ایران منطقه را تصرف کرده است

دنیل پلتکا: ربانی کردن خلبان اردنی تنها یکی از نشانه‌های بی‌شماری است که از سقوط خاورمیانه به سمت بی‌نظمی خشونت‌بار حکایت دارد.

سران کشورها سرنگون شده‌اند و جنگ‌های داخلی شدت یافته و تروریسم نیز در حال قدرت گرفتن است.

اکنون این وسوسه وجود دارد که امنیت نسبی سال‌های گذشته بازگردد، سال‌هایی که دیکتاتورهای وابسته به آمریکا منطقه را در آرامش نگاه می‌داشتند. آمریکایی‌ها اکنون به دنبال گزینه‌های دیگری هستند که این نقش را ایفا کنند.

به طور قطع یک خاورمیانه باثبات بیشتر به افسانه شباهت دارد تا واقعیت. به دنبال قیام‌های بهار عربی برخی دولت‌ها سرنگون شدند، اسلام‌خواهان تندرو قدرت پیدا کردند، جنگ بین فلسطینی‌ها و اسرائیل روی داد و یمن و لبنان شاهد جنگ داخلی بودند. با این حال قدرت همچنان در دست واشنگتن است. به عنوان جدیدترین مورد می‌توان به تلاش‌های دولت اوباما برای دستیابی به یک توافق منطقه‌ای برسر قدرت ایران اشاره کرد.

افراد معدودی با این موضوع مخالفند که ایران برنامه‌هایی برای خاورمیانه دارد. حتی پیش از انقلاب اسلامی هم سران ایران به دنبال آن بودند که امپراتوری قدیم ایران را دوباره احیا کنند، هرچند که در این زمینه به موفقیتی دست نیافتند.

در 36 سال گذشته هم حکومت روحانیون ایران ارتش‌های نیابتی خود را ایجاد کرده است، نیروهایی که برای دولت‌های منطقه دردسر ساز شده و توانسته‌اند از لحاظ سیاسی و نظامی به برتری‌هایی در منطقه دست یابند.

از زمان تشکیل حزب‌الله در سال 1982 ایران به دنبال آن بوده است تا سیاست‌های خود را به لبنان دیکته کند. بشار اسد، نیز اکنون عامل تهران است و حماس هم همین مسیر را طی می‌کند. به دنبال عقب‌نشینی آمریکا از عراق و شکست بهار عربی، امر و نهی ایران بیش از پیش گسترش یافت.

در عراق فرمانده‌های سپاه پاسداران و شبه‌نظامیان آموزش دیده در ایران در خط مقدم جنگ با دولت اسلامی قرار دارند. در بحرین هم تهران به دنبال هدایت اعتراض‌های اکثریت شیعه مظلوم به سمت یک قیام مسلحانه تحت حمایت ایران است. در هفته‌های اخیر نیز حوثی‌های تحت حمایت ایران توانستند دولت یمن را که برای مبارزه با القاعده در شبه جزیره عربستان ضروری بود، سرنگون کنند. کویت و عربستان سعودی در چند سال اخیر توانسته‌اند عوامل ایرانی را به دام انداخته و فعالانی که از حمایت ایران برخوردارند، دستگیر کنند. زمانی که باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا به مذاکره با ایران برسر برنامه هسته‌ای این کشور پرداخت هم وی و هم سران ایران تاکید کردند تنها درباره مناقشه هسته‌ای گفت‌وگو خواهند کرد اما بزودی مشخص شد امیدهای اوباما فراتر از این است و وی به مذاکرات به عنوان منشوری نگاه می‌کند که از طریق آن می‌تواند به مشکلات منطقه‌ای بنگرد و حتی آنها را حل کند.

بارزترین نشانه این دیدگاه جدید همکاری روزافزون واشنگتن و تهران در عراق بود. جان کری، وزیر خارجه آمریکا از تلاش‌های ایران در عراق قدردانی کرد و مارتین دمپسی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا از این هم فراتر رفت و اعلام کرد نفوذ ایران مثبت خواهد بود.

متحدان آمریکا در خلیج‌فارس به گرم شدن روابط اوباما با ایران با بیم و هراس می‌نگرند. گفته می‌شود امارات عربی متحده از حملات هوایی ضد مواضع داعش در سوریه کناره‌گیری کرده است که تا حدودی به خاطر عدم توافق با واشنگتن برسر نقش ایران در جنگ با داعش است.

حتی دولت عراق هم به طور خصوصی از افزایش تسلط ایران بر شبه‌نظامیان شیعه ابراز نگرانی کرده است.

یکی دیگر از نشانه‌های تغییر سیاست به شخص اسد مربوط می‌شود. حدود 4 سال پیش اوباما خواستار برکناری دیکتاتور سوریه بود اما اکنون به نظر می‌رسد آماده است با برسر قدرت ماندن اسد کنار بیاید.

در روزهای اخیر دولت اوباما به منظور همکاری با حوثی‌های مورد حمایت ایران در یمن برای مبارزه با القاعده شبه‌جزیره عربستان به این گروه نزدیک شده است. پیامدهای ناخواسته همکاری با ایران در یمن فاجعه‌بار خواهد بود.

واشنگتن‌پست