با سلام و احترام خدمت شما، در رابطه با مخالفت و یا موافقت امام خمینی با تسخیر سفارت آمریکا در ایران بایستی به این نکته توجه داشته باشیم که این مساله در دو مرحله اتفاق افتاده است. در مرحله اول امام مخالفت نموده است و در مرحله دوم حمایت کرده و آن را انقلاب دوم نامیده است. براساس اسناد منتشر شده و کتاب خاطرات برخی دیپلمات های آمریکایی از جمله ویلیام سالیوان، آخرین سفیر آمریکا در ایران، چند ماه قبل از تسخیر لانه جاسوسی توسط دانشجویان، سفارت آمریکا توسط چریک های فدایی خلق ایران (مارکسیست های انقلاب) نیز تسخیر شده بود. ماجرا از این قرار بوده که صبح روز ۲۵ بهمن سال 1357 یک گروه مسلح از سازمان چریک های فدایی خلق ایران به سفارت آمریکا حمله کرد، ویلیام سالیوان سفیر وقت آمریکا با دولت موقت تماس گرفت و از آنها کمک خواست. ترس کارکنان سفارت از این واقعه موجب شد که آنها در اتاق گنبدی شکل مخابره خبر جمع شده و اقدام به از بین بردن اسناد موجود در سفارت کنند. به رغم آنکه با این اقدام چریک های فدایی خلق، سفارت از کنترل دیپلمات های آمریکایی خارج شد اما دقایقی بعد و پس از آنکه خبر این حمله به گوش امام خمینی (ره) رسید، وی این اقدام را تایید نکرده و دستور دادند بلافاصله مهاجمان از سفارت خارج شوند و برای این منظور ابراهیم یزدی، وزیر امور خارجه دولت موقت موظف شد تا به نمایندگی از دولتش، به این تنش پایان دهد. پس از گذشت دو ساعت، نیروهای کمیته انقلاب به همراه یزدی وارد درگیری شده و موفق شدند چریک‌ها را به ترک سفارت ترغیب کنند، به این ترتیب در ساعت دوازده ظهر آن روز، کنترل سفارت آمریکا به دست مقامات دولت موقت افتاد. بنابراین مخالفت امام خمینی با اشغال سفارت آمریکا مربوط به این مرحله بوده است.

اما در مرحله دوم و اصلی که در تاریخ 13 آبان 1358 توسط دانشجویان پیرو خط امام صورت گرفت و از سوی امام خمینی انقلاب دوم لقب گرفت. البته ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه وقت در یکی از مصاحبه هایش مدعی شده که امام خمینی در ابتدا مخالف بودند ولی بعدا حمایت کردند. این در حالی است که مواضع امام خمینی نشانگر چنین مخالفتی نیست و در ثانی سند و شاهدی دال بر این ادعا وجود ندارد.

تسخیر لانه جاسوسى آمریکا از زوایای مختلفی قابل بحث و بررسی است که در ادامه به صورت مختصر مطالبی بیان می گردد:

یکم . اشغال سفارت ناشی از زمینه ها و دلایل متعددی بود :

الف) تسخیر سفارت واکنش طبیعی به 25 سال توهین و تحقیر ملت ایران توسط آمریکا و دست نشانده آن شاه بود.

ب) تسخیر سفارت آمریکا اقدامی تلافی جویانه و دفاعی در مقابل توطئه های آشکار و غیر آشکار و مداخله جویانه دولت آمریکا از طریق سفارت خویش برای ایجاد اخلال در تثبیت انقلاب اسلامی بود .

ج) تسخیر سفارت برای مقابله با توطئه گریهای آمریکا در برابر انقلاب اسلامی اقدامی پیشگیرانه بود.

د) سفر شاه به آمریکا و حمایت آمریکا از او خاطره کودتای 28 مرداد سال 1332 ه.ش در ذهن مردم ایران را یادآوری می کرد.

و) عملکرد دولت موقت سبب شد تا عده ای با هدف در تنگنا قرار دادن و استعفای آن سفارت را تسخیر کنند.

دوم. مواضع حضرت امام (ره) ، مردم و گروههای سیاسی

حضرت امام (ره) و نیروهای انقلابی پس از اطلاع ، این عمل را مورد تأیید و تمجید قرار دادند و از آن حمایت کردند. این حرکت شجاعانه و انقلابی دانشجویان از سوی امام راحل (انقلاب دوم) لقب گرفت ؛ در واقع با پیروزی انقلاب اسلامی استبداد داخلی و با تسخیر سفارت آمریکا استعمار از ایران ریشه کن شد.مردم ایران نیز که سالها در زیر چکمه های دژخیمان آمریکایی خود را لگدمال شده می دیدند با شنیدن این خبر گروه گروه به سوی آن شتافتند و با راهپیمایی که تا ماهها جلوی سفارت ادامه یافت، این اقدام را تأیید کردند. اما سران دولت موقت از این عمل انقلابی انتقاد کردند و کار به آنجا رسید که دولت موقت استعفا داد.

امام خمینی(ره) در تاریخ 17 آبان 1358پیرامون فتح لانه جاسوسی می فرمایند : « سفارتخانه ها حق ندارند که جاسوسی کنند، توطئه بکنند و اینها جاسوسی می کردند. ملتی که برای خدا قیام کرده و شهادت طلب می کند از هیچ نمی ترسد. ما مدعی هستیم که اینجا سفارتخانه نیست، اصلش قضیه سفارت در کار نبوده و ما مدعی هستیم که این آدم هایی که در اینجا بودند، اینها اجزاء سفارتخانه نبودند، به اسم سفارتخانه شما یک چیزی درست کردید که لانه جاسوسی است و بیایند ببینند که آیا این چیزهایی که در این سفارتخانه هست، اینها اسباب دست جاسوس هاست یا وسایلی است که سفارتخانه لازم دارد؟ ما که مرکز جاسوسی را گرفتیم نه سفارتخانه را، اینها اگر هم یک وقت بی عقلی کنند و فرض کنید بریزند به ایران، این جوانهای ما آنها را با چنگ و دندان از بین می برند، نمی گذارند اینها یکیشان هم بروند. اگر هم این کاری که کرده بود رسیده بود به آنجایی که بیایند در تهران و بیایند در این لانه جاسوسی آن وقت می فهمیدند که با چه اشخاصی طرف هستند. در هر صورت من از شماها تشکر می کنم که خودتان بدون اینکه غیر از خدا یک کسی وادارتان بکند (این چیزی است که از مبدأ الهی جوشش پیدا کرده) خودتان وارد این میدان شدید. دانشجویان مسلمان و مبارزی که لانه جاسوسی را اشغال کرده اند با عمل انقلابی خودشان ضربه ای بزرگ بر پیکر امریکای جهانخوار وارد نمودند و ملت را سرافراز کردند.»

سوم. آثار و پیامدهای داخلی این حادثه عبارت بود از :

1. شفاف شدن مواضع گروهها و نیروهای داخلی انقلاب و سقوط دولت موقت

2. گامی به سوی تثبیت خط امام و جوانگرایی در انقلاب

3. تقویت همگرایی و وحدت ملی و روحیه خودباوری

4. قرارداد الجزایر .

در بعد خارجی نیز آثار و پیامدهای این موضوع عبارت بود از :

1. شکست حمله نظامی آمریکا به ایران در طبس

2. کودتای نوژه و جنگ تحمیلی

3. مسدود کردن دارایی ها و تحریم اقتصادی ایران .

حجه الاسلام حاج احمد خمینی در تحلیل بیان کرد: «از مهم ترین دستاوردهای داخلی و خارجی انقلاب دوم، شکست ابهت دیرینه ی قدرت افسانه ای آمریکا بود. حقیقت این است که بعد از جنگ ویتنام، آمریکا در هیج صحنه ای به اندازه ی این اقدام انقلابی فرزندان امام، به رسوایی و ضعف و زبونی کشیده نشد. اعترافات مسئولین آمریکا بهترین گواه بر این مدعاست. این اقدام باعث رسوایی چهره و اهداف لیبرال ها شد و انقلاب اسلامی که می رفت به دست آنان مسخ شود و زمینه ی حضور دوباره ی آمریکا در ایران فراهم آید، نجات یافت و حاکمیت جناح انقلابی و پیرو خط امام، در کشور تقویت شد. بعد از پیروزی 22 بهمن، در بی سابقه ترین شکل ممکن وحدت ملی متجلی شد و تمام اقشار مردم یکپارچه به حمایت از این اقدام برخاستند و دوباره شور انقلاب در سطوح مختلف احیا شد. نقشه ها و طرح های سری آمریکا در ایران و جهان برای حفظ آنها سرمایه گذاری زیادی شده بود افشا گردید، مجهزترین مرکز توطئه علیه نظام و انقلاب برچیده شد، به مبارزین مسلمان در کشورهای دیگر و نهضت های آزادیبخش ثابت شد که می توانند با حرکت های ابتکاری مورد حمایت ملت، رودرروی آمریکا بایستند و منافع نامشروع آن را در سطح جهان به خطر اندازند، در پهنه جهانی ثابت کرد که ایران بر سر اصول و آرمانهایش ثابت قدم ایستاده و به حق، پرچمدار نهضت های ضد استعماری است و قاطعیت رهبری امام در مبارزه اش با شرق و غرب بر جهانیان بیش از پیش روشن شد. » منابع جهت مطالعه بیشتر:

1- انقلاب‌ دوم، تسخیر لانه‌ی‌ جاسوسی‌ آمریکا، آثار و پیامدها، احمد رضا شاه على ، نشر مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1385.

2- تسخیر , معصومه ابتکار , تهران : اطلاعات.

3- بحران 444 روزه در تهران، موسسه نشر و تحقیقات ذکر سال 1379 .

4- تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران , یحیی فوزی , تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) ج1.

5- انقلاب دوم – ویژه نامه 13 آبان و تسخیر لانه جاسوسی ، http://www.rasekhoon.net/article/show-13379.aspx.