با توجه به اينكه امر به معروف و نهي از منكر واجب است آيا اين تكليف هم اكنون براي مولاي مان امام عصر (عج) واجب نمي باشد آن امام چگونه به اين واجب در اين زمان عمل مي كنند؟

مي توان اجراي امر به معروف و نهي از منكر به دست آن موعود جهاني را به دو قسم تقسيم كرد:
1. مصاديقي كه متوقف بر ظهور هستند در اين قسم ستم سوزي و منكر ستيزي گستره اي جهاني دارد و گستردگي معروف ها نيز به گستردگي جهان و آرزوي همگان است و اجرايي شدن آن جز در قالب ظهور حضرت و تشكيل حكومت مهدوي شكل نمي گيرد به يقين اين قسم و اين حد از امر به معروف و نهي از منكر در عصر غيبت بر امام عصر (عج) واجب نمي باشد چرا كه تشكيل حكومت و ظهور امام (عج) شرايطي را طلب مي كند كه تاكنون محقق نشده است.
2. مصاديقي از امر به معروف و نهي از منكر براي حضرت قابل تصور است كه متوقف بر ظهور امام و تشكيل حكومت نمي باشد و در اين راستا حضرت مي تواند در روش معروف ها و گستردگي و عرضة آنها به جامعه نقشش را ايفا كند همان طور كه در جهت ريزش منكرها مي تواند نقش ايفا كند به خصوص اگر منكر، منكري باشد كه اصل اسلام را هدف قرار داده باشد و مجلس، مجلسي باشد كه با اساس و اصول اسلام در تضاد باشند و براي نابودي آن گرد هم جمع شده باشند به يقين آقا امام زمان (عج) در حد امکان تشكيلات آنها را از راه هاي گوناگون از هم مي پاشد و متفرق مي سازد و اين گونه امر به معروف ها و نهي از منكرها بر امام عصر (عج) لازم (واجب) است زيرا امامي كه حافظ دين است در صورت عدم مانع نمي تواند بدون وظيفه باشد. و در متون اسلامي نيز بيان شده است به عنوان نمونه امام علي ـ عليه السلام ـ  مي فرمايند: «… آگاه باشيد، هر يك از ما اهل بيت، امام عصر غيبت باشد، با چراغ روشن قدم بر مي دارد و به روش صالحين رفتار مي كند، تا در آن زمان گره اي از مشكلات مردم باز كند، گرفتاري را آزاد سازد، جمعيت باطل و زيان بخشي را پراكنده كند و اجتماع سودمندي را برقرار سازد. تمام اين كارها را در پنهاني و خفاء انجام مي دهد… به بركت وجود امام عصر ـ عليه السلام ـ  دسته اي از مردم براي دفاع از دين آماده مي گردند چنانكه شمشير و تير به دست آهنگر تيز مي شود. چشم باطن آنها به وسيله قرآن روشن مي گردد، تفاسير و معاني آن در گوش شان گفته مي شود و شب و روز از علوم و حكمت هاي الهي بهره مند مي شوند.»[1]حضرت آيت الله اميني در ذيل همين خطبه مي گويد: «حضرت ولي عصر (عج) در زمان غيبت نيز براي پيشرفت و عظمت اسلام و حل و فصل امور ضروري مسلمين تا سرحد قدرت كوشش مي كند… و سپس ادامه مي دهند از ظاهر خطبه استفاده مي شود كه: امام عصر (عج) در نهايت خفا زندگي مي كند، ليكن با بصيرت و بينايي كامل در حل و فصل امور ضروري مردم و دفاع از حوزة مقدسه اسلام كوشش مي نمايد. از مشكلات مردم گره گشايي مي كند، از گرفتاران دادرسي مي كند، اجتماعاتي را كه به منظور بر هم زدن اساس اسلام تشکيل شود متفرق مي سازد. تشكيلاتي را كه زيان بخش تشخيص دهد بر هم مي زند. مقدمات تأسيس اجتماعات ضروري و سودمند را فراهم مي سازد. به بركت وجود مقدس امام عصر (عج) دسته اي از مردم براي دفاع از دين مجهز مي شوند و در تصميمات خود از معارف و علوم قرآن الهام مي گيرند.»[2]و حضرت آيت الله صافي مي نويسد: «در غيبت كبري كارها و مشاغل و مسئوليت هاي امام بسيار حساس و مهم است. اگرچه تصرف و بسط يد و حكومت ظاهري بر اوضاع ندارد و رتق و فتق امور را ديگران در اختيار گرفته و نظام حاكم و اداره را به خود اختصاص داده و بندگان خدا را استضعاف و استعباد مي كنند، مع ذلك امام ناظر بر اوضاع مي باشند و عنايت هايي دارند و تصرفاتي مي نمايند. و بالجمله شؤون امامت و رهبري و زعامت را در حدود امكان متصدي شده و وظايف خود را به نحو احسن و اكمل انجام مي دهند؛ خلاصه عمر طولاني امام در اطاعت خدا مي گذرد هم تكليف فردي خويش را انجام مي دهند و هم بر حسب حكايات متواتر تكاليف اجتماعي را، آنچه مقتضي و مصلحت باشد انجام مي دهند.»[3]علاوه بر آنچه كه گفته شد در موارد متعدّدي، حضرت، از برخي دوستداران خود دفاع مي كند (داستان ضربة صفين[4] و دفاع از وحيد بهبهاني[5]) اين دفاع منحصر به موارد شخصي و فردي نيست، بلكه در مواردي، از جامعه شيعه دفاع مي كند و باعث حفظ آنان مي شود. (داستان انار كه مربوط به شيعيان بحرين و وزير آن كه دست نشاندة انگليسي ها بوده است و …[6])
از طرفي افراد متعددي به دست حضرت هدايت شده اند. از آن جمله است بحرالعلوم يمني[7] كه همة اينها به نحوي در دايره امر به معروف و نهي از منكر گنجانده مي شوند.
بنابر آنچه كه نوشته شد حضرت ولي عصر (عج) در محدوده اي كه ذكر شد بدون وظيفه نمي باشد و عصمت و عظمت امام اقتضا دارد (در صورتي كه امر به معروف و نهي از منكر در هر مرتبه اي كه به مصلحت باشد) عامل به فريضه بزرگ امر به معروف و نهي از منكر نسبت به جامعه باشد.
حاصل آنكه امام زمان(عج) در عصر غيبت به انجام فريضه امر به معروف و نهي از منكر تا حدي که منجر به شنا سايي آن حضرت نشود مبادرت مي ورزند كه اين امر از طرق گوناگوني قابل تصور است

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. نجم ثاقب ميرزا حسين طبري نوري
2. توجهات ولي عصر به علما و مراجع تقليد، تأليف عبدالرحمان باقرزادة بابلي.
3. ميرمهر، سيد مسعود پور سيد آقايي.

پي نوشت ها:
[1] . اميني، ابراهيم، دادگستر جهان، انتشارات شفق، چاپ قدس، نوبت چاپ 25، ص 158-159 به نقل از نهج البلاغه، خطبة 146.
[2] . اميني، ابراهيم، دادگستر جهان، انتشارات شفق چاپ قدس، ص 158-159.
[3] . صافي، لطف الله، امامت و مهدويت، چاپ سپهر، آذرماه 77، ج3، ص 44.
[4] . فصلنامه علمي انتظار، شماره 5، ص 145، مقاله ميرمهر، پورسيد آقايي به نقل از بركات حضرت ولي عصر(عج)، ص 124.
[5] . فصلنامه علمي انتظار، شماره 5، ص 145، به نقل از عنايات حضرت مهدي(عج)، ص 93.
[6] . فصلنامه علمي انتظار، به نقل از نجم ثاقب، حكايت 49، ص 556.
[7] . همان، به نقل از عنايات حضرت مهدي(عج)، ص 91.