اینکه امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ظهور بفرمایند برکت زیاد میشود، پس چگونه است آیا زمان دیگر اهل بیت علیهم السلام که حضور داشتند هم اینگونه بوده؟

یکی از اصول اصلی و محکمات عقیدتی در جامعه شیعی را می توان حضور معصوم به عنوان امام و حجت در جامعه دانست. مطابق با اعتقادات شیعه که برگرفته از آیات قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام است، همواره باید انسانی الهی وجود داشته باشد تا آینه حق بر روی زمین و هادی و راهنمای تمام مردم باشد. راهنمایانی متشکل از پیامبران و پس از آن ائمه اطهار علیهم السلام بوده و هدف و وظیفه مشترکیبا نام ابلاغ آشکار دیندارند. امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز چه در وظیفه ذاتی و چه در وظایف برخاسته از ابلاغ مبین هیچ تفاوتی با دیگر ائمه علیهم السلام نداشته و مانند آن بزرگواران هم در زمان غیبت و هم هنگام ظهور به آنها خواهند پرداخت. در همین رابطه امام جوینى و علامه قندوزى حنفى که هر دو از علمای اهل تسنن می باشند، در ضمن نقل حدیث مفصلى از امام سجاد علیه السلام به این مطلب اشاره نموده اند، که امام چهارم شیعیان فرمود: «…از روزى که خدا آدم را آفریده تا حال هیچگاه زمین از حجتى خالى نبوده است، ولى آن حجت گاهى ظاهر و مشهور و گاهى غایب و مستور بوده است. تا قیامت نیز از حجت خالى نخواهد شد و اگر امام نباشد خدا پرستش نمى شود.» (1)؛ همچنین پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در جواب جابر بن عبدالله انصاری در خصوص عدم تفاوت تاثیر اعمال و بهره از فیوضات ائمه علیهم السلام با حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه می فرمایند، «… قسم به پروردگارى که مرا به پیامبرى برانگیخت، از وى نفع مى برند و از نور ولایتش کسب نور مى کنند، همچنان که از خورشید استفاده مى کنند هنگامى که در پشت ابرها قرار بگیرد.»(2)؛ حال با توجه به اثبات عدم تفاوت وظیفه و آثار و برکات حضور قائم آل محمد عجل الله تعالی فرجه با دیگر حجج پروردگار بر روی زمین، به سه نمونه از وظایف ایشان در زمان غیبت که برآمده از هدف کلی رسولان و ائمه اطهار علیهم السلام یعنی بلاغ مبین می باشد پرداخته خواهد شد. هدایت و ارشاداین مهم در دوران غیبت کبری به صورت هدایت باطنی صورت می پذیرد. شیعه بر این باور است امام از راه باطن، بر نفوس افراد اشراف دارد و آنان را مورد هدایت و تربیت خود قرار می‌دهد. با القا‌های نیکو، یا با نگه‌داشتن‌های باطنی، راه برخی از افراد را عوض می‌کند یا آن‌ها را در راه صحیحی که دارند، استوار و ثابت قدم می‌دارد؛ گر چه این هدایت، از دیدگان پنهان است. (3) صیانت از دین شیخ مفید در خصوص این وظیفه امام و شرایط اجرای آن در زمان غیبت می گوید «احتیاج به وجود امام از آن جهت است که شریعت و قانون اسلام حفظ شده و به همان گونه که وظیفه ایشان است تبلیغ گردد و اگر کسی یا کسانی پیدا شوند که به این امور قیام کنند در این صورت امام حق دارد ساکت بماند یا پنهان شود و هر گاه همه امت بر ترک این عمل اتفاق کردند و از راه حق و قانون صحیح منحرف شدند، امام علیه السلام بصورت ظاهری این کارها را انجام میدهند.»(4) در زمان امامت ایشان نمونه های بسیاری از اتفاقات معجزه آسا؛ کید و دشمنی دشمنان اسلام را برطرف و در تاریخ ثبت گردیده و این نشان از وجود دستی غیب در صیانت از اسلام داشته و دارد.
نظارت و رسیدگی به امور مسلمین
حضور ایشان در میان مردم و رسیدگی و نظارت ایشان بر احوالات مسلمین و مومنین مانند دیگر ائمه هدی علیهم السلام می باشد. «در بازارهایشان رفت و آمد کند و در مجالسشان بر فرش ایشان پا گذارد و ایشان او را نشناسند تا هنگامی که خداوند اذن دهد که خود را معرفی کند، چنانکه یوسف چند روز با برادران خود چنین بود» (6). همچنین امام دوازدهم شیعیان همانطور که در قرآن بشارت داده شده است که «بگو: عمل کنید! خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را مى بینند! و به زودى، به سوى داناى نهان و آشکار، بازگردانده مى شوید و شما را به آنچه عمل مى کردید، خبر مى دهد!» (7) از احوال مسلمین آگاه بوده و بر اعمالشان نظارت می فرماید. ایشان از طرفی در توقیعی می فرمایند «…به اخبار شما علم داریم. هیچ چیزی از اخبار شما بر ما پوشیده نیست. از لغزش و کاستی های عمل کرد شما آگاه هستیم. چیزی بر ما پوشیده نمی ماند.»(8) و از طرف دیگر در نامه‌ای به شیخ مفید خطاب به شیعیان خود می‌فرماید: «ما هرگز شما را به حال خود رها نکرده ایم و هرگز شما را از یاد نبرده ایم و اگر نبود (عنایات پیوسته ما) حتماً سختی‌ها و بلاهای فراوانی به شما می‌رسید و دشمنان شما را نابود می‌کردند.»(9) که هر دوی اینها نشان از رسیدگی مجدانه حضرت بر اعمال و رفتار مردم و همچنین برآوردن حاجات مسلمین دارد.
در زمان عدم ظهور؛ الزامی برای پذیرش و اجرای فرامین و رهنمودهای امام مبین بین مردم وجود ندارد. بلاغ مبین الاهی و همچنین وظایف منبعث از این هدف غایی مورد انکار و بی اعتنایی و در نتیجه آشکار نشدن گنجهای هستی در اثر عدم تبعیت و پیروی ننمودن از معصوم است. شرایط در واقع غیر طبیعی و سوء استفاده ظالمان از مردم و منابع خدادادی فراهم و بطور خلاصه برکت مشهودی آشکار نیست. با ظهور و برداشته شدن پرده غیبت این تفاوت های ظاهری از بین رفته و حاکمیت امام علیه السلام بر مبنای عقل مورد قبول و پذیرش جوامع و بالتبع نزول برکات آسمانی و ظهور گنجهای زمینی میشود.
ــــــــــــــــ
پاورقی:
1. جوینى، فرائد السمطین (بیروت، مؤسسه المحمود، 1400 هـ ق) ج 1، ص 45. ینابیع المودة، قندوزى حنفى، ج 2، ص 217 .
2. کمال الدین: ج 1 ص 253 و بحارالانوار: ج 36 ص 250.
3. درسنامه مهدویت 2، حجه الاسلام سلیمیان .ص62
4. مسائل العشر فی الغیبة، شیخ مفید ص ،77 و78
5. کتاب الغیبة، شیخ طوسی، ص161، ح119
6. بحار الانوار، علامه مجلسی، ج52، ص154
7. توبه/ آیه 105
8. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج53، باب 31، توقیع7، ص 175.
9. احتجاج، ج 2، ش 359، ص 598.