انسان و سرنوشت

بر مبنای اصل پنجاه و ششم قانون اساسی، حاکمیت انسان بر سرنوشت اجتماعی خویش حقی نشأت گرفته از حاکمیت مطلق خدا بر جهان و انسان معرفی شده است. این حاکمیت دارای سه ویژگی حقوقی است:
 
١. حاکمیت انسان حقى الهی است و قابل سلب از او نیست و کسی نمی تواند این حق الهی را با زور و غلبه از وی سلب کرده و از حاکمیت بر سرنوشت خویش محروم نماید زیرا چنین محرومیتی به معنی سلب آزادی و اختیار از انسان بوده و اسلام این شیوه را محکوم نموده است «لَا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ …» (1) در گرایش مردم به دین، اجباری نیست، زیرا راه درست به خوبی از راه نادرست مشخص شده است.
 
۲. حق حاکمیت انسان بر سرنوشت خویش با انتقال اختیاری هم قابل سلب نیست، به این معنی که خود انسان نمی تواند زمام اختیار و حاکمیت بر سرنوشت خود را به دیگری واگذار کند و بدون آنکه از خود اختیاری داشته باشد، تابع دیگری باشد؛ «أَمِ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِیَاءَ فَاللَّهُ هُوَ الْوَلِیُّ …»(2) آیا سرپرستانی جز خدا گرفته و به پرستش آن ها پرداخته اند؟ تنها خداست که سرپرست آنان است. اصولا قرآن اطاعت از غیر خدا را به عنوان بندگی و سلب اختیار نامشروع از انسان، شرک می شمارد.
 
3. این حق الهی را نمی توان در خدمت منافع فرد یا گروهی خاص قرار داد. زیرا هدف از آزادی و اختیار انسان بهره گیری او در ابعاد دو گانه زندگی مشترک اجتماعی در جهت منافع اختصاصی خود یا جامعه خویش است و به استخدام کشیدن این موهبت الهی برای منافع یک فرد یا گروه خاص، انحراف از سنت خلقت و تعدی از حدود الهی و تجاوز به حقوق مردم است، «… وَمَنْ یَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ» (3) و کسانی که از حدود قوانین الهی تجاوز کنند ستمکارند.
 
افراد ملت این حق الهی را مشترکا در سازماندهی کشور و ایجاد تشکیلات سیاسی به کار می گیرند و به طور دسته جمعی این حق خدادادی را از طریق نهادهای سیاسی و قوای حاکم اعمال می نمایند.(4)
 
بنابراین، انسان ها با اعمال این حق مسلم خویش، افزون بر سرنوشت فردی، از سرنوشت گروهی نیز برخوردارند و رفتارهای جمعی آنان در سرنوشت فردی و گروهی مؤثر است. چه اینکه خالق انسان ها فرموده است: «… إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ …» (5). خداوند سرنوشت هیچ ملتی را تغییر نمی دهد، مگر آن که آن ها خود اقدام به تغییر آن کنند.
 
حضرت امام خمینی رحمه الله معتقد است: ملت ایران بر سرنوشت خود حاکمیت دارد و این ملت ایران است که می خواهد سرنوشت خود را تعیین کند.(6) ایشان بر مبنای اندیشه سیاسی خویش فرمود: و از حقوق اولیه هر ملتی است که سرنوشت و تعیین شکل و نوع حکومت خود را در دست داشته باشد. طبیعی است که چون ملت ایران بیش از نود درصد مسلمانند، باید این حکومت بر پایه های موازین و قواعد اسلامی بنا شود.(7)
 
آیت الله ابراهیم امینی، اعمال حق الهی انسان ها برای تغییر سرنوشت جمعی خود را در قالب تشکیل حکومت اسلامی دانسته و می فرمایند: مشارکت سیاسی مردم در حکومت و مراجعه به آرای عمومی، یعنی همه پرسی و انتخابات در جهان امروز از جایگاه ویژه ای برخوردار است و آن را بهترین شیوه حاکمیت می شناسند. در نظام جمهوری اسلامی ایران نیز همه پرسی به عنوان یک اصل، پذیرفته شده است. نوع حکومت، یعنی نیز همه پرسی به عنوان ی ه ال جمهوری اسلامی با خواست و رأی مردم و تأکید و تأیید امام خمینی برای تعیین شد و استقرار یافت. (8)
 
آیت الله مکارم شیرازی نقش مردم در سرنوشت سیاسی و اجتماعی خود را اینگونه بیان می کند: جمهوری اسلامی از دو جزء جمهوریت و اسلامیت تشکیل شده است که تبلور جمهوریت را در انتخابات می توان شاهد بود و همه در آن می توانند شرکت کنند.

وجوب حضور در صحنه

فقیه و اسلام شناس بزرگ جهان تشیع و بنیانگذار جمهوری اسلامی در بیان حکم شرعی این موضوع فرمود: ما مکلفیم در امور سیاسی دخالت کنیم، مکلفیم شرعا، همان طور که پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم دخالت می کرد، همان طور که حضرت امیر المؤمنین علیه السلام دخالت می کرد.(9)
 
مسئولیت این امر خطیر از دیدگاه آن فقیه سیاستمدار، به حدی است که آن را در کنار نماز قرار داده و می فرماید: باید همه شما، همه ما زن و مرد، هر مکلف، همان طور که باید نماز بخواند، همان طور باید سرنوشت خودش را تعیین کند.(10) رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای – مفهوم مشارکت سیاسی و حضور در صحنه را چنین تبیین کرده اند: حضور مردم در صحنه، معنایش این است که آحاد مردم؛ پیر و جوان، قشرهای مختلف، مرد و زن در هر نقطه ای از کشور، مسائل اساسی کشور را مسائل خودشان بدانند؛ مسائل علمی و پیشرفت علمی و فنی را مسئله اساسی خودشان به حساب آورند؛ پایبندی کشور و نظام و مسئولان به ارزش های اساسی انقلاب را به عنوان یک خواست حقیقی خودشان همه جا مطرح و مطالبه کنند. حضور مردم در صحنه، یعنی بی تفاوت نبودن؛ سرنوشت کشور را رها نکردن؛ بی رغبت نبودن نسبت به حوادثی که در کشور می گذرد؛ این معنای حضور در صحنه است.
 
ایشان سپس با توجه به حیات سیاسی – اجتماعی یک ملت می فرمایند: وقتی یک ملت – پیر و جوانش، بزرگ و کوچکش، قشرهای مختلفش۔ نسبت به مسائل گوناگون کشور خود دارای انگیزه و فکر است، آن فکر را بر زبان می آورد، بر آن پای می فشرد و از آن دفاع می کند، این ملت، ملت زنده ای است و آینده آن تضمین شده است. (11)
 
این امر به عنوان یک حکم و وظیفه شرعی در رساله توضیح المسائل آیت الله مکارم شیرازی چنین آمده است: هرگاه مسلمانان از این بیم داشته باشند که اجانب نقشه استبلاء بر مملکت اسلامی را کشیده و بدون واسطه یا با واسطه عمال خود از داخل یا خارج آن را عمل کنند. بر همه مکلفین واجب است که به هر وسیله ای که امکان دارد در برابر آن بایستند و از ممالک اسلامی دفاع کند. (12)
 
آیت الله امینی معتقدند که: و شرکت در انتخابات یک وظیفه شرعی و ملی است. از این جهت شرعی است که بهترین وسیله است برای بقا و تداوم و اقتدار نظام اسلامی، و حفظ نظام اسلامی بر همگان واجب است. و بدین جهت یک وظیفه ملی این است که استقلال و عظمت کشور بدان بستگی دارد و عموم شهروندان از آن بهره می گیرند.(13)
 
حضرت آیت الله مکارم شیرازی درباره شرکت در انتخابات فرمودند: با توجه به شرایط موجود و اینکه دشمنان ما اصرار بر عدم شرکت در انتخابات دارند، به نظر می رسد که شرکت کردن تمام افراد واجد شرایط، واجب است.
 
 آیت الله صافی گلپایگانی هم در این باره چنین نگاشته است: وظیفه هر مسلمان است که در بهبودی امرو وضع معاش و اقتصادی مسلمانان اهتمام نماید که من اصبح و لم یهتم بامور المسلمین فلیس بمسلم).(14)
 
ایشان همچنین کمک و یاری رهبران و مجریان دلسوز و شایسته را واجب دانسته و در فتوای خویش فرموده اند: مسلمان اگر بتواند جامعه و مملکت را در مسیر اجرای احکام اسلام قرار دهد و احکام اسلام را اجرا سازد، باید اقدام کند و واجب است با کسانی که این نیت را دارند، همکاری و تشریک مساعی نماید.(15)
 
با توجه به اینکه استعمارگران و برخی از دشمنان اسلام می کوشند با شیوه های عوام فریبی و معرفی افراد به ظاهر متدین و با رخنه در سیستم های مختلف یک نظام سیاسی، به صورت نامحسوس به اهداف پلید خویش دست یابند، هوشیاری مسلمین در مقابل دشمنان اسلام، دفاع از کیان اسلام خواهد بود.
 
رهبر معظم انقلاب اسلامی در این باره گفته اند: یکی از علل اصلی دشمنی دشمنان، برچیده شدن بساط غارت و چپاول قدرت های سلطه طلب در ایران است. مراکز قدرت جهانی به این چشم دوخته اند تا اگر مردم در انتخابات حضور گسترده ای نیافتند با تبلیغ و القای جدایی مردم از نظام، راه را برای دخالت ها و سلطه طلبی های خود در ایران هموار کنند.(16)
 
آیت الله صافی گلپایگانی مقابله با تهاجمات دشمنان دین را از واجبات شرعی دینداران شمرده و در این باره چنین نوشته اند: مبارزه با نفوذ اقتصادی  و فکری و سیاسی بیگانگان در بلاد اسلام، بر هر مسلمان واجب است و کمک کردن به آن حرام است.(17)
 

تکلیف محوری

رقابت های انتخاباتی از امور اجتناب ناپذیر همه پرسی ها در تمامی ملل جهان می باشد. در اندیشه سیاسی جوامع غربی، برد و باخت های سیاسی از دغدغه های تمامی رقیبان بوده و کاندیدای منتخب، خود را برنده مسابقه قدرت، و رقبای دیگر را بازنده و شکست خورده آن میدان میداند.
 
بر مبنای اندیشه سیاسی اسلام، هیچ یک از کاندیداها و فعالان سیاسی و طرفداران آن ها، نباید به دست آوردن نتیجه و چگونگی آن را ملاک عمل بدانند، بلکه می بایست کلیه فعالیت های خویش را یک تکیلف و وظیفه شرعی دانسته و نامزد منتخب را فردی برخوردار از مسئولیت سنگین شرعی و پاسخگوی همگان در محضر خدای متعال بشمار آورند.
 
رهبر فرزانه انقلاب در این باره می فرمایند: برنده این انتخابات ملت است و همه کسانی که در انتخاب شرکت را داشته اند، اعم از آن ها که خود با نامزد مورد علاقه شان رأی آورده یا نیاورده اند، همه برنده اند، بازنده این انتخابات، امریکا و صهیونیسم و ت ا دشمنان ملت ایرانند. همه با همدلی به یکدیگر و به دولت خدمتگزار کمک کنید تا گره ها یکی پس از دیگری گشوده شود.(18)
 
هنگامی که می خواهند آراء را بنویسند و وقتی می خواهند آن را در صندوق بیندازند، قصد قربت کنند و رضای الهی را حتما در نظر داشته باشند.(19)
 
امام خمینی رحمه الله فرمودند: فرضا که ما بد باشیم، اما اسلام که خوب است، اسلام را که قبول دارند همه، این یک وظیفه اسلامی است که ما حفظ کنیم جمهوری اسلامی را. به یقین تمامی دلسوزان دین و فرهنگ اسلامی، مسئولیت حفظ کیان جامعه و نظام اسلامی را داشته و چون سربازی فداکار از مرزهای عقیدتی آن حراست می نمایند.
 
 آیت الله صافی گلپایگانی در این باره نوشته اند: هر مسلمانی باید استقلال جامعه مسلمانان و اعتلاء کلمه اسلام و قوت و قدرت مسلمین را در برابر کفار از اهم مقاصد دانسته و جریان امور را زیر نظر داشته باشد.
 
در هر محیط اجتماعی و حکومت بشری، در اثر عوامل متعدد طبیعی یا مدیریتی یا کارشکنی های دشمنانه یا … برخی نارسایی ها، مشکلات کوچک یا بزرگی نمایان شده و آسیب هایی متوجه شهروندان آن جامعه خواهد شد، اما اینگونه مسائل در تصمیم گیری های اساسی و سرنوشت ساز افراد به ویژه پیروان مکتب اهل بیت علیهم السلام تأثیری نخواهد گذاشت. آیت الله مکارم شیرازی فرمودند: مردم هوشمند و با ایمان ایران، با وجود اینکه از مسایل گوناگون به ویژه وضعیت اقتصادی گله دارند، ولی هنگامی که امر سرنوشت سازی مطرح می شود، آن ها را فراموش کرده و به میدان می آیند. این نشانه شعور بالای سیاسی مردم است.

آثار انتخابات

برگزاری هرگونه انتخاباتی در کشور تأثیرات مثبتی در ابعاد سیاسی – اجتماعی و روانی در ملت ایجاد خواهد کرد. رهبر معظم انقلاب می فرمایند: این اولین اثر انتخابات این است که نشان دهنده حیات و خودآگاهی یک ملت است؛ این را باید ملت ما با استفاده از فرصت انتخابات های گوناگون و پی در پی، تمرین و اثبات کند. اثر بعدی هم این است که وقتی اراده مردم و در یک انتخاباتی وارد میدان می شود، آن چیزی که بر طبق نظر اکثریت مردم و خواست و آرمان آن هاست، آن تحقق پیدا میکند؛ چه در انتخاب رئیس جمهور، چه در انتخاب نمایندگان مجلس و انتخابات مجلس – خبرگان و انتخابات شوراها.(20)
 
مقام معظم رهبری با اشاره به آزادی موجود در کشور به ویژه آزادی فکر و بیان، وجود انتخابات را نشانه برخورداری ملت ایران از آزادی های سیاسی دانسته و فرمودند: ملت ایران در چارچوب قانون خود، آزاد است تا مسئولان کشور را بر اساس رأی و نظر خود انتخاب نماید که اگر از عملکرد مسئولان راضی باشد، انتخاب آن ها را ادامه میدهد و چنانچه رضایت نداشته باشد، انتخاب خود را تغییر خواهد داد.(21)
 

آفات عدم حضور و انتخاب نادرست

انجام ندادن هر تکلیف شرعی برای مسلمین، علاوه بر آنکه عذاب الهی را در پی دارد، آثار وضعی آن در این دنیا گریبانگیر آن ها شده و آفاتی را برای زندگی دنیایی ایجاد خواهد کرد. بدیهی است، چنانچه آن تکلیف شرعی تعطیل شده از سوی مردم، مربوط به سرنوشت عمومی و ارکان اساسی جوامع بشری باشد، دامنه آسیب های مزبور عمومیت بیشتری پیدا کرده و دود آن به چشم همگان خواهد رفت.
 
نهج البلاغه؛ امام علی علیه السلام از مهمترین سند دینی است که بسیاری از اصول و ضوابط و نیز آسیب های اجتماعی و سیاسی جوامع انسانی را گوشزد نموده و رهنمودهای فراوانی در این باب برای جهانیان به ویژه مسلمانان به ارمغان نهاده است.
 
در دورانی که زمام امور در بخش هایی از سرزمین های اسلامی به دست فرمانروایانی نالایق و دنیاطلب همانند معاویه و … افتاده بود، امام علی علیه السام بهترین کارگزار سیاسی خویش (مالک اشتر) را به همراه دستورالعملی ارزشمند و جامع به سوی مصر فرستاد و در بخشی از آن منشور حکومتی و سیاسی، به خوبی دغدغه خود را از مفاسد حاکمیت غیر صالحان (معاویه و …) اینگونه ابراز داشته است: … از آن تأسف می خورم که امور مردم به دست نادانان و گناهکاران بیفتد در این صورت آنان مال خدا را دست به دست بین خود می گردانند، بندگان خدا را برده خویش میسازند، با نیکان می جنگند و بدکاران را باور خویش قرار میدهند. (22)
 
آری، امام علی علیه السلام حاکمیت سیاسی را حقی از سوی خداوند و متعلق به او دانسته است و همواره از سلطه انسان های فاسق و بی دین بر این حق الهی و جامعه اسلامی نگران و اندوهگین بود. تأسف امام علی علیه السلام بر این بود که چگونه نااهلان به جای شایستگان نشستند و انقلاب اسلامی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را به انحراف کشانده و آرمان های مقدس آن فرستاده الهی را نقش بر آب کردند.
 
از این رو چنانچه مردم، فاسدان را برگزینند، جامعه اسلامی نیز به سمت حکومت فاسدان حرکت می کند و در نتیجه، خداوند ستمگران را بر مردم آن دیار چیره خواهد کرد. امام جواد علیه السلام می فرماید: هر امتی که به کتاب آسمانی بی اعتنایی کردند، خداوند دانش کتاب را از آن ها بازگرفت و آنگاه که سلطه و ریاست دشمنان را پذیرفتند، خداوند دشمن را بر آنان چیره ساخت.(23)
 

بی تفاوتی، گناهی بزرگ

 امام علی علیه السلام فرمودند: در صورت عدم حضور خوبان و اداره امور کشور بدست شایستگان، مسند حکومت و سیاست توسط ظالمان و غارتگران ربوده خواهد شد و سکوت در مقابل ظالمان به مثابه رضایت و همراهی با آنان تلقی می گردد.(24)
 
حضرت امام خمینی رحمه الله که با استناد به متون خدشه ناپذیر دینی و روح حاکم بر فقه و حقوق اسلامی می فرمایند: عدم دخالت ملت، از مراجع و علما بزرگ تا طبقه بازاری و کشاورز و کارگر و کارمند، همه و همه مسئول سرنوشت کشور و اسلام می باشند، چه در نسل حاضر و چه در نسل های آتیه. و چه بسا که در بعض مقاطع عدم حضور و مسامحه، گناهی باشد که در رأس گناهان کبیره است.
 
سپس فرمود: اکنون ما باید از آن توطئه ها و مفاسدی که از انزوای متدینین پیش آمد و سیلی ای که اسلام و مسلمین خوردند، عبرت بگیریم و بدانیم و بفهمیم که نظام اسلام و اجرای احکام آسمانی آن و مصالح ملت و کشور اسلامی و حفظ آن از دستبرد اجانب، بستگی به دخالت اقشار مختلف و به ویژه روحانیون محترم و مراجع معظم دارد و اگر خدای نخواسته بر اسلام یا کشور اسلامی از ناحیه عدم دخالت در سرنوشت جامعه، لطمه و صدمه ای وارد شود، یک یک تمام ملت در پیشگاه خدای قهار توانا مسئول خواهیم بود و نسل های آینده که ممکن است از کناره گیری های کنونی مورد هزارگونه تجاوز واقع شوند، ما را نبخشند.
 
وی همگان را به این مهم اجتماعی – سیاسی هشدار داده و می فرمایند: نقش بسیار فعال داشته باشید که خدای نخواسته مجلس یک مجلسی نشود که به واسطه ورود بعض عناصر غیر صالح به تدریج کشانده شود به طرف شرق یا به غرب و همان بشود که در زمان سابق بود و همان بگذرد بر ما و شما که در زمان سابق میگذشت.(25) اگر مسامحه کنید، مسئول هستید پیش خدای تبارک و تعالی، اگر نروید و رأی ندهید و آن ها که جدیت دارند به اینکه وارد بشوند در مجلس و به هم بزنند اوضاع ایران را، آن ها خدای نخواسته بروند، مسئولیتش به عهده شماست مستقیما، مسئولیت این همه طبقات دارند، مراجع مسئولند، علما و ائمه جماعت مسئولند، خطبا مسئولند، تجار مسئولند، بازرگانان مسئولند، دانشگاهی ما مسئولند، طلاب علوم دینیه مسئولند، کارگرها مسئولند، همه مسئولند.(26)
 
ایشان همچنین فرمودند: اگر خدای نخواسته از عدم مشارکت شما یک لطمه ای بر جمهوری اسلامی وارد بشود. بدانید که احاد ما که این خلاف را کرده باشیم خدای نخواسته، مسئول هستیم، مسئول پیش خدا هستیم، مسئله ریاست جمهور نیست، مسئله، مسئله اسلام است.(27)

ذلت جامعه اسلامی

تکلیف شرعی مزبور نه تنها برای انتخاب کنندگان بلکه برای انتخاب شوندگان و کاندیداها نیز ثابت خواهد بود زیرا چنانچه افراد شایسته از حضور در صحنه انتخابات و کاندیدا شدن امتناع ورزند، چه بسا افراد بی لیاقت یا ضعیف و ناشایست، آن جایگاه سرنوشت ساز را غصب کرده و موجب انحراف در روند جامعه گردند.
 
بنیانگذار جمهوری اسلامی فرمودند: اگر مؤمنین کنار بروند، آن هایی که متعهد به اسلام هستند کنار بروند و اینها بیایند و قبضه کنند؛ مثل صدر مشروطه که رفتند کنار، اشخاصی که متحد بودند و قبضه کردند مشروطه را آن هایی که متعهد به اسلام نبودند، اسلام را به آنجا کشاندند که همه دیدند. اگر در صدر مشروطه مؤمنین آمده بودند، والی روشنفکرهای متعهد آمده بودند و مسلمان های متعهد آمده بودند و قبضه کرده ا ی بودند مجلس را و نگذاشته بودند که دیگران بیایند مجلس را بگیرند، ما به این روزگار نمی رسیدیم، ما مملکتمان خراب نمیشد، ما عزتمان از بین نمی رفت.(28)
 
آیت الله مکارم شیرازی در این باره می فرمایند: برای بعضی ها واجب است کاندیدا شوند. کسی که میداند صالح است و اگر را به میدان نیاید، جای او را یک فرد ضعیف یا ناصالح می گیرد، او باید به میدان بیاید. برای بعضی ها واجب است به میدان بیایند یا واجب عینی را دارد یا واجب کفایی دارد …(29)
 

گسترش ظلم

امام خمینی نیز افزوده اند: باید کاری کنیم که ظلم نباشد و ظالم از بین برود. اگر دیدیم در این دوره خلاف شده و به افرادی ظلم شده باید تلاشمان را بیشتر کنیم تا خلاف و ظلم را از بین ببریم نه اینکه برویم از صحنه خارج شویم، زیرا اگر از صحنه خارج شویم ظلم بیشتر می شود پس باید اجتماعمان را بیشتر کنیم و بیشتر در صحنه حاضر باشیم.(30)
 
در اول مشروطه اصناف بازار هم و کلائی داشتند، انتخابات تا اندازه ای دست مردم بود بعد کم کم آن هایی که فاسد بودند کار را طوری کردند تا متدینین را از مجلس کنار گذاردند. آن ها هم مقاومت نکردند و کنار رفتند، بعد دیدید که مجلس را چه کردند، هر کاری که خواستند انجام دادند اگر در آینده مجلس یک قدم عقب نشینی کنیم در آینده نزدیک ما را کنار خواهند گذاشت.(31)
 
آیت الله العظمی صافی گلپایگانی نیز در این باره چنین نگاشته است: اعانت ظلمه و کسانی که با دین و احکام دین، ضدیت و معاندت دارند و و همراهی نمودن با آن ها در ظلم و ستم، تجاوز به حریم دین و حرام است.
 

ضررهای جبران ناپذیر

با توجه به اینکه هر نوع انتخاب ناصحیح، سرنوشت یک جامعه و کشور را حداقل به مدت چهار سال دستخوش بحران یا شکست و ناکامی های جبران ناپذیر فرهنگی، سیاسی و اقتصادی می کند و حقوق آن ملت را ضایع کرده و ضررهای بیشماری را متوجه آنان می کند، بر همگان لازم است تا با درایت و هوشیاری کامل این قدرت عظیم را به کاندیدای اصلح واگذار نمایند. بنیانگذار جمهوری اسلامی امام خمینی رحمه الله در این باره می فرماید: سرنوشت اسلام و مسلمین را به دست کسی که لایق برای این مقام نباشد ندهید.(32)
 
انتخاب رئیس جمهور، خواندن نماز و گرفتن روزه نیست که اگر همراه با شرایط نبود تنها باطل باشد و به صورت صحیح اعاده گردد. بلکه بی توجهی در انتخاب، سرنوشت سوئی را برای دنیا و آخرت رای دهندگان امکانات و شخص رئیس جمهور رقم خواهد زد، از این رو باید مواظب باشیم انتخاب با رئیس جمهور سیلی به اسلام نباشد، بلکه با انتخاب خود سربازی فداکار را در صحنه دفاع از اسلام و منافع مسلمین وارد کنیم.
 
ایشان عاقبت چنین فرد منتخبی را گوشزد کرده، می فرماید: اگر ریاست جمهور خوب باشد آن است که خدمت به ملت می کند و اگر بد باشد آن است که راه جهنم را باید بپیماید.(33)
 
بنابراین، سپردن زمام امور یک کشور به دست دیگران به طور کورکورانه و بدون تحقیق و بررسی همه جانبه، کاری غیر عاقلانه و معارض با توصیه های دینی و فتاوای فقیهان خواهد بود و همچنین نیز از مصادیق کمک به متجاوز و غاصب خواهد بود و رأی دهنده مسئول عواقب انتخاب خود خواهد بود. حضرت آیت الله گلپایگانی فرمود: کسانی که متدین و ملتزم به احکام اسلام نیستند و اهل نماز و روزه و وظایف شرعیه نمی باشند، لیاقت عهده داری مشاغل اجتماعی اسلامی و اما در مناصب عمومی را ندارند و اگر عهده دار شوند غاصب و متجاوز به حقوق ان عمومی شناخته میشوند.(34)
 

پاسخگویی در محضر الهی

از آنجا که بر اساس تعالیم دینی، همه انسان ها در مقابل اعمال خویش پاسخگو هستند و در برابر خدای بزرگ باید پاسخ قانع کننده ای برای رفتارهای متفاوت خویش داشته باشند، لذا شرکت در انتخابات و رأی دادن به کاندیدای مورد نظر نیز به عنوان یک وظیفه و تکلیف شرعی قلمداد می شود. از این رو، چنانچه گزینش افراد منتخب بر اساس معیار حق و شرع صورت نپذیرد، مردم باید در قبال انتخاب خویش پاسخگو باشند.
 
علامه سید محمد حسین فضل الله (از مراجع ژرف اندیش شیعه در کشور اسلامی لبنان) در این باره چنین نگاشته است: .. رأی دهنده مسئولیت کارها و اقدامات کاری نامزدی را که به او رأی داده است . در صورت پیروزی او – بر عهده دارد. بنابراین، شرعا جایز نیست که الا انسان به کسی رأی دهد که به سلامت خط فکری و سیاسی و اقتصادی و فقهی او اطمینان نیافته است. چنان که جایز نیست انسان، شخص یا شورایی را برگزیند که انتظار می رود حکمی بر خلاف احکام اسلامی در سیاست و اقتصاد و مسایل اجتماعی تصویب کند. و بر رأی دهنده لازم است تا همه جوانب مسئله را بررسی کند. اگر نامزدی مؤمن به خدا و دوستدار او بود، باید از او حمایت کند و اگر نامزدی، سر دشمنی با خدا و دین خدا را داشت، انسان باید به یاد داشته باشد در روزی که هر کس با خود مجادله خواهد کرد و خداوند از انسان ها بازخواست خواهد کرد، باید در محضر خداوند پاسخگوی اعمال نیک و بدش باشد.(35)
 
پی‌نوشت‌ها:
1- سوره بقره، آیه ۲۵۶
2- سوره شوری، آیه ۹
3- سوره بقره، آیه ۲۲۹
4- فقه سیاسی، عباسعلی عمید زنجانی، ج ۱، ص281
5- سورۂ رعد، آیه ۱۱
6- صحیفه نور، ج ۴، ص ۲۶۵
7- همان، ج ۳، ص ۴۲
8- روزنامه جمهوری اسلامی، ۱۳۸۵/6/2
9- صحیفه نور، ج ۱۵، ص ۵۹
10- همان، ج ۱۵، ص ۱۶۸.
11- پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری، بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی1385/9/22
12- توضیح المسائل مراجع، ج ۲، ص ۶۳۰
13- روزنامه جمهوری اسلامی ۱۳۸۵/6/2
14- توضیح المسائل، مسئله ۲۸۹۶.
15- همان، مسئله ۲۹۰۷
16- پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری، بیانات رهبر انقلاب1382/11/24
17- توضیح المسائل مراجع، ج ۲، ص ۷۳۹
18- پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری، پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی به کنگره عظیم حج1383/10/29
19- همان، از بیانات مقام معظم رهبری/1374/12/18
20- همان، بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی 1385/9/22
21- همان، دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه ای مدظله العالی 1386/5/21
22- نهج البلاغه، نامه ۵۳
23- فروع کافی، ج ۸ ص ۵۳
24- نهج البلاغه، نامه ۵۳
25- صحیفه نور، ج ۱۸، ص ۲۶۳
26- همان، ج ۱۲، ص ۵۸
27- همان، ج ۱۹، ص ۱۹۵
28- همان، ج ۱۲، ص ۵۸
29- ویژه نامه منشور اخلاقی انتخابات، اسفند ۱۳۸۶، ص ۴
30- صحیفه نور، ج ۱۸، ص ۱۸۰
31- همان، ص ۱۹۸
32- همان، ج ۱۱، ص ۱۵۲
33- همان، ص249
34- توضیح المسائل مراجع، ج ۲، ص ۷۳۷.
35- نشریه پرتو اندیشه، آیت الله سید محمد حسین فضل الله، شماره ۸، ص ۴۵، مکتب الاعلامی – قم المقدسة
 
منبع: احکام انتخابات، سید سیف الله نحوی، ناشر: بهار دلها، چاپ اول، قم، 1394ش، صص32-15