منظور از اهل حل و عقد که در فقه اهل سنت با عنوان «اهل­الاختیار» مشهور است، مجموعه افرادی است که دارای سه شرط عدالت، دانش کافی و رأی و تدبیر باشند. اگر چنین افرادی حکومتی را مسقر سازند آن حکومت مشروعیت دارد. ماوردی از فقهای سیاسی و معروف اهل سنت در این‌باره می‌گوید: «زمانی­که اهل حل و عقد برای انتخاب امام گردهم آمدند باید در میان خود واجدان شرایط امامت را جستجو کنند و سپس فاضل­ترین و کامل­ترین فرد را که مردم به اطاعت او می‌شتابند و در بیعت او درنگ نمی‌کنند برای امامت در نظر بگیرند و امامت را به او عرضه کنند که اگر موافقت نمود با او بیعت کنند. این بیعت، امامت را برای او منعقد می‌سازد.»[1]
در مشروعیت عمل اهل حل و عقد دو نکته حایز اهمیت است: نکته­ی اول این‌که در این امر اجماع اهل حل و عقد ضرورت ندارد بلکه حضور تعداد معینی از آنان کفایت می‌کند. البته در این­که چه تعداد از آنان باید در امر تعیین خلیفه حاضر باشند مورد اختلاف قرار گرفته است. بسیاری از علمای اهل سنت حتی انعقاد خلافت مشروع با تبعیت یک فرد از اهل حل و عقد را نیز ممکن می‌دانند.[2] دوم این­که به نظر اهل سنت، بودن اهل حل و عقد از اهالی دارالخلافه هیچ مزیت شرعی ندارد و تنها نوعی اولویت عرفی به حساب می‌آید.[3]
1. ماوردی، ابوالحسن؛ الاحکام السلطانیة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1406 ق، ص 7

2. القاسم، اسعد؛ ازمة الخلافه و الامامة و آثارها المعاصرة، قم، دارالمصطفی، 1418 ق ، ص 5 و نیز ماوردی، ابوالحسن؛ همان، ص 6

3. الفراء، محمدبن الحسین؛ الاحکام السلطانیة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1406 ق، ص 24 و نیز ماوردی، ابوالحسن؛ همان، ص 6

ر.ک: مشروعیت در اندیشه سیاسی اهل سنت، عباس عمادی، پایگاه اینترنتی پژوهشکده باقرالعلوم(ع)