۱۳۹۲/۰۳/۰۸
–
۱۵۲۷ بازدید
حد و مرز انفاق در راه خدا چیست؟
در پاسخ به مطالب ذیل توجه کنید :1- بر طبق بیان قران کریم میزان در انفاق و کمک به دیگران و نیازمندان حد اعتدال و میانه روی است . در آیه 29 سوره اسراء آمده است :
وَ لا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلى عُنُقِکَ وَ لا تَبْسُطْها کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً
هرگز دستت را بر گردنت زنجیر مکن (و ترک انفاق و بخشش منما) و بیش از حد آن را مگشا تا مورد سرزنش قرار گیرى و از کار فرو مانى.
این تعبیر کنایه لطیفى است از اینکه دست دهنده داشته باش، و همچون بخیلان که گویى دستهایشان به گردنشان با غل و زنجیر بسته اند و قادر به کمک و انفاق نیستند مباش. از سویى دیگر دست خود را فوق العاده گشاده مدار، و بذل و بخشش بى حساب مکن که سبب شود از کار بمانى، و مورد ملامت این و آن قرار گیرى، و از مردم جدا شو.
در این آیه نورانی خداوند رسولش را به رعایت اعتدال در انفاق و بخشش سفارش نموده و این ملاک و معیاری برای همه مسلمانان و پیروان پیامبر –ص- است .
در بعضى از روایات که در شان نزول این آیه نقل شده این مطلب به وضوح دیده مى شود، در روایتى مى خوانیم پیامبر ص در خانه بود سؤال کننده اى بر در خانه آمد چون چیزى براى بخشش آماده نبود، و او تقاضاى پیراهن کرد، پیامبر ص پیراهن خود را به او داد، و همین امر سبب شد که نتواند آن روز براى نماز به مسجد برود.
این پیش آمد زبان کفار را باز کرد، گفتند: محمد خواب مانده یا مشغول لهو و سرگرمى است و نمازش را بدست فراموشى سپرده است.
و به این ترتیب این کار هم ملامت و شماتت دشمن، و هم انقطاع از دوست را در پى داشت، و مصداق ملوم حسور شد، آیه فوق نازل گردید و به پیامبر ص هشدار داد که این کار تکرار نشود .
تفسیر نمونه، ج 12، ص: 92
2- با در نظر گرفتن آیه فوق که دستور به رعایت اعتدال در انفاق مى دهد این سؤال پیش مى آید که در سوره دهر و آیات دیگر قرآن و همچنین روایات ستایش و مدح ایثارگران را مى خوانیم که حتى در نهایت سختى از خود مى گیرند و به دیگران مى دهند، این دو چگونه با هم سازگار است؟! دقت در شان نزول آیات فوق، و همچنین قرائن دیگر، پاسخ این سؤال را روشن مى سازد و آن اینکه: دستور به رعایت اعتدال در جایى است که بخشش فراوان سبب نابسامانیهاى فوق العاده اى در زندگى خود انسان گردد، و به اصطلاح ملوم و محسور شود.
و یا ایثار سبب ناراحتى و فشار بر فرزندان او گردد و نظام خانوادگیش را به خطر افکند، و در صورتى که هیچیک از اینها تحقق نیابد مسلما ایثار بهترین راه است.
از این گذشته رعایت اعتدال یک حکم عام است و ایثار یک حکم خاص که مربوط به موارد معینى است و این دو حکم با هم تضادى ندارند .
3- در مورد ایثارو بخشش پیامبر –ص- و یا ائمه-ع- هیچ موردی سراغ نداریم که آنها از حق خانواده و زن و فرزند و عیال ایثار و انفاق کرده باشند و حتی در مورد آیه سوره دهر که داستان ایثار اهل بیت نسبت به اسیر و فقیر و یتیم بیان شده دادن افطار خود به انها با خواست و پیشنهاد و رضایت خود انها بوده و حتی کنیز انها نیز چنین درخواستی داشت و در این ایثار بامیل خود شرکت داشت پس چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است در این موارد نیز صدق می کند .
5- البته رعایت حق خانواده و مقدم داشتن انها به این معنا نیست که مثلا پدر حق بخشش و انفاق ندارد بلکه اگر نیاز های ضروری و لازم خانواده را تامین نمود و وظیفه شرعی و واجب خود را نسبت به آنها انجام داد می تواند از مال خود اهل بخشش و انفاق باشد و البته بهتراست که در این مورد نیز بر طبق دستور قرآن حد اعتدال را رعایت کند .
وَ لا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلى عُنُقِکَ وَ لا تَبْسُطْها کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً
هرگز دستت را بر گردنت زنجیر مکن (و ترک انفاق و بخشش منما) و بیش از حد آن را مگشا تا مورد سرزنش قرار گیرى و از کار فرو مانى.
این تعبیر کنایه لطیفى است از اینکه دست دهنده داشته باش، و همچون بخیلان که گویى دستهایشان به گردنشان با غل و زنجیر بسته اند و قادر به کمک و انفاق نیستند مباش. از سویى دیگر دست خود را فوق العاده گشاده مدار، و بذل و بخشش بى حساب مکن که سبب شود از کار بمانى، و مورد ملامت این و آن قرار گیرى، و از مردم جدا شو.
در این آیه نورانی خداوند رسولش را به رعایت اعتدال در انفاق و بخشش سفارش نموده و این ملاک و معیاری برای همه مسلمانان و پیروان پیامبر –ص- است .
در بعضى از روایات که در شان نزول این آیه نقل شده این مطلب به وضوح دیده مى شود، در روایتى مى خوانیم پیامبر ص در خانه بود سؤال کننده اى بر در خانه آمد چون چیزى براى بخشش آماده نبود، و او تقاضاى پیراهن کرد، پیامبر ص پیراهن خود را به او داد، و همین امر سبب شد که نتواند آن روز براى نماز به مسجد برود.
این پیش آمد زبان کفار را باز کرد، گفتند: محمد خواب مانده یا مشغول لهو و سرگرمى است و نمازش را بدست فراموشى سپرده است.
و به این ترتیب این کار هم ملامت و شماتت دشمن، و هم انقطاع از دوست را در پى داشت، و مصداق ملوم حسور شد، آیه فوق نازل گردید و به پیامبر ص هشدار داد که این کار تکرار نشود .
تفسیر نمونه، ج 12، ص: 92
2- با در نظر گرفتن آیه فوق که دستور به رعایت اعتدال در انفاق مى دهد این سؤال پیش مى آید که در سوره دهر و آیات دیگر قرآن و همچنین روایات ستایش و مدح ایثارگران را مى خوانیم که حتى در نهایت سختى از خود مى گیرند و به دیگران مى دهند، این دو چگونه با هم سازگار است؟! دقت در شان نزول آیات فوق، و همچنین قرائن دیگر، پاسخ این سؤال را روشن مى سازد و آن اینکه: دستور به رعایت اعتدال در جایى است که بخشش فراوان سبب نابسامانیهاى فوق العاده اى در زندگى خود انسان گردد، و به اصطلاح ملوم و محسور شود.
و یا ایثار سبب ناراحتى و فشار بر فرزندان او گردد و نظام خانوادگیش را به خطر افکند، و در صورتى که هیچیک از اینها تحقق نیابد مسلما ایثار بهترین راه است.
از این گذشته رعایت اعتدال یک حکم عام است و ایثار یک حکم خاص که مربوط به موارد معینى است و این دو حکم با هم تضادى ندارند .
3- در مورد ایثارو بخشش پیامبر –ص- و یا ائمه-ع- هیچ موردی سراغ نداریم که آنها از حق خانواده و زن و فرزند و عیال ایثار و انفاق کرده باشند و حتی در مورد آیه سوره دهر که داستان ایثار اهل بیت نسبت به اسیر و فقیر و یتیم بیان شده دادن افطار خود به انها با خواست و پیشنهاد و رضایت خود انها بوده و حتی کنیز انها نیز چنین درخواستی داشت و در این ایثار بامیل خود شرکت داشت پس چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است در این موارد نیز صدق می کند .
5- البته رعایت حق خانواده و مقدم داشتن انها به این معنا نیست که مثلا پدر حق بخشش و انفاق ندارد بلکه اگر نیاز های ضروری و لازم خانواده را تامین نمود و وظیفه شرعی و واجب خود را نسبت به آنها انجام داد می تواند از مال خود اهل بخشش و انفاق باشد و البته بهتراست که در این مورد نیز بر طبق دستور قرآن حد اعتدال را رعایت کند .