مقام محمود، مقام شفاعت است و این مقام، در مرحله نخست، ویژه رسول خدا(صلى الله علیه وآله) و بعد اهل بیت علیهم السلام او است. روایات فراوانى وجود دارد که مقام محمود را به مقام شفاعت، تفسیر کرده است. امام صادق (علیه السلام) درباره مقام محمود مى فرماید: مقام و مرتبه اى است که همه پیشینیان و متأخران، غبطه آن را مى خورند1.
  در حدیث دیگرى چنین آمده است: وقتى على بن ابى طالب (علیه السلام)، آیه «فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً »2 را تلاوت کرد، پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله)، به على (علیه السلام) فرمود: «همانا پروردگار متعال، شفاعت را به من بخشید تا در حق اهل توحید از امتم، شفاعت کنم و آن را درباره دشمنان تو و دشمنان فرزندان تو، ممنوع ساخت»3.
  همچنین فرمود: مقام پسندیده، مقامى است که من در آن براى امتم شفاعت مى کنم4.
  در این زمینه، در آثار دانشمندان اهل سنت، روایات زیادى از پیامبر(صلى الله علیه وآله)، نقل شده که در آنها، مقام محمود، به شفاعت، تفسیر و تأویل شده است5.
  مفسران به پیروى از این احادیث، معتقدند که «منظور از این مقام والا و ارجمند، منزلت شفاعت و بالاتر از مقام شفاعت است»6.
  2. گرچه مقام محمود، ویژه پیامبر و آل اوست، ولى در مراحل پایین تر، عالمان راستین، شهدا و مؤمنین هم مى توانند این مقام را دارا شوند و به اذن خدا، از بعضى افراد، شفاعت کنند.
  امیرالمومنین (علیه السلام) در مورد اهل محشر مى فرماید: «جمع مى شوند در موطنى که در آن جا، مقام حضرت محمد(صلى الله علیه وآله) است. آن گاه، پیامبر به گونه اى خداوند را ستایش مى کند که هیچ کس قبل از او ستایش نکرده است و بعد از آن، ستایش مى کند هر مؤمن و مؤمنه اى، و ابتدا مى کند به صدیقین و شهدا و بعد از آن صالحان؛ در این هنگام تمامى اهل آسمان و زمین، پیامبر را ستایش مى کنند ؛ چنان که در قرآن آمده است:
«عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً» ؛ «پس خوشا به حال کسى که براى او در این روز، بهره و نصیبى باشد و واى به حال کسى که در این روز، بهره و نصیبى نداشته باشد»7.
 

  1 نورالثقلین، ج 3، ص 206 .
  2 اسراء (17 )، آیه 79 .
  3 همان، ص 207 ؛ تفسیر برهان، ج 2، ص 438 .
  4 نورالثقلین، ج 3، ص 392 .
  5 در المنثور، ج 5، ص 324 .
  6 تفسیر موضوعى قرآن، ج 5، (معاد در قرآن ) .
  7 نورالثقلین، ج 3، ص 205