باتوجه به اینکه ریشه اصلی تفکر مهدویت در قرآن در بیش از یکصد آیه بیان شده است، لزوم توجه به آیات مهدوی بیش از پیش احساس می شود، درحالی که در تفسیر این آیات، روایات فراوانی بر پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) نقل شده است که بنابر آنها، حکومت امام مهدی(ع) در آخرالزمان همان حکومت مستضعفان و صالحانی است که در قرآن به آن بشارت داده شده است.

تفسیر واژگانی سوره قدر به کارشناسی حجت الاسلام علی محمدباقی.

إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ ﴿1﴾ وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ ﴿2﴾ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ ﴿3﴾ تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ ﴿4﴾ سَلَامٌ هِیَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ ﴿5﴾

ما [قرآن را] در شب قدر نازل کردیم (1) و از شب قدر چه آگاهت کرد (2) شب قدر از هزار ماه ارجمندتر است (3) در آن [شب] فرشتگان با روح به فرمان پروردگارشان براى هر کارى [که مقرر شده است] فرود آیند (4) [آن شب] تا دم صبح صلح و سلام است (5)

سوره قدر از سوره هایی است که دلالت بر اهل بیت(ع)، عصمت اهل بیت(ع) و همچنین وجود خلیفه بعد از پیامبر(ص) و وجود امام عصر(ع) دارد.

آیه إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ به این معنی است که ما نازل کردیم آن را در شب قدر “نازل کردیم” منظور قرآن است که در شب قدر نازل شد، درست است که به صراحت در این آیه از قرآن نام برده نشده است ولی تعبیر، خود قرآن است.

آیه ” لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ ” معانی مختلفی دارد. در برخی تفاسیر عدد 1000 مشخص است مثل این است که قرآن می خواهد بگوید شب قدر از هزار ماه که 80 سال است، بهتر است. این عدد با موضوعیت خود نشان می دهد که شب قدر از تمام عمر شما بهتر است.

در برخی از تفاسیر نیز منظور از 1000 عدد خاصی نیست و به معنای کثرت آمده است و تعبیر قرآن این است که شب قدر بسیار مقام عزیزی دارد و فوق العاده بلند است و منظور رساندن عظمت و ارزش شب است.

ارزش شب قدر نیز بر این دلیل است که این قرآن خودش از تمام عوالم هستی بالاتر است. چون کتاب و کلام خداست و همانطور که ارزش هستی با ارزش خداوند متعال قابل قیاس نیست، ارزش کلام خدا نیز با ارزش تمام هستی قابل قیاس نیست.

براین اساس شب قدر ظرف نزول قرآن قرار می گیرد و آن ظرف هم ارزشی همانند ارزش قرآن پیدا می کند، ارزش شب قدر قابل توصیف نیست و از هرچه خدا خلق کرده بالاتر است.

لازم است که بگویم در برخی از روایات لیله القدر تعبیر به حضرت زهرا(س) شده و همانطور که می دانیم ارزش حضرت فاطمه(س) با هیچ مخلوقی در عالم قیاس نمی شود.

آیه “تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ” فعل “تنزل” در این آیه مضارع است که دلالت بر استمرار دارد همچنین آیه آخر هم یک جمله اسمیه است که نشانه استمرار این امر دارد به این معنا که شب قدر محدود به زمان خاصی نیست، مخصوص پیامبر نبوده و تا یوم القیامه ادامه دارد.

واژه روح در این آیه به اعتقاد برخی از مفسران جبرائیل است که روح الامین نامیده می شود، بعضی از مفسرین روح را وحی خدا می دانند. به این معنا که ما ملائکه را همراه وحی فرستادیم و نازل کردیم. این درحالی است که ملائکه با وحی الهی در زمینه تعیین مقدرات در آن شب نازل می شوند و منظور از روح، مخلوق عزیزی است که فوق فرشتگان است.

در معنای تعبیر “مِّن کُلِّ أَمْر” باید گفت که فرشتگان برای تقدیر سرنوشت ها و آوردن هر خیر و برکتی در آن شب نازل می شوند و هدف از نزول آنها انجام این امور است یا اینکه هر سرنوشت و تقدیری را فرشتگان با خود می آورند.

“بِإِذْنِ رَبِّهِم” در این آیه تکیه بر مساله ربوبیت و تدبیر جهان دارد و “رب” تناسب نزدیکی به کار فرشتگان نیز دارد که آنها برای تقدیر و تعیین امور نازل می شوند و کار آنها گوشه ای از ربوبیت خداوند است.

رب به کسی می گویند که تمام امور بندگان را برعهده گرفته باشد و دائما تدبیر امور جهان را می کند که یکی از آن بحث تربیت است و قرار است در شب قدر تمام شئون و احوال بندگان رقم بخورد. چون ناشی از ربی است که عهده دار این امر است.

شب قدر پر است از سلامت و خیر و رحمت تا طلوع صبح و همانطور که می دانیم سلام نامی از نام های خداست، شب قدر مظهر این صفت الهی خداست و محل ظهور این صفت نیز خداوند است و این سلام از جانب خداست.

پس اگر در شب قدر این سلام در تمامی عالم گسترده شود رحمت و برکت خاص خدا همه عالم را خواهد گرفت که شامل همه چون انسان ها، فرشتگان و روح خواهد شد. در حدیثی داریم که شیطان در این شب در زنجیر است زیرا شب قدر شب ظهور صفت سلامت الهی است.

می دانیم که امام عصر(ع) مظهر همه اسماء، صفات و حامل صفات خداوند است. مانند آیینه ای که تمام نور خورشید را دربرگرفته یعنی تجلی صفات خدا در انسان کامل است که از وجود ایشان این صفات در عالم منتشر می شود. پس امام مظهر صفت سلام هم می باشد و این سلامت در شب قدر از وجود امام عصر(ع) در عالم گسترش خواهد یافت.

همچنین می توان گفت که فرشتگان دائما به یکدیگر و مومنان در این شب سلام می کنند و به امام عصر(ع) نازل می شوند.