راشیتیسم

نرمی استخوان یا به‌طور علمی‌تر راشیتیسم، یک اختلال اسکلتی حاد است که در اثر ضعف در جذب ویتامین دی، کلسیم و فسفات ایجاد می‌شود. در واقع این مواد مغذی در توسعه و به وجود آمدن استخوان‌های قوی و سالم عناصری ضروری هستند. افراد مبتلا به بیماری راشیتیسم می‌توانند طیف گسترده‌ای از رشد کم، استخوان‌های نرم، ناهنجاری‌های اسکلتی و … را تجربه کنند.

 ویتامین دی به بدن کمک می‌کند که کلسیم و فسفات را از روده خود جذب کند. ویتامین دی می‌تواند از طریق محصولات غذایی مختلف، از جمله شیر، تخم مرغ و ماهی دریافت و جذب شود. همچنین بدن انسان می‌تواند با قرار گیری در معرض نور مستقیم آفتاب، ویتامین دی تولید کند.

کمبود ویتامین دی موجب ایجاد مشکل در روند جذب کلسیم و فسفات در بدن انسان می‌شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد بدن انسان هورمون‌هایی تولید می‌کند که باعث دفع کلسیم و فسفات از استخوان‌ها می‌شود. با دفع این عناصر از بدن، استخوان‌ها به‌مرور نرم‌تر و نرم‌تر می‌شوند.

از آن جا که کودکان در سن رشد قرار دارند، بیشترین استعداد را در ابتلا به این بیماری دارا هستند. بیشترین آمار ابتلا به این عارضه در سنین 6 الی 36 سال رخ می‌دهد. معمولاً هنگامی که کودکان در شرایط دور از نور مستقیم آفتاب قرار بگیرند، رژیم‌های فشرده گیاه خواری را تجربه کنند یا فقر استفاده از محصولات لبنی را داشته باشند، به این عارضه مبتلا می‌شوند. ناگفته نماند که این عارضه زمینه ارثی و ژنتیکی نیز دارد.

این عارضه به‌طور کلی از سال 1940 که غنی سازی محصولات غذایی از ویتامین دی در اولویت قرار گرفت، در اکثر کشورهای توسعه یافته تا حدی کمیاب و حتی نایاب شده است.1
 

عوامل خطر راشیتیسم

بعضی از عوامل می تواند فرد را در معرض ابتلا به بیماری راشیتیسم قرار دهد.

از بین این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
 

سن

بیماری نرمی استخوان یا راشیتیسم بیشتر در بین کودکان 6 تا 36 ماهه و کودکانی که رو به رشد هستند رواج دارد. این بازه زمانی، دقیقاً وقتی است که بدن کودک بیشتر از هر زمان دیگری نیازمند دریافت کلسیم و فسفر است تا استخوان هایش به خوبی رشد کرده و فرم بگیرد.

رژیم غذایی

در صورتی که فرد از رژیم گیاه خواری تبعیت کرده و از شیر، تخم مرغ و ماهی استفاده نکند، احتمال ابتلا به راشیتیسم تا حد قابل توجهی در او افزایش خواهد یافت. افرادی که به شیر آلرژی داشته و برای هضم لبنیات با مشکل روبرو هستند نیز از جمله افرادی هستند که احتمال بروز نرمی استخوان در آنها تا حد قابل توجهی بیشتر است.

نکته دیگر این است که، کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند نیز، در معرض ابتلا به این بیماری هستند. زیرا شیر مادر فاقد ویتامین دی بوده و در نتیجه نمی تواند از بروز راشیتیسم در کودکان پیشگیری کند.
 

رنگ پوست

ابتلای کودکان آفریقایی، آسیای میانه و جزیره اقیانوس آرام به خاطر پوست تیره رنگ شان بسیار بیشتر از افراد با رنگ پوست روشن است. زیرا پوست تیره نمی تواند به اندازه پوست روشن در برابر آفتاب واکنش نشان داده و در نتیجه ویتامین دی مورد نیاز بدن را تولید نماید.
 

منطقه جغرافیایی

یکی دیگر از عواملی که در احتمال ابتلا به بیماری نرمی استخوان نقش بسیار مهمی دارد، محدوده جغرافیایی است. از آن جایی که بدن برای تولید ویتامین، نیاز به نور خورشید دارد، اگر فرد در منطقه ای زندگی کند که مدت زمان تابش نور خورشید در آن بسیار کم باشد. بدون شک احتمال ابتلای او به راشیتیسم نیز افزایش پیدا خواهد کرد.
 

ژن ها

گاهی اوقات مبتلا شدن فرد به نرمی استخوان ارتباطی با رنگ پوست، میزان ویتامین دی و فسفر بدن او نداشته و به صورت ارثی دچار این بیماری است. این بدین معنی است که بیماری از طریق ژن ها به کودک انتقال یافته و به اصطلاح راشیتیسم ارثی است. در این نوع، به خصوص از راشیتیسم کلیه های کودک قدرت جذب فسفر را نداشته و در نتیجه کودک به صورت مادرزادی مبتلا به نرمی استخوان خواهد بود.2
 

علل ایجاد راشیتیسم

• کمبود ویتامین د در رژیم غذایی

• ناکافی بودن در معرض نورخورشید

• شیرخوارانی که پوست تیره دارند

• در مادران شیرده

• ضایعات کلیوی و کبدی

• اسهال مزمن

• استفاده از داروهای ضد تشنج و استروئیدی

• بیماران با التهاب روده ای.3
 

علائم راشیتیسم

علائم اصلی نشان دهنده ابتلا به بیماری راشیتیسم شامل موارد زیر می شود:

درد یا حساس بودن استخوان های دست، پاها، لگن یا ستون فقرات

قامت کوتاه و توقف رشد کودک

شکستگی استخوان ها

گرفتگی عضلات
 

بد شکلی دندان ها مثل

تأخیر در تشکیل دندان

سوراخ در مینای دندان

آبسه دندان

نقص در ساختار دندانی کودک

بد شکلی و بد فرمی اسکلتی، شامل

فرم جمجمه عجیب و خاص

پاهای پرانتزی یا ضربدری

برآمدگی روی دنده ها

استخوان سینه بیرون زده

قوز کمر

بد شکلی و بد فرمی لگنی

در صورتی که کودک شما هر یک از علائم گفته شده در بالا را داشت، سریعاً برای تشخیص بیماری به پزشکتان مراجعه کنید. در صورتی که این اختلالات در طول روند رشد کودک درمان نشود ممکن است باعث کوتاه قدی و بد فرمی اسکلت بدنی شود  که تا آخر عمر دائمی بوده و با عبور از سن رشد دیگر قابل درمان نیستند.
 

درمان راشیتیسم

درمان راشیتیسم، تمرکز بر جایگزینی ویتامین یا مواد معدنی نایاب در بدن است. با این کار علائم مربوط به نرمی استخوان از بین می‌رود. ممکن است پزشک از والدین کودک بخواهد او را به مدت زمان بیشتری در معرض نور آفتاب قرار دهند. آن‌ها همچنین شما را به مصرف محصولات غذایی غنی از ویتامین دی همانند ماهی، کبد، شیر و تخم مرغ تشویق می‌کنند. همچنین یک روش معمول، تجویز مکمل‌های ویتامین دی و کلسیم با دوز مصرفی مناسب است.

در برخی موارد حاد ناهنجاری اسکلتی، ممکن است متخصصین با استفاده از برخی تجهیزات فشارهای مکانیکی را به‌زانو ها وارد کنند تا در مسیر صحیح قرار بگیرند. در موارد بسیار نادر احتمال جراحی نیز وجود دارد.

در برای نرمی استخوان ارثی، ترکیبی از مکمل‌های فسفات و سطوح بالایی از فرم مخصوص ویتامین دی برای درمان بیماری مورد نیاز است.
 

میزان بهبودی پس از درمان

نشانه‌های بهبودی معمولاً یک هفته پس از شروع درمان ظاهر می‌شود. درمان ناهنجاری‌های حرکتی معمولاً در طول زمان و با درمان ریشه‌ای امکان پذیر است. معمولاً افرادی که درمان آن‌ها بعد از سن رشد شروع شده است، نمی‌توانند به مقدار زیاد در رفع ناهنجاری‌ها موفق شوند.1

پیشگیری از راشیتیسم

اقدامات زیر مانع از بروز بسیاری از موارد بیماری می شود

مصرف روزانه قطره ی مکمل ویتامین دی در بچه هایی که فقط شیر مادر استفاده می کنند

مصرف بیشتر ویتامین دی درمادر شیرده هم با افزایش میزان آن در شیر وی موثر است

مصرف روزی دو لیوان شیر دربچه ها نیاز است در نوجوانان این مقدار به روزی 3 تا 5 لیوان افزایش پیدا میکند

باید کلسیم در بچه هایی که به شیر حساسیت دارند به صورت مکمل های غذایی داده شود.

می‌آید،‌ اضافه کرد: از آنجا که این بیماری قابل پیشگیری است توصیه می‌شود مادران قطره AD و یا مولتی‌ویتامین را تا دو سالگی به شیرخوران خود بدهند.3

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.pezeshket.com
3.www.beytoote.com