فئوکروموسیتوم

فئوکروموسیتوم (Pheochromocytoma) یک نوع تومور نادر است که معمولاً غیر سرطانی و خوش خیم بوده و یکی از غدد فوق کلیوی را درگیر می کند. هر فردی دو غده آدرنال دارد که در بالای هر کلیه قرار گرفته است. معمولاً فئوکروموسیتوم فقط یکی از غدد فوق کلیوی را درگیر می کند اما تومورها ممکن است هر دو غده را به طور همزمان درگیر کند.

در صورتی که دچار فئوکروموسیتوم شده باشید، تومور هورمون هایی را آزاد می کند که ممکن است باعث بروز علائمی مثل فشار خون بالا، سردرد، تعریق و علائم وحشت زدگی شود. همچنین اگر فئوکروموسیتوم درمان نشود ممکن است باعث آسیب شدید به دیگر سیستم های بدن و به خطر افتادن زندگی فرد شود.

اغلب فئوکروموسیتوم ها افراد بین 20 تا 50 سال را درگیر می کند. اما تومور عارضه ای است که ممکن است در هر سنی به وجود بیاید. جراحی و برداشتن فئوکروموسیتوم معمولاً فشار خون فرد مبتلا را به حالت عادی باز خواهد گرداند.1
 

علت فئوکروموسیتوما

محققان دقیقاً نمی دانند که چه عواملی باعث ایجاد فئوکروموسیتوم می شود. این تومور در سلول های تخصصی به نام سلول های کرومافین در مرکز غده فوق کلیوی ایجاد می شود. این سلول های تخصصی به نام کرومافین هورمون های خاصی مثل آدرنالین (اپی نفرین) و نورآدرنالین (نوراپی نفرین) را از خود آزاد می کنند که به کنترل بسیاری از عملکردهای بدن مانند ضربان قلب، فشار خون و قند خون کمک می کند.
 

نقش هورمون در بدن

آدرنالین و نورآدرنالین به عنوان محرکی برای واکنش بدن نسبت به تهدیدها عمل می کند. این هورمون ها باعث می شود تا فشار خون و ضربان قلب شما سریع تر شوند. آن ها سیستم های دیگر بدن را نیز در حالت آماده باش قرار می دهند تا باعث شوند که بدن شما هرچه سریع تر نسبت به این تهدید ها واکنش نشان دهد.

فئوکروموسیتوم باعث آزاد شدن بیشتر این هورمون ها شده و در نتیجه در حتی در مواقعی که هیچ خطری برای بدن شما وجود ندارد نیز شما در حالت آماده باش کامل قرار خواهید داشت.
 

تومورهای مرتبط

در حالی که بیشتر سلول های کرومافین در غدد فوق کلیوی قرار دارند، اما دسته های کوچکی از این سلول ها در قلب، سر، گردن، مثانه، دیواره پشتی شکم و در امتداد ستون فقرات قرار گرفته اند. تومورهای سلولی کرومافین به نام پاراگانژیوما نیز ممکن است تأثیرات یکسانی بر روی بدن داشته باشند.1

علائم فئوکروموسیتوم چیست؟

علائم و نشانه‌های فئوکروموسیتوم از فردی به فرد دیگر متفاوت است برای مثال برخی افراد فشار خون شان به صورت مداوم بالاست در حالی که در برخی دیگر فشار خون به صورت تصادفی بالا می‌رود. به صورت کلی علائم اغلب عبارتند از:

فشار خون بالا

تعرق شدید

سردرد

افزایش ضربان قلب (تاکی کاردی) و تپش قلب

لرزش

رنگ پریدگی در صورت

تنگی نفس

درد شکم درد

قفسه سینه

تهوع

سرگیجه

علائمی که کمتر رایج هستند نیز شامل موارد زیر است:

اضطراب، بی قراری و عصبانیت

یبوست

کاهش وزن.2
 

عوامل برانگیزاننده فئوکروموسیتوم چیست؟

حملات ممکن است به صورت خود به خود رخ دهند یا ممکن است به دنبال عوامل زیر ایجاد شوند:

تمرینات فیزیکی

اضطراب یا استرس

تغییر در وضعیت بدن

زایمان

جراحی و بی‌هوشی

غذاهایی که حاوی تیرامین بالا هستند (ماده ای است که بر فشار خون اثر می گذارد) همچنین می‌تواند باعث ایجاد حملات در فئوکروموسیتوم شود. تیرامین در غذاهایی که تخمیر شده، مانده، ترش، بیش از حد رسیده یا خراب، وجود دارد. این غذاها عبارتند از: بعضی از پنیرها، آبجو و شراب، شکلات، گوشت خشک یا دودی.

برخی از داروها نیز می توانند به عنوان عامل برانگیزاننده در ایجاد علائم فئوکروموسیتوم باشند. این داروها عبارتند از: مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)، مانند فنلزین، ترانیل سیپرومین و ایزوکاربوکسازید و همچنین تحریک کننده‌ها، مانند آمفتامین یا کوکائین.2
 

تشخیص فئوکروموسیتوما

برای تشخیص این عارضه پزشک ممکن است از آزمایش های متعددی کمک بگیرد.

آزمایش ها برای تشخیص فئوکروموسیتوما

آزمایش های زیر میزان آدرنالین، نورآدرنالین یا فرآورده های جانبی هورمون ها در بدن شما را اندازه گیری خواهد کرد:

آزمایش خون. پزشک ممکن است برای بررسی خون از شما آزمایش خون بگیرد.

آزمایش ادرار 24 ساعته. در این آزمایش، هر بار بعد از گذشت 24 ساعت یک بار نمونه ادرار خود را داخل ظرفی جمع آوری کرده و بعد از برچسب زدن آن را با توجه به دستور العمل در اختیار آزمایشگاه قرار خواهید داد.

برای انجام هر دو آزمایش و آمادگی انجام آن ها بهتر است با پزشک خود صحبت کرده و ببینید آیا نیازی به کنار گذاشتن دارو یا ناشتا بودن خواهید داشت. دقت داشته باشید که هیچ گاه بدون مشورت پزشک مصرف داروی خود را قطع نکنید.
 

تصویر برداری

در صورتی که آزمایش های قبلی نشان دهنده وجود فئوکروموسیتوما یا پاراگانلیوما بود، پزشک احتمالاً برای مشخص شدن محل احتمالی وجود تومور، شیوه های تصویر برداری را برای فرد تجویز خواهد کرد. این شیوه های تصویربرداری شامل موارد زیر می شود:

سی تی اسکن که تکنولوژی به خصوص اشعه ایکس است.

ام آی آی که در آن از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی برای تصویر برداری دقیق استفاده می شود.

تصویر برداری (M-iodobenzylguandine (MIBG یکی از شیوه های تصویربرداری است که مقدار کم ترکیبات رادیواکتیوی تزریق شده و جذب شده توسط فئوکروموسیتوما یا پاراگانگیلوماس را نشان خواهد داد.

برش نگاری با گسیل پوزیترون (PET) نیز یکی از شیوه های تصویر برداری است که میزان جذب ترکیبات رادیواکتیوی توسط تومور را نشان خواهد داد.

از آن جا که برخی از اختلالات به احتمال زیاد عود کننده یا سرطانی هستند، نتایج آزمایش ممکن است به تصمیمات درمانی یا برنامه های طولانی مدت نظارت وضعیت سلامت فرد تا حد زیادی تأثیر گذار خواهد بود.

نتایج به دست آمده از آزمایشات می تواند نشان دهد که آیا دیگر اعضای خانواده نیز باید برای تشخیص فئوکروموسیتوم یا بیماری های مربوط به آن مورد معاینه و آزمایش قرار گیرند یا خیر.

بهتر است برای درک فواید و پیامدهای آزمایش ژنتیک در مورد خدمات مشاوره ژنتیک با پزشک خود صحبت کنید.3
 

زمان ضرورت مراجعه به پزشک

اگرچه فشار خون بالا نشانه اصلی فئوکروموسیتوم است. اما بیشتر افرادی که فشار خون بالایی دارند، تومور آدرنال ندارند. اگر هر یک از عوامل زیر برای شما صدق می کند، حتماً در مورد آن با پزشک خود صحبت کنید:

سابقه خانوادگی فئوکروموسیتوم

بدتر شدن اپیزودیک فشار خون بالا

مشکل در کنترل فشار خون بالا با درمان فعلی

سابقه خانوادگی یک اختلال ژنتیکی مرتبط: نئوپلازی متعدد غدد درون ریز، نوع 2 (MEN 2). بیماری فون هیپل-لینداو؛ پاراگانژیلیوم خانوادگی یا نوروفیبروماتوز 1 (NF1).1

درمان فئوکروموسیتوم

برداشتن تومور از طریق جراحی معمولاً روش اصلی درمان است. با این حال ، به دلیل اهمیت غدد فوق کلیوی ، این جراحی می تواند بسیار دشوار باشد.

اگر فئوکروموسیتوم سرطانی باشد ، ممکن است پس از جراحی به درمان های سرطان مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی نیاز باشد.

پس از جراحی ممکن است مشکلات کوتاه مدت فشار خون یا قند خون پایین داشته باشید.3
 

عوارض فئوکروموسیتوما

فشار خون بالا می تواند به بعضی از عضوهای بدن به ویژه بافت های سیستم قلبی عروقی، مغز و کلیه فرد آسیب برساند.

این آسیب ها می تواند باعث به وجود آمدن شرایط بحرانی زیر در فرد شود:

سکته مغزی

نارسایی کلیه

بیماری های قلبی

مشکل در عصب چشمی
 

تومورهای سرطانی

به ندرت ممکن است که فئوکروموسیتوم سرطانی (بدخیم) بوده و سلول های سرطانی ناشی از آن به سایر قسمت های بدن نیز سرایت کند. اما در صورت سرطانی بودن فئوکروموسیتوم، این سلول های سرطانی فئوکروموسیتوم یا پاراژانژیوما اغلب به سیستم لنفاوی، استخوان ها، کبد یا ریه ها گسترش می یابد.1

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.doctoreto.com
3.www.beytoote.com