از آیات قرآن کریم و روایات اسلامی بر میآید که تعداد بهشتیان از تعداد جهنمیان در نهایت بیشتراست؛ چون عدة زیادی از مردم بعد از تحمل عذاب متناسب با گناهان شان، به بهشت منتقل میشوند، و در نهایت تعداد بهشتیان بیشتر از تعداد جهنمیان میباشد و تنها ممکن است منافقان و کفار لجوج، محارب و متعصب برای همیشه در جهنم باقی بمانند و بسیاری از گناهکاران بعد از مدتی تحمل عذاب در جهنم مورد عفو و رحمت خداوند مهربان قرار میگیرند و به بهشت منتقل میشوند.
خداوند متعال دربارة خلود دائمی منافقان و کفار محارب و لجوج میفرماید:
«وَ الَّذِینَ کَفَرُواْ وَ کَذَّبُواْ بِایَـَتِنَآ أُوْلَغکَ أَصْحَـَبُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَـَـلِدُونَ»(بقره،39) و کسانی که کافر شدند و آیات ما را دروغ پنداشتند اهل دوزخند; و همیشه در آن خواهند ماند. در جایی دیگر میفرماید: «وَعَدَ اللَّهُ الْمُنَـَفِقِینَ وَالْمُنَـَفِقَـَتِ وَالْکُفَّارَ نَارَ جَهَنَّمَ خَـَـلِدِینَ فِیهَا هِیَ حَسْبُهُمْ وَلَعَنَهُمُ اللَّهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُّقِیمٌ»(توبه،68) خداوند به مردان و زنان منافق و کفّار، وعدة آتش دوزخ داده; جاودانه در آن خواهند ماند ـ همان برای آنها کافی است! ـ و خدا آنها را از رحمت خود دور ساخته; و عذاب همیشگی برای آنهاست.
«قرآن کریم در جاهای مختلف از اکثریت انسانها به عدم تعقل، جهل و ناآگاهی، گرایش به سمت گناه و فسق و فجور و… یاد میکند، ولی این تنها در دنیا میباشد و ممکن است بسیاری از انسانهای گناهکار به درگاه خداوند متعال توبه کنند و مورد بخشش خداوند متعال قرار گیرند. توبة واقعی تمام گناهان بزرگ مثل شرک، کفر، عاق والدین و… را پاک میکند و منظور خداوند متعال در آیاتی که مثلاً قسم خورده که برخی را به خاطر گناه داخل بهشت نکند و یا چنان که در روایت آمده «بوی بهشت از پانصد سال استشمام میشود ولی هرگز به عاق والدین نمیرسد» و… اینها همه با فرض عدم آمرزش با حفظ عنوان مجرمیت است و توبه واقعی عنوان را عوض کرده و سیئه را به حسنه تبدیل میکند… .»
برای آشنایی بیشتر به (المیزان، علامه طباطبایی;، ج 19، ص 335و336، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)، مراجعه شود.
پاسخ سوال دوم
ق : 35 لَهُمْ ما یَشاؤُنَ فیها وَ لَدَیْنا مَزیدٌ
از آیه ۳۵ سوره مبارکه قاف استفاده می شود نعمتهای بهشتی بسیار بیش از چیزی است که در قرآن کریم مطرح شده است: «هُمْ ما یَشاؤُنَ فیها وَ لَدَیْنا مَزیدٌ»(هر چه بخواهند در آنجا براى آنها هست، و نزد ما نعمتهاى بیشترى است.)
تعبیرى از این زنده تر و رساتر و دل انگیزتر تصور نمى شود، نخست مى گوید بهشتیان هر چه بخواهند (با وسعت معنى این جمله) از انواع مواهب بدون استثناء، در اختیارشان قرار مى گیرد، و افزون بر این نعمتها و مواهبى است که هرگز به فکر هیچ انسانى نرسیده، و از خاطر هیچکس خطور نکرده، اما خداوند رحمان و رحیم که پرهیزگاران بهشتى را مشمول الطاف خاصش کرده از آن نعمتها نیز بهره مند مى سازد، و به این ترتیب نعمتهاى بهشتى ابعاد فوق العاده گسترده اى را که با هیچ بیانى قابل توصیف نیست پیدا مى کند.
ضمنا از این تعبیر استفاده مى شود که موازنه اى میان پاداش الهى و اعمال مؤمنان نیست، بلکه از آن افزون و بسیار برتر و بالاتر است، و در این مرحله همه جا با فضل او روبه رو هستیم و در کیفرش با عدل او.
برای مطالعه بیشتر به تفسیر نمونه، ج 22، ص: 282 شود.
خداوند متعال دربارة خلود دائمی منافقان و کفار محارب و لجوج میفرماید:
«وَ الَّذِینَ کَفَرُواْ وَ کَذَّبُواْ بِایَـَتِنَآ أُوْلَغکَ أَصْحَـَبُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَـَـلِدُونَ»(بقره،39) و کسانی که کافر شدند و آیات ما را دروغ پنداشتند اهل دوزخند; و همیشه در آن خواهند ماند. در جایی دیگر میفرماید: «وَعَدَ اللَّهُ الْمُنَـَفِقِینَ وَالْمُنَـَفِقَـَتِ وَالْکُفَّارَ نَارَ جَهَنَّمَ خَـَـلِدِینَ فِیهَا هِیَ حَسْبُهُمْ وَلَعَنَهُمُ اللَّهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُّقِیمٌ»(توبه،68) خداوند به مردان و زنان منافق و کفّار، وعدة آتش دوزخ داده; جاودانه در آن خواهند ماند ـ همان برای آنها کافی است! ـ و خدا آنها را از رحمت خود دور ساخته; و عذاب همیشگی برای آنهاست.
«قرآن کریم در جاهای مختلف از اکثریت انسانها به عدم تعقل، جهل و ناآگاهی، گرایش به سمت گناه و فسق و فجور و… یاد میکند، ولی این تنها در دنیا میباشد و ممکن است بسیاری از انسانهای گناهکار به درگاه خداوند متعال توبه کنند و مورد بخشش خداوند متعال قرار گیرند. توبة واقعی تمام گناهان بزرگ مثل شرک، کفر، عاق والدین و… را پاک میکند و منظور خداوند متعال در آیاتی که مثلاً قسم خورده که برخی را به خاطر گناه داخل بهشت نکند و یا چنان که در روایت آمده «بوی بهشت از پانصد سال استشمام میشود ولی هرگز به عاق والدین نمیرسد» و… اینها همه با فرض عدم آمرزش با حفظ عنوان مجرمیت است و توبه واقعی عنوان را عوض کرده و سیئه را به حسنه تبدیل میکند… .»
برای آشنایی بیشتر به (المیزان، علامه طباطبایی;، ج 19، ص 335و336، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)، مراجعه شود.
پاسخ سوال دوم
ق : 35 لَهُمْ ما یَشاؤُنَ فیها وَ لَدَیْنا مَزیدٌ
از آیه ۳۵ سوره مبارکه قاف استفاده می شود نعمتهای بهشتی بسیار بیش از چیزی است که در قرآن کریم مطرح شده است: «هُمْ ما یَشاؤُنَ فیها وَ لَدَیْنا مَزیدٌ»(هر چه بخواهند در آنجا براى آنها هست، و نزد ما نعمتهاى بیشترى است.)
تعبیرى از این زنده تر و رساتر و دل انگیزتر تصور نمى شود، نخست مى گوید بهشتیان هر چه بخواهند (با وسعت معنى این جمله) از انواع مواهب بدون استثناء، در اختیارشان قرار مى گیرد، و افزون بر این نعمتها و مواهبى است که هرگز به فکر هیچ انسانى نرسیده، و از خاطر هیچکس خطور نکرده، اما خداوند رحمان و رحیم که پرهیزگاران بهشتى را مشمول الطاف خاصش کرده از آن نعمتها نیز بهره مند مى سازد، و به این ترتیب نعمتهاى بهشتى ابعاد فوق العاده گسترده اى را که با هیچ بیانى قابل توصیف نیست پیدا مى کند.
ضمنا از این تعبیر استفاده مى شود که موازنه اى میان پاداش الهى و اعمال مؤمنان نیست، بلکه از آن افزون و بسیار برتر و بالاتر است، و در این مرحله همه جا با فضل او روبه رو هستیم و در کیفرش با عدل او.
برای مطالعه بیشتر به تفسیر نمونه، ج 22، ص: 282 شود.