پرسشگر محترم با سلام و تشکر از ارتباطتان با این مرکز.بایدعرض کرد. زیارت جامعه کبیره یکى از بهترین متن هاى زیارتى است که حاوى معارف بلند و ارزشمندى است که در سازگارى با متون مقدس قرآن مجید و روایات متواتره و حتمى حضرات معصومین (علیهم السلام)، کمترین تردید در صدور آن از معصوم پدید نمى آید و به تعبیر بسیارى از محدثان و عالمان دین، زیارتى است که در صحت صدور آن هرگز تردید نیست.
مرحوم آیه اللَّه شبر در وصف این زیارت آورده اند: «متن زیارت به تنهایى براى اثبات اعتبار آن کافى است و هرگز نیازى به بررسى سند آن نیست زیرا زیبایى اسلوب، شیوایى تعبیر و بلندى معانى آن را در ردیف نهج البلاغه و صحیفه سجادیه قرار مى دهد و از بررسى سند بى نیاز مى سازد».(1)
و به تعبیر مرحوم علامه مجلسى: «زیارت جامعه کبیره از جهت سند صحیح ترین زیارت ها و از نظر موارد، جامع ترین آنها و از جهت لفظ فصیح ترین آنها و از جهت معنا بلیغ ترین آنها و از جهت رتبه والاترین آنهاست».(2)
مرحوم فخر المحققین شیرازى در عظمت زیارت جامعه آورده اند: «در میان زیارت هاى مأثوره از حضرات معصومین (علیهم السلام)، زیارت جامعه کبیره از نظر شیوایى بیان، گیرایى تعبیر، زیبایى اسلوب و رسایى معانى در اوج فصاحت و قله بلاغت قرار دارد که از معارف خاندان عصمت و طهارت و اقیانوس بیکران علوم آل محمد (علیه السلام) سرچشمه گرفته است».(3)
جناب آیه اللَّه تقوى در شرح زیارت جامعه کبیره آورده اند: «این زیارت از لحاظ سند بسیار محکم و قوى و شاید هیچ زیارتى یا خطبه اى… معتبرتر و اصیل تر از زیارت جامعه نباشد و… و از نظر محتوایى و حقایقى که در این زیارت درباره معصومین (علیه السلام) گفته شده قطعاً در صدر قرار دارد چون روایت یا خطبه اى که اینچنین فضائل و مناقب اهل بیت (علیه السلام) را مفصلاً ذکر نموده باشد دیده نشده، مضافاً بر این که از لسان معصوم نقل شده و در نهایت فصاحت و بلاغت است طورى که انسان از خواندن عبارات آن لذت مى برد تا چه رسد به حقایقى که در قالب الفاظ بیان شده است و این روایت را بزرگان از محدثین نقل کرده اند».(4)
استاد جوادى آملى نیز در وصف زیارت جامعه آورده اند: «متن زیارت جامعه کبیره به گونه اى است که هر منصفى صدور این معارف بلند را از غیرمعصوم محال عادى داند افزون بر آن که خطوط کلى آن را با خطوط کلى معارف قرآن کریم ((که مرجع نهایى در بررسى روایات است)) هماهنگ مى بیند و…».(5)
و آیه اللَّه مکارم شیرازى نیز گفته اند: «مضمون زیارت جامعه مضمونى است که یک انسان عادى نمى تواند آن را جعل کند و به امام نسبت دهد محتوى این زیارت محتوایى است که از مغز تواناى معصوم تراوش مى کند از مغزى سرچشمه مى گیرد که به منبع علم بى پایان خدا اتصال دارد».(6)
اندیشه وران و خردورزان حوزه حدیث پژوهى هنگامى که با یک روایت یا متن متقن و عمیق روایى مواجه مى شوند همان متن را دلیل بر پذیرش قرار مى دهند و به سند آن حتى اگر موثق نباشد اعتنا ندارند یعنى سند طریقیت براى صحت صدور از معصوم دارد نه موضوعیت. و اگر از هر راهى براى ما اطمینان حاصل شود که این روایت از معصوم صادر شده است کفایت مى کند. «لذا تصریح کرده اند که اگر متن روایت به گونه اى بود که صدور آن از غیرمعصوم ممکن نبود اطمینان مورد اشاره حاصل مى شود و مى توان به صدور آن از حجت بالغه الهى مطمئن شد».(7)
از مجموعه سخنان بزرگان شیعه چنین به دست مى آید که اولاً، متن و محتواى زیارت جامعه کبیره، بى نظیر، عمیق، حاوى اندیشه هاى بلند در معارف دینى و راهگشا در شناخت ائمه اطهار (علیهم السلام) و بیانگر عظمت مقام آنان در درگاه ربوبى است. ثانیاً در بررسى روایت، متن عمیق و دقیق خود به صحت صدور روایت یارى مى رساند و این رویه بزرگان حدیثى در طول تاریخ در بررسى روایات بوده است و درباره زیارت جامعه کبیره نیز جارى است.
نقل زیارت در کتاب گرانقدر «من لایحضره الفقیه»
یکى از موارد ادله صحت صدور زیارت جامعه کبیره از امام هادى (علیه السلام)، نقل آن در کتاب گرانقدر «من لایحضره الفقیه» مرحوم شیخ صدوق است، مرحوم شیخ صدوق از محدثان بزرگ شیعه و فقهاى بنام امامیه در قرن چهارم هجرى است که در بین دانشمندان از نظر وسعت معلومات و کثرت کتب و مصنفات، فردى کم نظیر بوده است و اگر به عباراتى که در ستایش وى از زبان دانشمندان دوره هاى بعد صادر شده، توجه کنیم در مى یابیم که تعبیر «رئیس المحدثین» بیش از هر تعبیر دیگر در مورد وى به کار رفته است (8).
غیر از کتاب «من لایحضره الفقیه»، کتاب «تهذیب الاحکام» مرحوم شیخ طوسى که از کتب اربعه شیعه است نیز روایت زیارت جامعه کبیره را با همان سند نقل کرده است. که مؤید گفتار مرحوم صدوق است.
غیر از این کتاب، شارحان و محدثان بسیارى در شرح بر «من لایحضره الفقیه» و «التهذیب» به بررسى و شرح بر زیارت جامعه کبیره پرداخته اند که خود تأییدى بر صحت صدور آن و تلقى به قبول کردن است.
——————————————————-
  (1) الانوار اللامعه فى شرح زیاره الجامعه، ص 31
  (2) بحارالانوار، ج 102، ص. 144
  (3) شرح زیارت جامعه کبیره، ج 1، مقدمه.
  (4) شرح زیارت جامعه، ص. 19
  (5) ادب فناى مقربان، ج 1، ص. 87
  (6) پرتوى از زیارت جامعه کبیره، ص. 40
  (7) ادب فناى مقربان، جوادى آملى، ج 1، ص. 87
  (8) تاریخ عمومى حدیث، معارف، ص. 375