یادگیری مهارت‌های حرکتی ضعیف هستند و ممکن است به تکرار‌های بیشتری برای آموزش نیاز داشته باشند. این ضعف یادگیری می‌تواند مشکلاتی مانند ضعف تحصیلی و در نهایت ترک تحصیل برای کودک به وجود بیاورد.

کودکان دارای اختلال هماهنگی رشدی در هماهنگی حرکات خود دچار مشکل و ضعف هستند. توانایی آن‌ها در هماهنگی حرکات با توجه به سن و مرحله رشدیشان پایین‌تر از دیگر هم سن هایشان می‌باشد. این کودکان در انجام حرکات ظریف مانند نقاشی کردن، قیچی کردن، بستن زیپ دچار اشکال هستند.

در برنامه ریزی حرکتی نقص دارند؛ مثلا نمی‌توانند حرکات خود را به گونه ای تنظیم کنند که موقع راه رفتن به اشیاء روی زمین برخورد نکنند. کارکردهای مغزی و سیستم عصبی این کودکان استثنایی، مانند تصمیم گیری، برنامه ریزی، تصور و تجسم اشیاء دارای مشکل است و به مراقبت‌های ویژه نیاز دارند.1
 

ریشه وجودی اختلال هماهنگی رشدی

برخلاف آنچه تصور می شود، علت بروز این اختلال، فلج های مغزی، ضعف های عضلانی و یا مشکلات پزشکی نیستند و در میان متخصصان تحت عنوان «بدکاری خفیف عصب شناختی» توصیف می شوند. یعنی شکل مشخصی از بدکاری مغز که به دلیل عوامل قبل از تولد به وجود آمده و با نقص ساختاری مغز مرتبط است.

همچنین متخصصان این فرضیه را نیز مطرح می کنند که بدکاری خفیف عصبی، ممکن است به دلیل تولد زودرس کودکان باشد. آمارها نشان می دهند 5/12 تا 50 درصد کودکان زودرس دارای مشکلات حرکتی مرتبط با اختلال هماهنگی رشدی هستند و 6 تا 8 برابر بیشتر احتمال ابتلا به این اختلال را دارند.

پژوهشگران دیگر، رشد غیرعادی مغز را علت بروز این اختلال مطرح کرده اند و میگویند این امکان وجود دارد که مناطق مختلفی از مغز درگیر این اختلال باشد و موجب شود کودکان از یک یا چند اختلال توامان رنج ببرند.2
 

ابزارهای تشخیصی اختلال هماهنگی رشدی

برای تشخیص این اختلال، مجموعه‌ای از آزمون‌های روانی وجود دارند که در زیر تعدادی از آن‌ها را به عنوان نمونه بیان می‌کنیم‌:

آزمون دیداری حرکتی بندرگشتالت

آزمون عصب روانشناختی لوریا نبراسکا

آزمون عصب روانشناختی ریتان

آزمون درکی حرکتی پردو

آزمون لینکن ازرتسکی

آزمون توانایی حرکتی پایه.1

نشانه های اختلال هماهنگی رشدی

1- یادگیری و اجرای حرکات کودک با توجه به سن او کمتر از سطح انتظار است. ضعف در اجرای حرکات می تواند به صورت های زیر باشد :

کودک در هماهنگ کردن حرکات خود مشکل دارد.

نمی تواند تعادل خود را خوب حفظ  کند.

دست و پا چلفتی است.

اشیاء از دستش می افتند.

به هنگام راه رفتن به در و دیوار می خورد.

2- در پشت سر گذاشتن مراحل رشدی خود تاخیر زیادی دارد، حرکاتی مانند نشستن، چهار دست و پا رفتن یا راه رفتن روی دو پا خیلی دیر در این کودک ظاهر می شود.

3- در یادگیری مهارت های اصلی و ابتدایی تاخیر دارد مثلا پریدن، دویدن، شوت زدن و …2

پیامد های اختلال هماهنگی رشد بر زندگی کودک

این اختلال می‌تواند در انجام فعالیت‌های عادی و روزانه کودک مشکل ایجاد کند و او را وابسته به یک مراقب نماید؛ مانند مشکل در لباس پوشیدن، بستن دکمه‌ها، استفاده از کارد و چنگال و نظافت شخصی. ک

ودک ممکن است نتواند تکالیف مدرسه خود مانند نوشتن و نقاشی کردن را به خوبی انجام دهد و پا به پای همسالان خود پیش برود؛ این موضوع می‌تواند اثر منفی بر پیشرفت تحصیلی او داشته باشد و اعتماد به نفسش را کاهش دهد.

علاوه بر این فعالیت‌های ورزشی کودکان مبتلا تحت تأثیر قرار می‌گیرد. برای مثال، کودکان با اختلال هماهنگی رشدی در پرتاب کردن، حمل کردن و پاس دادن توپ مشکل دارند. این مشکلات منجر می‌شود تا کودکان مبتلا به هماهنگی رشدی نسبت به همسالان خود کمتر در فعالیت‌های گروهی و جسمی شرکت کنند.

درنتیجه باعث کناره گیری اجتماعی آن‌ها می‌شود.در نهایت تمامی این اتفاقات می‌توانند سبب شوند تا اعتماد به نفس و عزت نفس کودک پایین بیاید و احساس حقارت و خود کم بینی کند. حتی گاهی شاهد اضطراب و افسردگی کودکان در این شرایط هستیم. برای کسب اظلاعات در زمینه خود کم بینی و افسردگی در کودکان کلیک کنید.1
 

درمان اختلال هماهنگی رشدی

اولین گام برای درمان این کودکان، کشف و شناسایی محدودیت‌های حرکتی کودک است. برای تقویت مهارت‌های حرکتی که کودک در آن‌ها کمبود دارد، روش‌های مختلفی وجود دارد. در جلسات کار درمانی، درمانگر بر اساس کمبودهای کودک و میزان توانایی‌های او مجموعه‌ای از فعالیت‌های هدف‌مند و طبقه‌بندی شده‌ای را ترتیب می‌دهد و در پایان جلسه تکالیف و تمریناتی را برای کودک و والدین مشخص می‌کند تا در منزل انجام دهند. این تمرینان در یکپارچه کردن سیستم اعصاب مرکزی مؤثرند.

اختلال هماهنگی رشدی طیف وسیعی دارد، گروهی از کودکان مبتلا تنها مشکلاتی مرتبط با مهارت‌های حرکتی دارند اما برخی دیگر علاوه بر مشکلات حرکتی، در زمینه یادگیری گفتاری و توجه و تمرکز نیز ضعیف هستند. درمان‌ها با توجه به تفاوت‌های این کودکان متفاوت و متغییر است و با استفاده از تکنیک‌های خاصی صورت می‌گیرد. در اینجا به دور روش معمول اشاره کرده‌ایم.
 

ادغام حسی

کودک برای انجام حرکات خود باید از محیط اطلاعاتی دریافت کند مثل اینکه هر کدام از وسایل در کجای اتاق قرار دارند، سپس آن ها را هماهنگ و ادغام کند تا بتواند حرکات خود را به خوبی انجام دهد. در این روش درمانی به کودک کمک می شود تا آگاهی های خود از محیط را افزایش دهد و بتواند آن ها را ادغام کند تا مهارت های حرکتی خود را بهبود دهد.
 

درمان تکلیف مدار

در این درمان روی بهتر کردن یک عملکرد یا تکلیف خاص تمرکز می شود تا مهارت خاصی در کودک تقویت شود که در زندگی روزمره به آن نیاز دارد. مثلا به کودک آموزش داده می شود تا خودش به تنهایی لباس بپوشد.2

کاردرمانی برای بهبود مهارت‌ها و افزایش هماهنگی رشدی چه می‌کند؟

کاردرمانگران برای تجزیه و تحلیل رشد مهارت های حرکتی آموزش دیده‌اند و می ‌توانند توانایی کودکان در انجام فعالیت ‌های روزمره زندگی را  ارزیابی کنند.
 
در مجموع کاردرمانی به والدین و مربیان کودکان دارای اختلال هماهنگی رشدی کمک می کنند تا درک بهتری از این مشکلات این کودکان داشته باشند و برای جلوگیری از مشکلات بعدی و کاهش یافتن مشکلات راهکارهایی را ارائه می دهند.3

پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.raseshclinic.ir
3.www.gofkar.com