قوی ترین طلسمات+قویترین دعا و طلسم+قوی ترین کتاب طلسم و دعانویسی مطالب مذهبی+طلسم سیاهی و طلاق+طلسم احضار محبت معشوق+دانلود کتاب طلسم محبت و طلاق قوی
بی شک عظمت پیامبر گرامی اسلام، محمد مصطفی(ص) هم عشق و علاقه گروندگان و هم شگفتی و تحسین بیگانگان را برانگیخته، در طول تاریخ اسلام همواره استوار و برقرار مانده است، که کاروان بشر را به سرمنزل رشد و هدایت خواهد رساند و بیش از هر چیز از انسانیت و شخصیت معنوی عظیم او سرچشمه گرفته است.او در لباس خاکیان درآمد تا برانگیخته شود و اخلاق کریمه را به اوج برساند. جلوتر از گفتار، کردار رسول خدا(ص) همچون جامی جهان نما جلوه گر و بازتاب دهنده شعاع های نیرومند انسانیت متعالی و کرامات الهی بود. زنگ حوادث و وقایعی که مقارن با میلاد نبی اکرم اسلام رخ داد، گوش عرب و عجم را نواخت و آنان را برای استفاده از نعمت وجود آخرین حامل وحی الهی، بیدار ساخت.
پس از قرآن، سخن و سیره او نه تنها برای مسلمانان که برای تمام بشر محک و میزانی شد جهت سنجش انسانیت. اساسا قدر و ارزش هر مسلمانی، به اندازه آراستگی به اخلاق نبی و براساس مقدار پیروی از سیره نبوی ارزیابی می شود. به همین جهت مشتاقان، گِرد شمع وجود حضرتش، همواره مراقب سخنان و احوال و اشارات او بودند و از ثبت و نقل هیچ نکته ای فروگذار نمی کردند.
به برکت عشق و علاقه ای که مسلمانان به پیامبر داشتند و اهتمامی که در ثبت و نقل گفتار و کردارش می ورزیدند، امروزه اطلاعات قابل توجه و شفافی از وقایع زندگی ایشان وجود دارد، که نسبت به پیامبران دیگر، تاریخ زندگی او از روشنی فوق العاده بیشتری برخوردار است. بدین ترتیب سیره نویسی و نگارش شرح حال پیامبر(ص) سهم عمده ای از فعالیت علمی عالمان و دانشمندان دینی را به خود اختصاص داد. هنوز این رویکرد با نگرش های سنتی و مدرن ادامه دارد. انبوهی از منابع و آثار با ارزش و پر محتوا در این زمینه بیانگر رویکرد جدی و پیوسته پژوهشگران و نویسندگان مسلمان به این مهم است.
در این نوشتار کوتاه، تعدادی کتب در سه بخش «سیره اخلاقی و تربیتی، شرح حال و سیره خانوادگی پیامبر» تقدیم خوانندگان محترم می گردد. گفتنی است کتب معرفی شده در هر بخش بی ارتباط با سایر بخش ها نمی باشد، از این رو با اندک تسامحی، کتابشناسی حاضر در سه موضوع جداگانه فراهم آمده است.
بی تردید منابع برشمرده، از میان دهها کتاب، برای معرفی انتخاب شده اند. کتاب های ارزشمند و قابل توجه دیگری نیز در این موضوعات وجود دارد که از دید نویسنده پنهان مانده و یا در دسترس نبوده اند. از آنجا که انگیزه معرفی این مجموعه، توصیف تمام منابع موجود در این موضوعات نبوده، جای خرده گیری نخواهد بود. ضمن اینکه توصیف افزون تر برخی کتاب ها به معنای اهمیت بیشتر آن نیست. همچنین معرفی آثار یاد شده به معنای تأیید مطالب و دیدگاههای آنها نمی باشد.
* *
أ ـ سیره اخلاقی و تربیتی
۱ـ الگوی کامل: نگاهی به سیره اخلاقی پیامبراکرم(ص)
سهراب پور، همت، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۳۷۸، ۹۶ صفحه، پالتویی.
نیاز انسان به الگوی سالم ناشی از ویژگی تأثیرپذیری اوست. این ویژگی نقش مهمی در تربیت فردی و اجتماعی او دارد. در این راستا خداوند در قرآن به معرفی اسوه های حسنه می پردازد که پیامبر اسلام(ص) احسن آن شمرده شده است.
کتاب «الگوی کامل» با استفاده از آیات و روایات و با قلمی روان و شیوا به بحث در باره شخصیت فردی و اجتماعی پیامبر پرداخته است.
از مباحث کتاب: زهد و ساده زیستی، آرایش ظاهری، احترام به بانوان، مزاح و شوخی، حیا و عفت، گذشت و ایثار، مشارکت در مشکلات، استقامت در راه هدف، تواضع، محبت و سخاوت و … .
۲ـ الانوار فی شمائل النبی المختار (جلد۱ ـ ۲)
بغوی، حسین بن مسعود، با تحقیق: ابراهیم یعقوبی، دمشق، دارالمکتبی، چاپ دوم، ۱۹۹۹م، ۴۸۰ + ۴۰۵ صفحه، وزیری، عربی.
این کتاب پژوهشی روایی در باره سیر و سلوک پیامبر(ص) از هنگام تولد تا وفات، نیز نسب و نیاکان اوست. این پژوهش با هدف آشنا کردن مردم با شیوه و شمایل پیامبر و تشویق آنان به الگوگیری و پیروی از او سامان یافته است.
نویسنده با تکیه بر ۱۲۵۷ حدیث صحیحی که در این باره از طریق اهل سنت روایت شده، طی ۱۰۲ باب به معرفی شمایل و صفات پیامبر(ص) پرداخته است. در این ابواب، ویژگی های اخلاقی پیامبر مانند: بردباری، مهربانی، حیا، شجاعت، نماز، روزه، ویژگی های ظاهری، طرز لباس پوشیدن، غذا خوردن، چگونگی مسافرت و بازگشت او از سفر، بیماری، وصیت و سرانجام درگذشت ایشان توصیف شده است.
نویسنده ضمن دسته بندی احادیثی که در این باره وارد شده، هر دسته ای را زیر یکی از عناوین آورده است.
۳ـ تربیت نبوی
اسماعیلی، ذبیح اللّه ، قم، دفتر نشر نوید اسلام، چاپ اول، ۱۳۸۰، ۲۲۳ صفحه، رقعی.
این اثر در بیان نکته های تربیتی از زندگی پیامبر اسلام(ص) است. هدف نویسنده آشنا ساختن مردم با تاریخ زندگی پیامبر به منظور الگو گرفتن آنها از زندگی حضرت است.
مؤلف با بهره گیری از منابع معتبر تاریخی، حدیثی و تفسیری، عناوین زیر را به عنوان نکته های آموزنده از زندگی پیامبر به بحث گذاشته است: تربیت نیکو، ارمغان و وارستگی پدران و پیشینیان، خوشرفتاری و اخلاق نیکو، قناعت و تواضع، ادب و اخلاق، توکل و یقین، قانون مداری، مشورت با یاران و احترام به افکار دیگران، همکاری و تعاون اجتماعی، راستگویی و وفای به عهد.
۴ـ تربیت فرزندان از دیدگاه پیامبر همراه با نمونه های تطبیقی از زندگی سلف صالح
سوید، محمدنور، ترجمه: محمدصالح سعیدی، سنندج، محمدصالح سعیدی، چاپ اول، ۱۳۷۸، ۶۰۸ صفحه، وزیری.
در مجموعه حاضر از منظر احادیث و روایات رسول اکرم(ص) شیوه تربیت فرزندان توضیح داده شده است. این احادیث و روایات از نخستین مراحل تربیت کودک تا مرحله رشد و بلوغ را شامل می شود. شرح و توضیح این احادیث با نظریات و روش های تربیتی دیگر اندیشوران و نیز مشاهدات و تجربیات مربیان اخلاقی همراه گشته است. مباحث کتاب عمدتا راجع به مبانی عقیدتی، عبادی، اجتماعی، اخلاقی، عاطفی، فکری و جسمی کودکان است.
۵ـ پیامبر و بچه ها
نبشاسته، محسن، قم، نبشاسته، چاپ اوّل، ۱۳۸۳، ۴۲ صفحه، جیبی.
در این کتاب احادیث و روایاتی از پیامبر اکرم(ص) در خصوص برخورد با اطفال آمده، همچنین نمونه هایی از رفتار حضرت با کودکان بازگو شده است. مطالب کتاب ذیل عناوینی از این دست سامان یافته است: بچه ها را گرامی بدارید؛ رعایت عدالت و مساوات بین بچه ها؛ هر گاه به بچه ها وعده ای دادید، به آن وفا کنید؛ انس و الفت با بچه ها؛ کوشش برای تعلیم و تربیت بچه ها.
۶ـ حدیث آفتاب: خلاصه داستان دلنشین زندگی خاتم پیامبران حضرت محمد(ص) ویژه نوجوانان و جوانان
کشوردوست، حسن، تهران، ندای مصلین، چاپ اوّل، ۱۳۷۸، ۱۴۴ صفحه، رقعی.
این کتاب از مجموعه کتاب های «در محضر نور» است، که به منظور آشنایی نوجوانان با ویژگی ها و رفتارهای رسول اکرم(ص) تهیه شده، در بردارنده زندگینامه پیامبر است. مطالب کتاب در سه بخش تنظیم شده است: در بخش نخست زندگانی پیامبر از تولد تا بعثت تشریح شده و در آن رفتارهای حضرت در دوره کودکی و نوجوانی (که بیانگر پاکی و صداقت و عدالت و حُسن خلق و امانتداری است توصیف می شود) و … .
۷ـ خاتم پیامبران (جلد ۱ ـ ۳)
ابوزهره، محمد، ترجمه: مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ دوّم، ۱۳۷۵، وزیری.
پژوهشی است تحلیلی از تاریخ زندگانی و سیره پیامبر. نویسنده، با بهره گرفتن از آیات قرآن و منابع تاریخی با نگاهی نو، نه تنها به بررسی زندگانی پیامبر اسلام(ص) در دوران جاهلیت تا درگذشت آن بزرگوار پرداخته، بلکه تصویری فراگیر از سیر تاریخی نزول قرآن و تشریع آیات الاحکام قرآن را نیز ارائه داده است.
ابوزهره با روش نقل و تحلیل، با بیان و تشریح احکام و تبیین نزول قرآن، خواننده را از همین گذرگاه به فضای واقعی عصر رسالت رهنمون می کند. کتاب، در سی و هشت فصل همراه با مقدمه ای تنظیم شده، موضوعاتی را در بردارد: نسب و خاندان پیامبر، ولادت، کودکی، جوانی، ویژگی های فردی و خصوصیات اخلاقی و خصایص انسانی پیش از بعثت. این مباحث فصل های سوم تا ششم کتاب را به خود اختصاص داده است.
۸ـ خوب باشیم: شرحی بر اخلاق و فضایل دهگانه پیغمبر اکرم(ص)
بابایی، علی، تهیه و تنظیم: کاظم مقدم، نشر قدس، چاپ اوّل، ۱۳۸۱، ۲۴۰ صفحه، رقعی.
کتاب شرحی است بر حدیث مکارم الاخلاق که امام صادق(ع) مکارم اخلاق پیامبر(ص) را در ده بند بیان می کند و همگان را تشویق می کند که از آن الگو بگیرند. اصول اخلاقی فوق عبارتند از: یقین، شکر، صبر، رضا، حسن خلق، سخاوت، غیرت، شجاعت و مردانگی.
نویسنده در شرح و توضیح هر یک از اصول اخلاقی، با نقل روایات و داستان ها و لطایف و نکاتی، بر غنای بحث افزوده است. وی با اشاره به حدیثی از پیامبر(ص) فلسفه بعثت را تکمیل فضایل اخلاقی می داند و ایشان را الگویی کامل در اخلاق و اصول دهگانه فوق می داند و حدیث مزبور را ملاکی برای سنجش انسان ها در آراستگی به اخلاق الهی ذکر می کند.
۹ـ الرسول فی القرآن
ابن شریف، محمود، بیروت، دار و مکتبة الهلال، چاپ اوّل، ۲۰۰۰م، ۱۳۴ صفحه، وزیری، عربی.
شرح و توصیف اخلاق و رفتار رسول خدا است. نویسنده با استفاده از آیات قرآن و به شیوه نقلی ـ تحلیلی، اخلاق و رسالت های رسول خدا و چگونگی شکل گیری آنها، خلق عظیم، شجاعت، صبر و انذار حضرت را توضیح داده، عنایت های خداوند نسبت به او مثل اسرا و معراج، هجرت، اجازه جهاد و فتح مکه توسط او را بیان کرده است.
۱۰ـ رسول اللّه (ص)، الگوی زندگی
احمدی، حبیب اللّه ، قم، انتشارات فاطیما، چاپ دوم، ۱۳۷۹، ۲۵۵ صفحه، رقعی.
تبیین رفتارهای تربیتی و اجتماعی پیامبر و بیان اعتقادات و اخلاق رسول اللّه است. نویسنده ابتدا به اهمیت سیره نگاری پرداخته، آنگاه الگو بودن حضرت را از دیدگاه قرآن بررسی کرده است. برخی از عناوین کتاب عبارتند از: رویدادهای پیش از بعثت (ابراهیم و خانه کعبه، نسب رسول اللّه ، ولادت، ازدواج و شخصیت حقوقی او)، رسالت پنهان و آشکار پیامبر(ص)، اهداف رسالت (تزکیه، اتمام حجت و مدیریت سیاسی)، رسول اللّه و آزادی.
۱۱ـ سالنمای تربیتی: سیمای تربیت نبوی(ص)
اسماعیلی، ذبیح اللّه ، قم، سازمان حوزه ها و مدارس علمیه خارج از کشور، ۱۳۷۸، ۹۷ صفحه، رقعی.
برجسته ترین تاریخی که می تواند الگویی اطمینان بخش و درخشنده در راه زندگی سودمند باشد، سرگذشت پیامبران است که پرجاذبه ترین آنها، تاریخ حیات آخرین رسول ربّ، پیامبر اسلام(ص) می باشد که با فراز و نشیب هایش، درس های فراوانی را به همراه دارد، که هر یک یکِ آن می تواند سند ثبات بخش زندگی فردی و اجتماعی ما قرار گیرد.
نوشتار حاضر، تنها در صدد آن نیست که به گزارشی از زندگی پیامبر بسنده کند، بلکه جهت گیری بحث بیشتر به پیام ها و نکته های تعلیمی و تربیتی نهفته در بستر دوره های حیات آن بزرگوار است.
کتاب که از یک مقدمه و پیشگفتار و دو بخش تشکیل شده، ابتدا شرحی کوتاه در باره خاندان پیامبر و نیاکان او به ویژه عبدالمطلب جدّ رسول خدا و عبداللّه (پدر) و نیز آمنه (مادر) رسول خدا آمده است.
مهم ترین موضوعات کتاب بدین قرار است: (دوران ولادت و کودکی) تولد پیامبر گرامی، نحوه ولادت رسول خدا، اخلاق کودکی رسول خدا (نمای تربیت) غم دیگران داشتن، طهارت و نظافت فوق العاده، عاطفه و مهربانی، ادب و اخلاق، (دوران نوجوانی و جوانی) شکوه شخصیت، خانه و خانواده، فرزندان و تربیت آن، حق شناسی در باره خویشان، عبادت و نیایش، عهد و امانت.
یادآور می شود در پایان کتاب مطالبی در باره جنبه های برجسته زندگی «دوران نوجوانی و جوانی پیامبر» در قالب یازده درس فراهم آمده است، که عناوین آن عبارتند از: کار و تلاش، امید و لیاقت، وظیفه شناسی در خانه، همگامی با خانواده، فرزندان و تربیت، ارزش پاکیزگی و نشاط زندگی، قناعت و تواضع، همکاری و تعاون اسلامی، دادخواهی مظلومان، حق شناسی و قدردانی، تعهد داشتن در برابر عهدها و امانت ها، راستگویی و وفای به عهد و تبلیغ در پرتو عبادت و خودسازی.
۱۲ـ سنن النبی(ص)
طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه: محمدهادی فقهی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ هفتم، ۱۳۷۸، ۴۱۴ صفحه، وزیری.
این کتاب بیان سیره پیامبر اسلام(ص) در امور فردی و اجتماعی است. نویسنده به منظور دستیابی به آداب و سنن عملی اسلام در زندگی فردی و اجتماعی انسان، رفتار و گفتار پیامبر را مورد کاوش قرار داده، از لابه لای احادیث، تاریخ و سیره پیامبر و … قسمتی از شیوه ها و سنن او را به دست آورده است.
موضوعات کتاب به طور کلی در سه بخش آداب عبادات و دعاها، آداب معاشرت و مسائل فردی، تنظیم گردیده است. اثر حاضر شامل متن اصلی به همراه ترجمه فارسی آن است و مترجم پس از ذکر هر باب، باب دیگری تحت عنوان ملحقات گشوده، در آن تعدادی از روایات را که در متن مؤلف نیامده، ذکر کرده است. اصل کتاب ۲۱ باب و ۴۱۱ حدیث دارد و ملحقات آن شامل ۲۳ باب و ۵۰۷ حدیث می شود.
۱۳ـ سیره اخلاقی و رفتاری پیامبر اعظم(ص)
محدثی، جواد، قم، انتشارات ام ابیها، چاپ دوم، ۱۳۸۵، ۹۸ صفحه، رقعی.
این کتاب به گوشه ای از خلق و خوی نبوی و سیره رفتاری پیامبرخدا(ص) در زندگی شخصی و اجتماعی پرداخته است. مؤلف کتاب، آشنایی با پیامبر را چون آینه تشبیه کرده که نگاه در این آینه، بسی آموزنده و سودمند است. وی در ابتدای کتاب می نویسد:
آشتی با آینه، ما را با «زیبایی» پیوند می دهد. آنان که به زندگی «محمدگونه» می اندیشند و در پی «اخلاق پیامبرانه»اند، بیشتر در این آینه بنگرند. اگر او اسوه و الگوست، از ما چه چیزی سزاوار است، جز تأسی و پیروی؟!
مهم ترین و اصلی ترین عناوین کتاب بدین قرار است: نقش الگو در خودسازی، رسول خدا(ص) اسوه کامل، شمایل پیامبر در خانه و در اجتماع، جلسات پیامبر، سخن گفتن، راه رفتن، آراستگی، لباس و پوشش، خوردن و آشامیدن، ادب عبودیت و سنن گوناگون.
۱۴ـ سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) جلداوّل: تربیت فرزند
حسینی زاده، سیدعلی، زیر نظر: علیرضا اعرافی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ چهارم، ۱۳۸۴، ۱۹۷ صفحه، وزیری.
این کتاب در بردارنده مباحثی در باره تربیت کودکان براساس سنت و دستورهای پیامبر و امامان است. نویسنده با هدف گردآوری سیره های تربیتی و بررسی روشمند آنها و زمینه سازی برای کشف قوانین حاکم بر سیره (با استناد به منابع تاریخی، روایی، تفسیری، اخلاقی و پژوهش های تربیتی و روان شناسی) به بررسی این موضوع در سیره پیامبر و اهل بیت پرداخته است.
کتاب به منظور تأمین منبع درسی برای دانشجویان رشته های علوم تربیتی، الهیات و معارف اسلامی تألیف شده است.
مؤلف ابتدا به تعریف واژه های به کار رفته در این نوشتار مانند: سیره، سنت و اهل بیت(ع) پرداخته، حجیت، اعتبار و نقش تربیتی سیره را بیان کرده، برخی از نیازهای اساسی کودک مانند محبت، امنیت و شیوه های گرامیداشت و احترام را بیان نموده، نیز برخورد با کودکان و آموزش آنها را از نگاه پیامبر و اهل بیت بررسی کرده است.
سرفصل های کتاب عبارتند از: کلیات و مبانی، زمینه سازی برای تربیت فرزند، توجه به نیازهای اساسی کودک، اصول و روش های تربیتی و آموزش فرزند. اثر، در سال ۱۳۸۰ در سومین کنگره دین پژوهان کشور برگزیده شده است.
۱۵ـ سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، جلد دوم: تربیت دینی
داوودی، محمد، زیرنظر: علیرضا اعرافی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول، ۱۳۸۳، ۲۹۹ صفحه، وزیری.
این اثر، دومین جلد از طرح «پژوهشی سیره پیامبر و اهل بیت است که به عنوان منبع درسی دانشجویان رشته های مشاوره و روان شناسی تربیتی در مقطع کارشناسی تهیه شده، راه و رسم رسول خدا و اهل بیت در تربیت اعتقادی و عبادی در چهار بخش تنظیم شده است.
در بخش اوّل با توجه به چگونگی تربیت اعتقادی در سیره نبی اکرم و اهل بیت، روش آشنا کردن تربیت شوندگان با خداوند، نبوت حضرت محمد(ص) امامت و جانشینان حضرت، معاد و نیز چگونگی ایجاد نگرش مثبت و ایمان قلبی به این امور در سیره معصومان(ع) بررسی شده است. در بخش دوم به تربیت عبادی در سیره معصومان پرداخته شده، چگونگی آموزش نماز، روزه، تلاوت قرآن، دعا و راز و نیاز با خداوند، نیز شیوه های پایبند کردن تربیت شوندگان به این عبادات پژوهش شده است.
در بخش سوم، روش های تربیتی در سیره معصومان(ع) بررسی شده است. از جمله: ترغیب، ترهیب، موعظه، ارشاد، راهنمایی، تذکر، امر و نهی.
در بخش چهارم نیز نقش و کارکرد رفق و مدارا در تربیت دینی بررسی شده، نقش والدین، آداب و رسوم فرهنگی در تربیت دینی در سیره پیامبر و اهل بیت تبیین گردیده است.
یادآور می شود اثر فوق در سال ۱۳۸۲ در پنجمین دوره کنگره دین پژوهان کشور برگزیده شده است.
۱۶ـ سیمای پیامبر اکرم(ص) در نهج البلاغه
زهادت، عبدالکریم، قم، بوستان کتاب قم، چاپ اوّل، ۱۳۸۳، ۳۰۴ صفحه، رقعی.
این اثر با انگیزه ارائه شمایی از زندگی و شخصیت تابناک و والای رسول گرامی اسلام(ص) از منظر امیرمؤمنان (ع) نگاشته شده، این مهم، با شرح سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه با تأکید بر آیات و روایات انجام پذیرفته، در لابه لای مباحث به مسائل تاریخی و اعتقادی، با اختصار و نثری روان و ساده پرداخته است.
کتاب از چهار فصل تشکیل شده، نویسنده در فصل نخست ابتدا به طرح شخصیت نبی گرامی اسلام(ص) می پردازد و ضمن آوردن خطبه ۹۴ نهج البلاغه شخصیت خانوادگی پیامبر را از نگاه امیرمؤمنان علی(ع) بررسی می کند. در این قسمت، نسل پاک پیامبران، دودمان پاک پیامبر(ص) و ایمان اجداد ایشان مورد توجه واقع شده است.
اما دومین مورد، بحث ولادت پیامبر است که در این قسمت، دوران بارداری حضرت آمنه، ولادت آن مولود باعظمت، حوادث آسمانی هنگام ولادت، شگفتی های رخ داده در زمین به هنگام میلاد، نیز دوران کودکی حضرت بررسی شده است.
۱۷ـ سیمای شخصیتی حضرت محمد(ص) در قرآن
مطیعی، مرتضی، پایان نامه، دانشگاه: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، ۱۳۷۹، استاد راهنما: ممدوحی.
پایان نامه از یک مقدمه و پنج فصل تشکیل یافته است:
مقدمه: عهد جاهلیت، اخلاق عمومی، وضع فرهنگی، وضع مذهب، وضعیت اجتماعی، وضع حکومت، عظمت حضرت محمد(ص) از نظر غیر مسلمانان.
فصل اول، کلیات: تبیین موضوع، مفردات موضوع، اهداف، پیشینه تحقیق، ضرورت تحقیق، روش تحقیق، سؤال های تحقیق.
فصل دوم: سیمای فردی، نام های پیامبر در قرآن، صفات حضرت، مؤدب به تأدیب الهی، اخلاق شخصی حضرت، عبادت و عبودیت، زهد و دنیاگریزی، جهاد و شجاعت حضرت.
فصل سوم: سیمای اجتماعی، سیره پیامبر در رفتار با خانواده و خویشان، سیره پیامبر در برخورد با مؤمنان، سیره پیامبر در رفتار با مشرکان و کافران، سیره پیامبر در رفتار با اهل کتاب، سیره پیامبر در رفتار با منافقان و بیماردلان.
فصل چهارم: فضایل و مناقب؛ بعثت حضرت به رسالت و نحوه تلقی وحی، اعجاز، عصمت، تبلیغ و دعوت، وجوب اطاعت از حضرت، شفاعت، مقامات عالیه وجودی حضرت محمد(ص)، امدادهای غیبی به حضرت.
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها.
۱۸ـ محمد(ص) فرزانه آفرینش: سیری در زندگانی پیامبر(ص)
نجفی یزدی، سیدمحمد، قم، انتشارات نصایح، چاپ اوّل، ۱۳۸۰، ۲۷۲ صفحه، رقعی.
کتاب حاضر، پژوهشی در باره زندگانی حضرت محمد(ص) و رسالت حضرت است. انگیزه نگارش، پرداختن به شخصیت پیامبر به عنوان برترین الگو برای زندگی انسان هاست. نویسنده که به شیوه توصیفی و با بهره گرفتن از آیات، روایات و منابع تاریخی، کتاب را به نگارش در آورده، آن را در یک مقدمه و سیزده فصل به سامان رسانده، در آن به بررسی زندگانی پیامبر از ولادت تا رحلت پرداخته است.
نگارنده ابتدا آفرینش نور حضرت پیش از ولادت جسمانی وی را تشریح کرده، با اشاره به یکتاپرست بودن اجداد پیامبر، به ولادت و حالات حضرت هنگام ولادت، سیمای او، حوادث و پیشامدهای زمان ولادت از جمله فرو ریختن ایوان مداین، خشک شدن دریاچه ساوه و خاموش شدن آتشکده فارس را بررسی کرده است.
کودکی پیامبر(ص)، ازدواج با خدیجه، بعثت حضرت و دعوت پنهانی و آشکار، از دیگر بخش های کتاب است. بررسی ویژگی ها و خصوصیات اخلاقی و معجزه های پیامبر و … از دیگر موضوع های مطرح شده در این پژوهش است.
۱۹ـ محمد تصویر جمال خدا (جلد ۱ ـ ۲)
بدرالدین، حسین، تهران، نشر علم، چاپ اول، ۱۳۸۰، ۱۵۹۸ صفحه، وزیری.
این اثر، گزارش و تحلیلی از زندگانی پیامبر عظیم الشأن اسلام از آغاز تا رحلت، به ویژه حوادث عصر نبوت و بعثت است.
نویسنده با قلمی شیوا، ادیبانه و با استناد به منابع متنوع تاریخی، روایی و سیره نگاری کهن و معاصران، به گوشه هایی از زندگی، سیره و خاطرات تلخ و شیرین آن عرشیِ خاک نشین اشاره کرده، در بخش های سیزده گانه اثر خود، تاریخ حیات ۶۳ ساله حضرت را به ترتیب سیر تاریخی تبیین می کند.
نگارنده در دو بخش نخست این اثر (که شامل یک سوم اول کتاب است) به زندگی و فضایل پیامبر و ویژگی های ایشان به عنوان یک انسان کامل و «اوّلین موجودی که خدا آفرید» پرداخته، با شیوه عرفانی از چگونگی آفرینش و جایگاه او سخن گفته است.
۲۰ـ من اخلاق الرسول(ص)
جبر، عدلی، طنطا، دارالبشیر، چاپ اول، ۱۴۱۶ق، ۲۴۰ صفحه، وزیری، عربی.
اثر، گزارشی است از اخلاق و رفتار پیامبر و نحوه زندگی او همراه با ذکر آیات و روایت های مناسب هر موضوع.
نویسنده معتقد است بسیاری از کسانی که خود را مسلمان می نامند و حتی نماز و زکات و حج و روزه به جا می آورند، در کارهای خود، دورویی و حسد و غیبت و بسیاری از اخلاق زشت را روا می دارند. از این رو لازم است سیره و اخلاق پیامبر را برای آنان گوشزد کرد، تا شاید با پیروی از آن، جامعه اسلامی روی خوشبختی ببیند.
نگارنده در بیان رفتار پیامبر به ذکر روایت های مخصوص هر فصل بسنده می کند و خود هیچ گونه سخنی بر آن نمی افزاید.
اخلاق پیامبر اسلام(ص) قرآنی و ادبش خدایی بود و عطوفت و رأفت او نسبت به همسرانش و دختران کوچک و خردسالان و کودکان یتیم و ضعیفان و فقرا و پیرمردان و پیرزنان مثال زدنی، چنان که برخوردش با بیماران و خدمتکاران، حیوانات و پرندگان و حتی دشمنانش نمونه بود؛ به گونه ای که در همه این امور زبانزد مردم زمان خود و همه زمان ها شده است.
پیامبر زاهدترین مردم، باحیاترین، بخشنده ترین و متواضع ترین بود. او بسیار از خدا می ترسید و همیشه یاد او را در دل و نام او را بر لب داشت.
۲۱ـ و إنک لعلی خلق عظیم
دبس، ناصح، دمشق، دارالبشائر، چاپ اوّل، ۱۹۹۸م، ۱۵۹ صفحه، وزیری، عربی.
این کتاب گزارشی از دستورها و مکارم اخلاقی پیامبر است. نویسنده با استفاده از کتب اخلاقی، پس از توضیح مفهوم اخلاق، به بیان صفات اخلاقی حضرت می پردازد، از جمله: امانتداری، بُردباری، صبر، وفای به عهد، فروتنی، مهربانی، بخشندگی، زهد و قناعت. سپس به سلوک و مَنش اخلاقی پیامبر در ارتباط با همسران، فرزندان، نوه ها و خدمتکاران اشاره می کند.
مؤلف، در پایان به رذایل اخلاقی که پیامبر، ما را از آن برحذر داشته می پردازد، از جمله: ظلم، تکبر، کینه، حسادت، غیبت، دروغ، اسراف، عجله، غضب، شهوات، فواحش، نگاه به ناموس مردم، سرقت، رشوه، ربا و خدعه.
۲۲ـ همنام گل های بهاری؛ نگاهی نو به زندگی و شخصیت پیامبر گرامی(ص)
سیّدی ساروی، حسین، قم، نشر نسیم اندیشه، چاپ اول، ۱۳۸۳، ۲۹۵ صفحه، پالتویی.
نویسنده در این کتاب با نثر ادبی و دلنشین و با استناد به روایات امامان معصوم(ع) سیمای ظاهری، زندگی و شخصیت پیامبر اکرم را به تصویر می کشد. وی صفات و ویژگی های حضرت را در چهار بخش: خویشتن، خدا، دیگران و طبیعت معرفی کرده است.
از خودگذشتگی، امانتداری، پارسایی و بردباری، حق گرایی، خردورزی، خوش خُلقی، ایمان پذیری، خداباوری، روزه داری، قرآن خوانی، معاداندیشی و نیایش از جمله ویژگی های شخصیتی پیامبر هستند که در این نوشتار معرفی شده اند. یادآور می شود کتاب فوق در هفتمین همایش کتاب سال حوزه (۱۳۸۴) برگزیده شده است.
ب) شرح حال (ولادت، کودکی، نوجوانی، جوانی و …)
۲۳ـ پیامبر: از کودکی و نوجوانی تا حراء (جلد ۲)
امیرفجر، میثاق، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اوّل، ۱۳۷۸، ۳۵۴ صفحه، رقعی.
«از کودکی و نوجوانی تا حراء» عنوان دومین جلد از مجموعه بیست جلدی کتاب «پیامبر» است که به شرح و بررسی بخش هایی از تاریخ اسلام و زندگانی حضرت از دوران کودکی و نوجوانی تا آغاز وحی در غار حرا و حوادث مهمی که در این دوره اتفاق افتاده، نیز مباحث دیگری چون: ماجرای اصحاب فیل، آداب و رسوم عرب و ویژگی های حضرت خدیجه(س) و … می پردازد.
۲۴ـ تاریخ اسلام از آغاز تا هجرت
دوانی، علی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۴، ۳۱۲ صفحه، وزیری.
نویسنده در این کتاب به بیان رویدادهای تاریخ اسلام از آغاز بعثت رسول خدا(ص) تا هجرت حضرت به مدینه پرداخته است. وی در بخش هایی از کتاب به موضوعات زیر می پردازد:
نیاکان پیامبر، داستان ساختگی نذر عبدالمطلب و عبداللّه پدر حضرت رسول، ولادت و پرورش پیامبر، سفر حضرت به شام، شرکت ایشان در جنگ فجار، شرکت در پیمان جوانمردان قریش (حلف الفضول) و ازدواج با خدیجه(س).
۲۵ـ تاریخ پیامبر اسلام
حسینی ادیانی، ابوالحسن، قم، انتشارات انوار الهدی، چاپ اول، ۱۳۷۵، ۳۰۰ صفحه.
نویسنده در این کتاب زندگانی رسول خدا را تا مقطع هجرت در چند بخش بیان کرده است. وی در بخش سوم، اجداد و نیاکان پیامبر و ایمان حضرت و والدین ایشان به توحید را مطرح می کند. در بخش چهار و پنجم به تبیین موضوعات زیر پرداخته است: میلاد رسول خدا، رحلت مادر و جدّ پیامبر، سفر اول حضرت به شام، حلف الفضول، سفر دوم به شام و تحلیلی در باره این دو مسافرت، ازدواج با خدیجه(س) و عوامل آن، شخصیت حضرت خدیجه و … .
۲۶ـ جستار و پژوهشی در باره زندگانی پیامبر اسلام(ص)
امامزاده، مهرو، تهران، انتشارات خاقانی؛ تابان، چاپ اول، ۱۳۷۸، ۱۵۶ صفحه، رقعی.
کتاب پژوهشی در زندگانی پیامبر از پیش از تولد تا آغاز رسالت است. نویسنده از قرآن، تورات، انجیل و برخی منابع دیگر استفاده کرده است. مطالب کتاب در چهار فصل تدوین شده است. فصل اول به بت پرستی و رسالت و فرزندان حضرت ابراهیم می پردازد و در فصل های بعدی، به ترتیب این عناوین مطرح گردیده است: ولادت پیامبر، دوران کودکی و نوجوانی، اولین انقلاب حضرت محمد، آشنایی با خدیجه، ازدواج و … .
۲۷ـ داستان پیامبران (حضرت محمد(ص)) جلد ۲
موسوی گرمارودی، علی، تهران، مؤسسه انتشارات قدیانی، چاپ سوم، ۱۳۷۴، ۲۴۰ صفحه، رقعی.
نویسنده در (جلد دوم) از مجموعه دوجلدی داستان پیامبران به زندگانی رسول خدا(ص) پرداخته، از میلاد حضرت تا رحلت ایشان را به شکلی بسیار جذاب بیان کرده است. وی به تناسب کتاب و شیوه نگارش، پاره ای از رویدادهای دوران پیامبر و زندگانی حضرت را گزینش کرده و در کتاب آورده است.
از جمله موضوعاتی که در این جلد مطرح شده عبارتند از: میلاد پیامبر، کودکی حضرت، در کنار مادر، در راه یثرب، نوجوانی حضرت، نخستین سفر ایشان به شام، چوپانی، جنگ فجار، احیای پیمانی باستانی و انسانی (حلف الفضول)، سفر دوم به شام، ازدواج و … .
۲۸ـ زندگانی پیامبر اکرم(ص) در قرآن: اعراب پیش از اسلام، نیاکان محمد(ص)، میلاد محمد(ص) (جلد ۱)
زین، سمیح عاطف، ترجمه: علی چراغی، تهران، مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر، چاپ اول، ۱۳۸۱، ۱۶۰ صفحه، رقعی.
کتاب حاضر، ترجمه نخستین جلد از مجموعه هشت جلدی «زندگی پیامبر اکرم(ص) در قرآن» نگاشته «سمیح عاطف الزین» است که طی آن سیره رسول گرامی با استناد به آیات قرآن کریم تفسیر شده است.
در این اثر، نویسنده با بهره گیری از آیات، گوشه ای از زندگانی رسول خدا(ص) را گزارش کرده است. این گزارش با معرفی حضرت به عنوان انسانی کامل شروع می شود که طبق اراده خدا باید ظهور کند و کارهای نیمه تمام رسولان پیشین را کامل کند.
سپس اعتقادات اعراب پیش از اسلام و از جمله باورهای دینی نیاکان رسول خدا(ص) و موقعیت اجتماعی آنان بررسی می شود. وی در همین قسمت به مناسبت تصدی مقام پرده داری کعبه از سوی عبدالمطلب، حادثه عام الفیل را شرح می دهد و با گزارشی از میلاد رسول خدا آن را به پایان می برد.
۲۹ـ زندگانی پیامبر اکرم(ص) در قرآن: شیرخوارگی، کودکی و نوجوانی، ازدواج محمد(ص)، بعثت (جلد ۲)
زین، سمیح عاطف، ترجمه: محمدحسین احمدیار، تهران، مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر، چاپ اول، ۱۳۸۱، ۱۲۰ صفحه، رقعی.
کتاب حاضر، ترجمه جلد دوم «زندگانی پیامبر اکرم(ص) در قرآن» است که طی آن سیره رسول گرامی اسلام با استناد به آیات، شرح و تفسیر شده است. در جلد حاضر، نویسنده ضمن تبیین دوران شیرخوارگی و کودکی پیامبر(ص) به بررسی دوران جوانی و سپس به ازدواج با خدیجه، نیز واقعه بعثت و نزول آیات قرآن کریم بر آن بزرگوار پرداخته است.
۳۰ـ زندگانی پیامبر اسلام(ص)
صرفی، محمدتقی، قم، انتشارات ناصر، چاپ اول، ۱۳۸۱، ۱۵۲ صفحه، رقعی.
نخست خلاصه ای از ماجرای ولادت پیامبر بیان شده، سپس شرحی از آداب و رسوم و صفات ناپسند جاهلیت عرب فراهم آمده است. کتاب با حکایت هایی از دوران کودکی پیامبر، ماجرای ازدواج حضرت با خدیجه و چگونگی بعثت پی گرفته می شود. به دنبال آن، مهم ترین رخدادهای پس از بعثت و … تشریح می شود.
بخشی از کتاب به شرح صفات و ویژگی های اخلاقی پیامبر اکرم(ص) اختصاص دارد. کتاب با معرفی همسران دایمی و اصحاب حضرت به پایان می رسد.
۳۱ـ زندگانی حضرت محمد خاتم النبیین(ص)
رسولی محلاتی، سیدهاشم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سیزدهم، ۱۳۷۹، ۶۶۷ صفحه، وزیری.
کتاب حاضر، دربردارنده تاریخ زندگانی پیامبر است که با بهره گیری از منابع تاریخی و حدیثی اهل سنت و شیعه به نگارش در آمده، بیشتر گزارشی و نقلی است. در مواردی نویسنده دیدگاه تحلیلی خود را بیان و آن را در پانزده فصل تنظیم کرده است. در آغاز، نَسَب رسول خدا، نیز شرح حال عبدالمطلب به تفصیل آمده، به ولادت، و شرح حال حضرت تا ازدواج با خدیجه پرداخته شده است.
در همین فصل، بشارت به ولادت حضرت توسط پیامبران پیشین و کاهنان، نیز مباحثی مربوط به دوران کودکی حضرت تشریح شده است. ازدواج پیامبر با خدیجه کبرا و ماجراهای پس از آن، تا بعثت بیان شده، به مناسبت، شرح حال کوتاهی از خدیجه(س) نگاشته شده است.
۳۲ـ سرگذشت های پیامبر(ص) و کودکان و کودکی پیامبر(ص)
جویباری، محمود، قم، انتشارات ام ابیها(ص)، چاپ اول، ۱۳۷۹، ۸۰ صفحه، رقعی.
در این نوشتار ضمن مروری بر زندگی پیامبر(ص)، مطالبی در باره سیره عملی ایشان بیان می شود. در قسمت نخست کتاب این مطالب آمده است: داستان هایی از پیامبر و کودکان، سفارش های حضرت در باره کودکان و سیره ایشان در باره کودکان. قسمت دوم با عنوان «کودکی پیامبر اسلام» شامل حکایات و داستان هایی از دوره کودکی و خصوصیات اخلاقی ایشان است.
۳۳ـ سیره معصومان(۱) پیامبر خاتم الانبیاء(ص)
امین، سیدمحسن، ترجمه: علی حجتی کرمانی، تهران، انتشارات سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۶، ۳۱۲ صفحه، وزیری.
این اثر، پژوهشی است توصیفی در باره تاریخ زندگی و سیره پیامبر که با استناد به منابع تاریخی و روایی شیعه و سنی نوشته شده است.
نویسنده با بهره گیری از منابع حدیثی کوشیده است گوشه هایی از زندگی و رخدادهای زندگی حضرت را به نگارش در آورد. مباحث مطرح شده در باره سیره پیامبر در این اثر، نُه محور کلی دارد که مهم ترین مطالب آن بدین قرار است: نسب، دوران جنینی، تولد و دوران شیرخوارگی، سرپرستی عبدالمطلب از پیامبر، حلف الفضول، ازدواج با خدیجه، خلقت و شمایل، اخلاق و حالات و آداب رسول خدا، فرزندان، عموها، عمه ها و … .
۳۴ـ فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام
سبحانی، جعفر، تهران، انتشارات مشعر، چاپ یازدهم، ۱۳۷۸، ۵۳۶ صفحه، وزیری.
این اثر، نوشتاری گذراست در تاریخ زندگانی پیامبر که به شیوه گزارشی نگاشته شده، مؤلف ابتدا با اشاره به وضع عمومی و جغرافیایی شبه جزیره عربستان و تاریخچه شهر مکه، نیز ارائه نمایی کلی از اوضاع عرب پیش از اسلام و افکار و عقاید آنها، به بحث در باره نیاکان پیامبر می پردازد. سپس از چگونگی میلاد پیامبر، دوران کودکی، سرپرستان رسول اکرم، دوران جوانی و شغل حضرت در آن ایام، و ازدواج با خدیجه(س) گزارش می دهد.
۳۵ـ کودکیِ آخرین پیامبر
خلیلی، سپیده، تهران، مؤسسه فرهنگی منادی تربیت، چاپ اول، ۱۳۸۲، ۳۲ صفحه، رحلی.
در این کتاب که با تصاویر کارتونی همراه است، داستان دوران کودکی پیامبر برای گروه سنی «ب» و «ج» بازگو شده است. از جمله در این داستان به چگونگی گفتن لقب امین به پیامبر، همچنین بشارت «بحیرا» (راهب مسیحی) به پیامبری محمد(ص) اشاره شده است.
۳۶ـ گزارش لحظه به لحظه از ولادت پیامبر(ص)
انصاری، محمدرضا، تهران، نوزدهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران؛ اتحادیه شرکت های تعاونی ناشران ایران، چاپ چهارم، ۱۳۸۵، ۷۲ صفحه، رقعی.
کتاب حاضر گزارشی است به صورت لحظه به لحظه با تمام جزئیات که ولادت پیامبر را در قالب داستانی بیان می دارد تا مطالعه کنندگان بدانند در ماههای بارداری آمنه، مادر پیامبر چه گذشت، نیز در شب ولادت در آسمان ها و زمین چه اتفاقاتی افتاد و پیامبر چگونه در این جهان قدم گذاشت و تا یک هفته پس از میلاد چه وقایعی به وقوع پیوست.
نویسنده کتاب، گزارش لحظه به لحظه از ولادت پیامبر را با استناد به منابع و مآخذ مختلف در هفت بخش تدوین کرده، موضوعات اصلی عبارتند از: وقایع نزدیک ولادت، پیشگویی از ولادت، توطئه قبل از ولادت، جهان در شب ولادت، ادیان در شب ولادت، لحظات ولادت و هفته اول ولادت.
۳۷ـ نگرشی کوتاه به زندگی پیامبر اسلام
هیئت تحریریه مؤسسه در راه حق، قم، مؤسسه در راه حق، چاپ نهم، ۱۳۸۰، ۱۶۰ صفحه، رقعی.
این کتاب خلاصه ای از زندگانی حضرت و تاریخ اسلام است که با هدف گسترش معارف اسلامی و به روش تاریخی و با استفاده از کتاب های تاریخ اسلام و روایات شیعه و سنی تهیه و تدوین گردیده است.
برخی عناوین آن عبارتند از: جهان پیش از اسلام، تولد و دوران کودکی حضرت محمد، خاطراتی از کودکی و دوران جوانی، نخستین ازدواج، فلسفه ازدواج های حضرت و شخصیت حضرت محمد(ص) پیش از بعثت.
۳۸ـ و آن ستاره که دنباله دار می آید … (داستان تولد پیامبر) (جلد ۳)
رهگذر، رضا، نقاش: محمدحسین صلواتیان، تهران، انتشارات پیام آزادی، چاپ اول، ۱۳۸۰، ۳۲ صفحه، رقعی.
سومین کتاب از مجموعه کتاب های «از سرزمین نور» به داستان تولد پیامبر اختصاص دارد. اوضاع و احوال عربستان در آستانه تولد پیامبر، رؤیای صادقه، آمنه از تولد فرزندی که نامش را «محمد» بگذارد، خبر راهبان مسیحی در مورد ظهور پیامبری از مکه، حوادث پس از تولد پیامبر از جمله: فرو ریختن بخشی از طاق کسرا و خاموش شدن آتشکده زرتشتیان در پارس، شادمانی عبدالمطلب از تولد نوه اش و چگونگی نامگذاری و مراسم ولیمه از موضوعات داستان به شمار می آید.
داستان از زبان شخصیت های مختلف و براساس روایات مستند تاریخی و دینی بازگو می شود و در پایان، فهرست منابع درج می گردد.
۳۹ـ یتیم نظرکرده … (داستان خردسالی پیامبر(ص)) (جلد ۴)
سرشار، محمدرضا، نقاش: محمدحسین صلواتیان، تهران، انتشارات پیام آزادی، چاپ اول، ۱۳۸۰، ۴۰ صفحه، وزیری.
در چهارمین کتاب از مجموعه کتاب های «از سرزمین نور» داستان دوران نوزادی و کودکی پیامبر از زبان حلیمه، حارث و عبدالمطلب بازگو می شود. پیامبر پس از تولد برای نگهداری به حلیمه سپرده می شود، در حالی که قبیله حلیمه در اثر خشکسالی به شدت در تنگنا هستند؛ از یک سو، گوسفندان شان تلف می شوند و از سوی دیگر زمین های کشاورزی شان خشک و بی حاصل است. اما با ورود پیامبر به جمع آنها، خیر و برکت و نعمت به قبیله باز می گردد. پیامبر تا پنج سالگی در قبیله می ماند، سپس به رغم میل باطنی حلیمه، نزد پدربزرگش عبدالمطلب و مادرش آمنه باز گردانده می شود.
ج) سیره خانوادگی (نیاکان، پدر و مادر، ازدواج، همسران و …)
۴۰ـ آمنه مادر پیامبر(ص)
بنت الشاطی، عایشه؛ ترجمه: سیدمحمدتقی سجادی، تهران، انتشارات نبوی، چاپ اول، ۱۳۷۹، ۲۰۳ صفحه، رقعی.
کتاب، ضمن بررسی شخصیت زن و مقام مادر، تاریخچه ای از زندگانی مادران پیامبران و از جمله آمنه، مادر پیامبر اسلام را ارائه می دهد.
نویسنده نقش مادرانی را که علاوه بر وظیفه مادری، نقش پدر را نیز در سرپرستی فرزندان شان ادا کرده اند، بیان کرده است. وی مادر اسماعیل و موسی و عیسی و محمد(ص) را نمونه ای از این مادران می داند.
به اعتقاد نویسنده، نقش وراثت و خانواده در شکل گیری شخصیت انسان تعیین کننده است. او نقش زن در جامعه جاهلی را ارزیابی کرده، نام قبایلی را که برگرفته از اسم زنان است، ذکر کرده است. در ادامه به چگونگی ازدواج آمنه و عبداللّه و درگذشت وی می پردازد و سرانجام به یتیمیِ پیامبر و مرگ آمنه اشاره می کند. عنوان اصلی کتاب «ام النبی» است که با ترجمه روان و ادبی و با شرح و توضیح در پاورقی همراه گردیده است.
برگرفته از پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه
پس از قرآن، سخن و سیره او نه تنها برای مسلمانان که برای تمام بشر محک و میزانی شد جهت سنجش انسانیت. اساسا قدر و ارزش هر مسلمانی، به اندازه آراستگی به اخلاق نبی و براساس مقدار پیروی از سیره نبوی ارزیابی می شود. به همین جهت مشتاقان، گِرد شمع وجود حضرتش، همواره مراقب سخنان و احوال و اشارات او بودند و از ثبت و نقل هیچ نکته ای فروگذار نمی کردند.
به برکت عشق و علاقه ای که مسلمانان به پیامبر داشتند و اهتمامی که در ثبت و نقل گفتار و کردارش می ورزیدند، امروزه اطلاعات قابل توجه و شفافی از وقایع زندگی ایشان وجود دارد، که نسبت به پیامبران دیگر، تاریخ زندگی او از روشنی فوق العاده بیشتری برخوردار است. بدین ترتیب سیره نویسی و نگارش شرح حال پیامبر(ص) سهم عمده ای از فعالیت علمی عالمان و دانشمندان دینی را به خود اختصاص داد. هنوز این رویکرد با نگرش های سنتی و مدرن ادامه دارد. انبوهی از منابع و آثار با ارزش و پر محتوا در این زمینه بیانگر رویکرد جدی و پیوسته پژوهشگران و نویسندگان مسلمان به این مهم است.
در این نوشتار کوتاه، تعدادی کتب در سه بخش «سیره اخلاقی و تربیتی، شرح حال و سیره خانوادگی پیامبر» تقدیم خوانندگان محترم می گردد. گفتنی است کتب معرفی شده در هر بخش بی ارتباط با سایر بخش ها نمی باشد، از این رو با اندک تسامحی، کتابشناسی حاضر در سه موضوع جداگانه فراهم آمده است.
بی تردید منابع برشمرده، از میان دهها کتاب، برای معرفی انتخاب شده اند. کتاب های ارزشمند و قابل توجه دیگری نیز در این موضوعات وجود دارد که از دید نویسنده پنهان مانده و یا در دسترس نبوده اند. از آنجا که انگیزه معرفی این مجموعه، توصیف تمام منابع موجود در این موضوعات نبوده، جای خرده گیری نخواهد بود. ضمن اینکه توصیف افزون تر برخی کتاب ها به معنای اهمیت بیشتر آن نیست. همچنین معرفی آثار یاد شده به معنای تأیید مطالب و دیدگاههای آنها نمی باشد.
* *
أ ـ سیره اخلاقی و تربیتی
۱ـ الگوی کامل: نگاهی به سیره اخلاقی پیامبراکرم(ص)
سهراب پور، همت، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۳۷۸، ۹۶ صفحه، پالتویی.
نیاز انسان به الگوی سالم ناشی از ویژگی تأثیرپذیری اوست. این ویژگی نقش مهمی در تربیت فردی و اجتماعی او دارد. در این راستا خداوند در قرآن به معرفی اسوه های حسنه می پردازد که پیامبر اسلام(ص) احسن آن شمرده شده است.
کتاب «الگوی کامل» با استفاده از آیات و روایات و با قلمی روان و شیوا به بحث در باره شخصیت فردی و اجتماعی پیامبر پرداخته است.
از مباحث کتاب: زهد و ساده زیستی، آرایش ظاهری، احترام به بانوان، مزاح و شوخی، حیا و عفت، گذشت و ایثار، مشارکت در مشکلات، استقامت در راه هدف، تواضع، محبت و سخاوت و … .
۲ـ الانوار فی شمائل النبی المختار (جلد۱ ـ ۲)
بغوی، حسین بن مسعود، با تحقیق: ابراهیم یعقوبی، دمشق، دارالمکتبی، چاپ دوم، ۱۹۹۹م، ۴۸۰ + ۴۰۵ صفحه، وزیری، عربی.
این کتاب پژوهشی روایی در باره سیر و سلوک پیامبر(ص) از هنگام تولد تا وفات، نیز نسب و نیاکان اوست. این پژوهش با هدف آشنا کردن مردم با شیوه و شمایل پیامبر و تشویق آنان به الگوگیری و پیروی از او سامان یافته است.
نویسنده با تکیه بر ۱۲۵۷ حدیث صحیحی که در این باره از طریق اهل سنت روایت شده، طی ۱۰۲ باب به معرفی شمایل و صفات پیامبر(ص) پرداخته است. در این ابواب، ویژگی های اخلاقی پیامبر مانند: بردباری، مهربانی، حیا، شجاعت، نماز، روزه، ویژگی های ظاهری، طرز لباس پوشیدن، غذا خوردن، چگونگی مسافرت و بازگشت او از سفر، بیماری، وصیت و سرانجام درگذشت ایشان توصیف شده است.
نویسنده ضمن دسته بندی احادیثی که در این باره وارد شده، هر دسته ای را زیر یکی از عناوین آورده است.
۳ـ تربیت نبوی
اسماعیلی، ذبیح اللّه ، قم، دفتر نشر نوید اسلام، چاپ اول، ۱۳۸۰، ۲۲۳ صفحه، رقعی.
این اثر در بیان نکته های تربیتی از زندگی پیامبر اسلام(ص) است. هدف نویسنده آشنا ساختن مردم با تاریخ زندگی پیامبر به منظور الگو گرفتن آنها از زندگی حضرت است.
مؤلف با بهره گیری از منابع معتبر تاریخی، حدیثی و تفسیری، عناوین زیر را به عنوان نکته های آموزنده از زندگی پیامبر به بحث گذاشته است: تربیت نیکو، ارمغان و وارستگی پدران و پیشینیان، خوشرفتاری و اخلاق نیکو، قناعت و تواضع، ادب و اخلاق، توکل و یقین، قانون مداری، مشورت با یاران و احترام به افکار دیگران، همکاری و تعاون اجتماعی، راستگویی و وفای به عهد.
۴ـ تربیت فرزندان از دیدگاه پیامبر همراه با نمونه های تطبیقی از زندگی سلف صالح
سوید، محمدنور، ترجمه: محمدصالح سعیدی، سنندج، محمدصالح سعیدی، چاپ اول، ۱۳۷۸، ۶۰۸ صفحه، وزیری.
در مجموعه حاضر از منظر احادیث و روایات رسول اکرم(ص) شیوه تربیت فرزندان توضیح داده شده است. این احادیث و روایات از نخستین مراحل تربیت کودک تا مرحله رشد و بلوغ را شامل می شود. شرح و توضیح این احادیث با نظریات و روش های تربیتی دیگر اندیشوران و نیز مشاهدات و تجربیات مربیان اخلاقی همراه گشته است. مباحث کتاب عمدتا راجع به مبانی عقیدتی، عبادی، اجتماعی، اخلاقی، عاطفی، فکری و جسمی کودکان است.
۵ـ پیامبر و بچه ها
نبشاسته، محسن، قم، نبشاسته، چاپ اوّل، ۱۳۸۳، ۴۲ صفحه، جیبی.
در این کتاب احادیث و روایاتی از پیامبر اکرم(ص) در خصوص برخورد با اطفال آمده، همچنین نمونه هایی از رفتار حضرت با کودکان بازگو شده است. مطالب کتاب ذیل عناوینی از این دست سامان یافته است: بچه ها را گرامی بدارید؛ رعایت عدالت و مساوات بین بچه ها؛ هر گاه به بچه ها وعده ای دادید، به آن وفا کنید؛ انس و الفت با بچه ها؛ کوشش برای تعلیم و تربیت بچه ها.
۶ـ حدیث آفتاب: خلاصه داستان دلنشین زندگی خاتم پیامبران حضرت محمد(ص) ویژه نوجوانان و جوانان
کشوردوست، حسن، تهران، ندای مصلین، چاپ اوّل، ۱۳۷۸، ۱۴۴ صفحه، رقعی.
این کتاب از مجموعه کتاب های «در محضر نور» است، که به منظور آشنایی نوجوانان با ویژگی ها و رفتارهای رسول اکرم(ص) تهیه شده، در بردارنده زندگینامه پیامبر است. مطالب کتاب در سه بخش تنظیم شده است: در بخش نخست زندگانی پیامبر از تولد تا بعثت تشریح شده و در آن رفتارهای حضرت در دوره کودکی و نوجوانی (که بیانگر پاکی و صداقت و عدالت و حُسن خلق و امانتداری است توصیف می شود) و … .
۷ـ خاتم پیامبران (جلد ۱ ـ ۳)
ابوزهره، محمد، ترجمه: مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ دوّم، ۱۳۷۵، وزیری.
پژوهشی است تحلیلی از تاریخ زندگانی و سیره پیامبر. نویسنده، با بهره گرفتن از آیات قرآن و منابع تاریخی با نگاهی نو، نه تنها به بررسی زندگانی پیامبر اسلام(ص) در دوران جاهلیت تا درگذشت آن بزرگوار پرداخته، بلکه تصویری فراگیر از سیر تاریخی نزول قرآن و تشریع آیات الاحکام قرآن را نیز ارائه داده است.
ابوزهره با روش نقل و تحلیل، با بیان و تشریح احکام و تبیین نزول قرآن، خواننده را از همین گذرگاه به فضای واقعی عصر رسالت رهنمون می کند. کتاب، در سی و هشت فصل همراه با مقدمه ای تنظیم شده، موضوعاتی را در بردارد: نسب و خاندان پیامبر، ولادت، کودکی، جوانی، ویژگی های فردی و خصوصیات اخلاقی و خصایص انسانی پیش از بعثت. این مباحث فصل های سوم تا ششم کتاب را به خود اختصاص داده است.
۸ـ خوب باشیم: شرحی بر اخلاق و فضایل دهگانه پیغمبر اکرم(ص)
بابایی، علی، تهیه و تنظیم: کاظم مقدم، نشر قدس، چاپ اوّل، ۱۳۸۱، ۲۴۰ صفحه، رقعی.
کتاب شرحی است بر حدیث مکارم الاخلاق که امام صادق(ع) مکارم اخلاق پیامبر(ص) را در ده بند بیان می کند و همگان را تشویق می کند که از آن الگو بگیرند. اصول اخلاقی فوق عبارتند از: یقین، شکر، صبر، رضا، حسن خلق، سخاوت، غیرت، شجاعت و مردانگی.
نویسنده در شرح و توضیح هر یک از اصول اخلاقی، با نقل روایات و داستان ها و لطایف و نکاتی، بر غنای بحث افزوده است. وی با اشاره به حدیثی از پیامبر(ص) فلسفه بعثت را تکمیل فضایل اخلاقی می داند و ایشان را الگویی کامل در اخلاق و اصول دهگانه فوق می داند و حدیث مزبور را ملاکی برای سنجش انسان ها در آراستگی به اخلاق الهی ذکر می کند.
۹ـ الرسول فی القرآن
ابن شریف، محمود، بیروت، دار و مکتبة الهلال، چاپ اوّل، ۲۰۰۰م، ۱۳۴ صفحه، وزیری، عربی.
شرح و توصیف اخلاق و رفتار رسول خدا است. نویسنده با استفاده از آیات قرآن و به شیوه نقلی ـ تحلیلی، اخلاق و رسالت های رسول خدا و چگونگی شکل گیری آنها، خلق عظیم، شجاعت، صبر و انذار حضرت را توضیح داده، عنایت های خداوند نسبت به او مثل اسرا و معراج، هجرت، اجازه جهاد و فتح مکه توسط او را بیان کرده است.
۱۰ـ رسول اللّه (ص)، الگوی زندگی
احمدی، حبیب اللّه ، قم، انتشارات فاطیما، چاپ دوم، ۱۳۷۹، ۲۵۵ صفحه، رقعی.
تبیین رفتارهای تربیتی و اجتماعی پیامبر و بیان اعتقادات و اخلاق رسول اللّه است. نویسنده ابتدا به اهمیت سیره نگاری پرداخته، آنگاه الگو بودن حضرت را از دیدگاه قرآن بررسی کرده است. برخی از عناوین کتاب عبارتند از: رویدادهای پیش از بعثت (ابراهیم و خانه کعبه، نسب رسول اللّه ، ولادت، ازدواج و شخصیت حقوقی او)، رسالت پنهان و آشکار پیامبر(ص)، اهداف رسالت (تزکیه، اتمام حجت و مدیریت سیاسی)، رسول اللّه و آزادی.
۱۱ـ سالنمای تربیتی: سیمای تربیت نبوی(ص)
اسماعیلی، ذبیح اللّه ، قم، سازمان حوزه ها و مدارس علمیه خارج از کشور، ۱۳۷۸، ۹۷ صفحه، رقعی.
برجسته ترین تاریخی که می تواند الگویی اطمینان بخش و درخشنده در راه زندگی سودمند باشد، سرگذشت پیامبران است که پرجاذبه ترین آنها، تاریخ حیات آخرین رسول ربّ، پیامبر اسلام(ص) می باشد که با فراز و نشیب هایش، درس های فراوانی را به همراه دارد، که هر یک یکِ آن می تواند سند ثبات بخش زندگی فردی و اجتماعی ما قرار گیرد.
نوشتار حاضر، تنها در صدد آن نیست که به گزارشی از زندگی پیامبر بسنده کند، بلکه جهت گیری بحث بیشتر به پیام ها و نکته های تعلیمی و تربیتی نهفته در بستر دوره های حیات آن بزرگوار است.
کتاب که از یک مقدمه و پیشگفتار و دو بخش تشکیل شده، ابتدا شرحی کوتاه در باره خاندان پیامبر و نیاکان او به ویژه عبدالمطلب جدّ رسول خدا و عبداللّه (پدر) و نیز آمنه (مادر) رسول خدا آمده است.
مهم ترین موضوعات کتاب بدین قرار است: (دوران ولادت و کودکی) تولد پیامبر گرامی، نحوه ولادت رسول خدا، اخلاق کودکی رسول خدا (نمای تربیت) غم دیگران داشتن، طهارت و نظافت فوق العاده، عاطفه و مهربانی، ادب و اخلاق، (دوران نوجوانی و جوانی) شکوه شخصیت، خانه و خانواده، فرزندان و تربیت آن، حق شناسی در باره خویشان، عبادت و نیایش، عهد و امانت.
یادآور می شود در پایان کتاب مطالبی در باره جنبه های برجسته زندگی «دوران نوجوانی و جوانی پیامبر» در قالب یازده درس فراهم آمده است، که عناوین آن عبارتند از: کار و تلاش، امید و لیاقت، وظیفه شناسی در خانه، همگامی با خانواده، فرزندان و تربیت، ارزش پاکیزگی و نشاط زندگی، قناعت و تواضع، همکاری و تعاون اسلامی، دادخواهی مظلومان، حق شناسی و قدردانی، تعهد داشتن در برابر عهدها و امانت ها، راستگویی و وفای به عهد و تبلیغ در پرتو عبادت و خودسازی.
۱۲ـ سنن النبی(ص)
طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه: محمدهادی فقهی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ هفتم، ۱۳۷۸، ۴۱۴ صفحه، وزیری.
این کتاب بیان سیره پیامبر اسلام(ص) در امور فردی و اجتماعی است. نویسنده به منظور دستیابی به آداب و سنن عملی اسلام در زندگی فردی و اجتماعی انسان، رفتار و گفتار پیامبر را مورد کاوش قرار داده، از لابه لای احادیث، تاریخ و سیره پیامبر و … قسمتی از شیوه ها و سنن او را به دست آورده است.
موضوعات کتاب به طور کلی در سه بخش آداب عبادات و دعاها، آداب معاشرت و مسائل فردی، تنظیم گردیده است. اثر حاضر شامل متن اصلی به همراه ترجمه فارسی آن است و مترجم پس از ذکر هر باب، باب دیگری تحت عنوان ملحقات گشوده، در آن تعدادی از روایات را که در متن مؤلف نیامده، ذکر کرده است. اصل کتاب ۲۱ باب و ۴۱۱ حدیث دارد و ملحقات آن شامل ۲۳ باب و ۵۰۷ حدیث می شود.
۱۳ـ سیره اخلاقی و رفتاری پیامبر اعظم(ص)
محدثی، جواد، قم، انتشارات ام ابیها، چاپ دوم، ۱۳۸۵، ۹۸ صفحه، رقعی.
این کتاب به گوشه ای از خلق و خوی نبوی و سیره رفتاری پیامبرخدا(ص) در زندگی شخصی و اجتماعی پرداخته است. مؤلف کتاب، آشنایی با پیامبر را چون آینه تشبیه کرده که نگاه در این آینه، بسی آموزنده و سودمند است. وی در ابتدای کتاب می نویسد:
آشتی با آینه، ما را با «زیبایی» پیوند می دهد. آنان که به زندگی «محمدگونه» می اندیشند و در پی «اخلاق پیامبرانه»اند، بیشتر در این آینه بنگرند. اگر او اسوه و الگوست، از ما چه چیزی سزاوار است، جز تأسی و پیروی؟!
مهم ترین و اصلی ترین عناوین کتاب بدین قرار است: نقش الگو در خودسازی، رسول خدا(ص) اسوه کامل، شمایل پیامبر در خانه و در اجتماع، جلسات پیامبر، سخن گفتن، راه رفتن، آراستگی، لباس و پوشش، خوردن و آشامیدن، ادب عبودیت و سنن گوناگون.
۱۴ـ سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) جلداوّل: تربیت فرزند
حسینی زاده، سیدعلی، زیر نظر: علیرضا اعرافی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ چهارم، ۱۳۸۴، ۱۹۷ صفحه، وزیری.
این کتاب در بردارنده مباحثی در باره تربیت کودکان براساس سنت و دستورهای پیامبر و امامان است. نویسنده با هدف گردآوری سیره های تربیتی و بررسی روشمند آنها و زمینه سازی برای کشف قوانین حاکم بر سیره (با استناد به منابع تاریخی، روایی، تفسیری، اخلاقی و پژوهش های تربیتی و روان شناسی) به بررسی این موضوع در سیره پیامبر و اهل بیت پرداخته است.
کتاب به منظور تأمین منبع درسی برای دانشجویان رشته های علوم تربیتی، الهیات و معارف اسلامی تألیف شده است.
مؤلف ابتدا به تعریف واژه های به کار رفته در این نوشتار مانند: سیره، سنت و اهل بیت(ع) پرداخته، حجیت، اعتبار و نقش تربیتی سیره را بیان کرده، برخی از نیازهای اساسی کودک مانند محبت، امنیت و شیوه های گرامیداشت و احترام را بیان نموده، نیز برخورد با کودکان و آموزش آنها را از نگاه پیامبر و اهل بیت بررسی کرده است.
سرفصل های کتاب عبارتند از: کلیات و مبانی، زمینه سازی برای تربیت فرزند، توجه به نیازهای اساسی کودک، اصول و روش های تربیتی و آموزش فرزند. اثر، در سال ۱۳۸۰ در سومین کنگره دین پژوهان کشور برگزیده شده است.
۱۵ـ سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، جلد دوم: تربیت دینی
داوودی، محمد، زیرنظر: علیرضا اعرافی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول، ۱۳۸۳، ۲۹۹ صفحه، وزیری.
این اثر، دومین جلد از طرح «پژوهشی سیره پیامبر و اهل بیت است که به عنوان منبع درسی دانشجویان رشته های مشاوره و روان شناسی تربیتی در مقطع کارشناسی تهیه شده، راه و رسم رسول خدا و اهل بیت در تربیت اعتقادی و عبادی در چهار بخش تنظیم شده است.
در بخش اوّل با توجه به چگونگی تربیت اعتقادی در سیره نبی اکرم و اهل بیت، روش آشنا کردن تربیت شوندگان با خداوند، نبوت حضرت محمد(ص) امامت و جانشینان حضرت، معاد و نیز چگونگی ایجاد نگرش مثبت و ایمان قلبی به این امور در سیره معصومان(ع) بررسی شده است. در بخش دوم به تربیت عبادی در سیره معصومان پرداخته شده، چگونگی آموزش نماز، روزه، تلاوت قرآن، دعا و راز و نیاز با خداوند، نیز شیوه های پایبند کردن تربیت شوندگان به این عبادات پژوهش شده است.
در بخش سوم، روش های تربیتی در سیره معصومان(ع) بررسی شده است. از جمله: ترغیب، ترهیب، موعظه، ارشاد، راهنمایی، تذکر، امر و نهی.
در بخش چهارم نیز نقش و کارکرد رفق و مدارا در تربیت دینی بررسی شده، نقش والدین، آداب و رسوم فرهنگی در تربیت دینی در سیره پیامبر و اهل بیت تبیین گردیده است.
یادآور می شود اثر فوق در سال ۱۳۸۲ در پنجمین دوره کنگره دین پژوهان کشور برگزیده شده است.
۱۶ـ سیمای پیامبر اکرم(ص) در نهج البلاغه
زهادت، عبدالکریم، قم، بوستان کتاب قم، چاپ اوّل، ۱۳۸۳، ۳۰۴ صفحه، رقعی.
این اثر با انگیزه ارائه شمایی از زندگی و شخصیت تابناک و والای رسول گرامی اسلام(ص) از منظر امیرمؤمنان (ع) نگاشته شده، این مهم، با شرح سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه با تأکید بر آیات و روایات انجام پذیرفته، در لابه لای مباحث به مسائل تاریخی و اعتقادی، با اختصار و نثری روان و ساده پرداخته است.
کتاب از چهار فصل تشکیل شده، نویسنده در فصل نخست ابتدا به طرح شخصیت نبی گرامی اسلام(ص) می پردازد و ضمن آوردن خطبه ۹۴ نهج البلاغه شخصیت خانوادگی پیامبر را از نگاه امیرمؤمنان علی(ع) بررسی می کند. در این قسمت، نسل پاک پیامبران، دودمان پاک پیامبر(ص) و ایمان اجداد ایشان مورد توجه واقع شده است.
اما دومین مورد، بحث ولادت پیامبر است که در این قسمت، دوران بارداری حضرت آمنه، ولادت آن مولود باعظمت، حوادث آسمانی هنگام ولادت، شگفتی های رخ داده در زمین به هنگام میلاد، نیز دوران کودکی حضرت بررسی شده است.
۱۷ـ سیمای شخصیتی حضرت محمد(ص) در قرآن
مطیعی، مرتضی، پایان نامه، دانشگاه: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، ۱۳۷۹، استاد راهنما: ممدوحی.
پایان نامه از یک مقدمه و پنج فصل تشکیل یافته است:
مقدمه: عهد جاهلیت، اخلاق عمومی، وضع فرهنگی، وضع مذهب، وضعیت اجتماعی، وضع حکومت، عظمت حضرت محمد(ص) از نظر غیر مسلمانان.
فصل اول، کلیات: تبیین موضوع، مفردات موضوع، اهداف، پیشینه تحقیق، ضرورت تحقیق، روش تحقیق، سؤال های تحقیق.
فصل دوم: سیمای فردی، نام های پیامبر در قرآن، صفات حضرت، مؤدب به تأدیب الهی، اخلاق شخصی حضرت، عبادت و عبودیت، زهد و دنیاگریزی، جهاد و شجاعت حضرت.
فصل سوم: سیمای اجتماعی، سیره پیامبر در رفتار با خانواده و خویشان، سیره پیامبر در برخورد با مؤمنان، سیره پیامبر در رفتار با مشرکان و کافران، سیره پیامبر در رفتار با اهل کتاب، سیره پیامبر در رفتار با منافقان و بیماردلان.
فصل چهارم: فضایل و مناقب؛ بعثت حضرت به رسالت و نحوه تلقی وحی، اعجاز، عصمت، تبلیغ و دعوت، وجوب اطاعت از حضرت، شفاعت، مقامات عالیه وجودی حضرت محمد(ص)، امدادهای غیبی به حضرت.
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها.
۱۸ـ محمد(ص) فرزانه آفرینش: سیری در زندگانی پیامبر(ص)
نجفی یزدی، سیدمحمد، قم، انتشارات نصایح، چاپ اوّل، ۱۳۸۰، ۲۷۲ صفحه، رقعی.
کتاب حاضر، پژوهشی در باره زندگانی حضرت محمد(ص) و رسالت حضرت است. انگیزه نگارش، پرداختن به شخصیت پیامبر به عنوان برترین الگو برای زندگی انسان هاست. نویسنده که به شیوه توصیفی و با بهره گرفتن از آیات، روایات و منابع تاریخی، کتاب را به نگارش در آورده، آن را در یک مقدمه و سیزده فصل به سامان رسانده، در آن به بررسی زندگانی پیامبر از ولادت تا رحلت پرداخته است.
نگارنده ابتدا آفرینش نور حضرت پیش از ولادت جسمانی وی را تشریح کرده، با اشاره به یکتاپرست بودن اجداد پیامبر، به ولادت و حالات حضرت هنگام ولادت، سیمای او، حوادث و پیشامدهای زمان ولادت از جمله فرو ریختن ایوان مداین، خشک شدن دریاچه ساوه و خاموش شدن آتشکده فارس را بررسی کرده است.
کودکی پیامبر(ص)، ازدواج با خدیجه، بعثت حضرت و دعوت پنهانی و آشکار، از دیگر بخش های کتاب است. بررسی ویژگی ها و خصوصیات اخلاقی و معجزه های پیامبر و … از دیگر موضوع های مطرح شده در این پژوهش است.
۱۹ـ محمد تصویر جمال خدا (جلد ۱ ـ ۲)
بدرالدین، حسین، تهران، نشر علم، چاپ اول، ۱۳۸۰، ۱۵۹۸ صفحه، وزیری.
این اثر، گزارش و تحلیلی از زندگانی پیامبر عظیم الشأن اسلام از آغاز تا رحلت، به ویژه حوادث عصر نبوت و بعثت است.
نویسنده با قلمی شیوا، ادیبانه و با استناد به منابع متنوع تاریخی، روایی و سیره نگاری کهن و معاصران، به گوشه هایی از زندگی، سیره و خاطرات تلخ و شیرین آن عرشیِ خاک نشین اشاره کرده، در بخش های سیزده گانه اثر خود، تاریخ حیات ۶۳ ساله حضرت را به ترتیب سیر تاریخی تبیین می کند.
نگارنده در دو بخش نخست این اثر (که شامل یک سوم اول کتاب است) به زندگی و فضایل پیامبر و ویژگی های ایشان به عنوان یک انسان کامل و «اوّلین موجودی که خدا آفرید» پرداخته، با شیوه عرفانی از چگونگی آفرینش و جایگاه او سخن گفته است.
۲۰ـ من اخلاق الرسول(ص)
جبر، عدلی، طنطا، دارالبشیر، چاپ اول، ۱۴۱۶ق، ۲۴۰ صفحه، وزیری، عربی.
اثر، گزارشی است از اخلاق و رفتار پیامبر و نحوه زندگی او همراه با ذکر آیات و روایت های مناسب هر موضوع.
نویسنده معتقد است بسیاری از کسانی که خود را مسلمان می نامند و حتی نماز و زکات و حج و روزه به جا می آورند، در کارهای خود، دورویی و حسد و غیبت و بسیاری از اخلاق زشت را روا می دارند. از این رو لازم است سیره و اخلاق پیامبر را برای آنان گوشزد کرد، تا شاید با پیروی از آن، جامعه اسلامی روی خوشبختی ببیند.
نگارنده در بیان رفتار پیامبر به ذکر روایت های مخصوص هر فصل بسنده می کند و خود هیچ گونه سخنی بر آن نمی افزاید.
اخلاق پیامبر اسلام(ص) قرآنی و ادبش خدایی بود و عطوفت و رأفت او نسبت به همسرانش و دختران کوچک و خردسالان و کودکان یتیم و ضعیفان و فقرا و پیرمردان و پیرزنان مثال زدنی، چنان که برخوردش با بیماران و خدمتکاران، حیوانات و پرندگان و حتی دشمنانش نمونه بود؛ به گونه ای که در همه این امور زبانزد مردم زمان خود و همه زمان ها شده است.
پیامبر زاهدترین مردم، باحیاترین، بخشنده ترین و متواضع ترین بود. او بسیار از خدا می ترسید و همیشه یاد او را در دل و نام او را بر لب داشت.
۲۱ـ و إنک لعلی خلق عظیم
دبس، ناصح، دمشق، دارالبشائر، چاپ اوّل، ۱۹۹۸م، ۱۵۹ صفحه، وزیری، عربی.
این کتاب گزارشی از دستورها و مکارم اخلاقی پیامبر است. نویسنده با استفاده از کتب اخلاقی، پس از توضیح مفهوم اخلاق، به بیان صفات اخلاقی حضرت می پردازد، از جمله: امانتداری، بُردباری، صبر، وفای به عهد، فروتنی، مهربانی، بخشندگی، زهد و قناعت. سپس به سلوک و مَنش اخلاقی پیامبر در ارتباط با همسران، فرزندان، نوه ها و خدمتکاران اشاره می کند.
مؤلف، در پایان به رذایل اخلاقی که پیامبر، ما را از آن برحذر داشته می پردازد، از جمله: ظلم، تکبر، کینه، حسادت، غیبت، دروغ، اسراف، عجله، غضب، شهوات، فواحش، نگاه به ناموس مردم، سرقت، رشوه، ربا و خدعه.
۲۲ـ همنام گل های بهاری؛ نگاهی نو به زندگی و شخصیت پیامبر گرامی(ص)
سیّدی ساروی، حسین، قم، نشر نسیم اندیشه، چاپ اول، ۱۳۸۳، ۲۹۵ صفحه، پالتویی.
نویسنده در این کتاب با نثر ادبی و دلنشین و با استناد به روایات امامان معصوم(ع) سیمای ظاهری، زندگی و شخصیت پیامبر اکرم را به تصویر می کشد. وی صفات و ویژگی های حضرت را در چهار بخش: خویشتن، خدا، دیگران و طبیعت معرفی کرده است.
از خودگذشتگی، امانتداری، پارسایی و بردباری، حق گرایی، خردورزی، خوش خُلقی، ایمان پذیری، خداباوری، روزه داری، قرآن خوانی، معاداندیشی و نیایش از جمله ویژگی های شخصیتی پیامبر هستند که در این نوشتار معرفی شده اند. یادآور می شود کتاب فوق در هفتمین همایش کتاب سال حوزه (۱۳۸۴) برگزیده شده است.
ب) شرح حال (ولادت، کودکی، نوجوانی، جوانی و …)
۲۳ـ پیامبر: از کودکی و نوجوانی تا حراء (جلد ۲)
امیرفجر، میثاق، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اوّل، ۱۳۷۸، ۳۵۴ صفحه، رقعی.
«از کودکی و نوجوانی تا حراء» عنوان دومین جلد از مجموعه بیست جلدی کتاب «پیامبر» است که به شرح و بررسی بخش هایی از تاریخ اسلام و زندگانی حضرت از دوران کودکی و نوجوانی تا آغاز وحی در غار حرا و حوادث مهمی که در این دوره اتفاق افتاده، نیز مباحث دیگری چون: ماجرای اصحاب فیل، آداب و رسوم عرب و ویژگی های حضرت خدیجه(س) و … می پردازد.
۲۴ـ تاریخ اسلام از آغاز تا هجرت
دوانی، علی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۴، ۳۱۲ صفحه، وزیری.
نویسنده در این کتاب به بیان رویدادهای تاریخ اسلام از آغاز بعثت رسول خدا(ص) تا هجرت حضرت به مدینه پرداخته است. وی در بخش هایی از کتاب به موضوعات زیر می پردازد:
نیاکان پیامبر، داستان ساختگی نذر عبدالمطلب و عبداللّه پدر حضرت رسول، ولادت و پرورش پیامبر، سفر حضرت به شام، شرکت ایشان در جنگ فجار، شرکت در پیمان جوانمردان قریش (حلف الفضول) و ازدواج با خدیجه(س).
۲۵ـ تاریخ پیامبر اسلام
حسینی ادیانی، ابوالحسن، قم، انتشارات انوار الهدی، چاپ اول، ۱۳۷۵، ۳۰۰ صفحه.
نویسنده در این کتاب زندگانی رسول خدا را تا مقطع هجرت در چند بخش بیان کرده است. وی در بخش سوم، اجداد و نیاکان پیامبر و ایمان حضرت و والدین ایشان به توحید را مطرح می کند. در بخش چهار و پنجم به تبیین موضوعات زیر پرداخته است: میلاد رسول خدا، رحلت مادر و جدّ پیامبر، سفر اول حضرت به شام، حلف الفضول، سفر دوم به شام و تحلیلی در باره این دو مسافرت، ازدواج با خدیجه(س) و عوامل آن، شخصیت حضرت خدیجه و … .
۲۶ـ جستار و پژوهشی در باره زندگانی پیامبر اسلام(ص)
امامزاده، مهرو، تهران، انتشارات خاقانی؛ تابان، چاپ اول، ۱۳۷۸، ۱۵۶ صفحه، رقعی.
کتاب پژوهشی در زندگانی پیامبر از پیش از تولد تا آغاز رسالت است. نویسنده از قرآن، تورات، انجیل و برخی منابع دیگر استفاده کرده است. مطالب کتاب در چهار فصل تدوین شده است. فصل اول به بت پرستی و رسالت و فرزندان حضرت ابراهیم می پردازد و در فصل های بعدی، به ترتیب این عناوین مطرح گردیده است: ولادت پیامبر، دوران کودکی و نوجوانی، اولین انقلاب حضرت محمد، آشنایی با خدیجه، ازدواج و … .
۲۷ـ داستان پیامبران (حضرت محمد(ص)) جلد ۲
موسوی گرمارودی، علی، تهران، مؤسسه انتشارات قدیانی، چاپ سوم، ۱۳۷۴، ۲۴۰ صفحه، رقعی.
نویسنده در (جلد دوم) از مجموعه دوجلدی داستان پیامبران به زندگانی رسول خدا(ص) پرداخته، از میلاد حضرت تا رحلت ایشان را به شکلی بسیار جذاب بیان کرده است. وی به تناسب کتاب و شیوه نگارش، پاره ای از رویدادهای دوران پیامبر و زندگانی حضرت را گزینش کرده و در کتاب آورده است.
از جمله موضوعاتی که در این جلد مطرح شده عبارتند از: میلاد پیامبر، کودکی حضرت، در کنار مادر، در راه یثرب، نوجوانی حضرت، نخستین سفر ایشان به شام، چوپانی، جنگ فجار، احیای پیمانی باستانی و انسانی (حلف الفضول)، سفر دوم به شام، ازدواج و … .
۲۸ـ زندگانی پیامبر اکرم(ص) در قرآن: اعراب پیش از اسلام، نیاکان محمد(ص)، میلاد محمد(ص) (جلد ۱)
زین، سمیح عاطف، ترجمه: علی چراغی، تهران، مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر، چاپ اول، ۱۳۸۱، ۱۶۰ صفحه، رقعی.
کتاب حاضر، ترجمه نخستین جلد از مجموعه هشت جلدی «زندگی پیامبر اکرم(ص) در قرآن» نگاشته «سمیح عاطف الزین» است که طی آن سیره رسول گرامی با استناد به آیات قرآن کریم تفسیر شده است.
در این اثر، نویسنده با بهره گیری از آیات، گوشه ای از زندگانی رسول خدا(ص) را گزارش کرده است. این گزارش با معرفی حضرت به عنوان انسانی کامل شروع می شود که طبق اراده خدا باید ظهور کند و کارهای نیمه تمام رسولان پیشین را کامل کند.
سپس اعتقادات اعراب پیش از اسلام و از جمله باورهای دینی نیاکان رسول خدا(ص) و موقعیت اجتماعی آنان بررسی می شود. وی در همین قسمت به مناسبت تصدی مقام پرده داری کعبه از سوی عبدالمطلب، حادثه عام الفیل را شرح می دهد و با گزارشی از میلاد رسول خدا آن را به پایان می برد.
۲۹ـ زندگانی پیامبر اکرم(ص) در قرآن: شیرخوارگی، کودکی و نوجوانی، ازدواج محمد(ص)، بعثت (جلد ۲)
زین، سمیح عاطف، ترجمه: محمدحسین احمدیار، تهران، مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر، چاپ اول، ۱۳۸۱، ۱۲۰ صفحه، رقعی.
کتاب حاضر، ترجمه جلد دوم «زندگانی پیامبر اکرم(ص) در قرآن» است که طی آن سیره رسول گرامی اسلام با استناد به آیات، شرح و تفسیر شده است. در جلد حاضر، نویسنده ضمن تبیین دوران شیرخوارگی و کودکی پیامبر(ص) به بررسی دوران جوانی و سپس به ازدواج با خدیجه، نیز واقعه بعثت و نزول آیات قرآن کریم بر آن بزرگوار پرداخته است.
۳۰ـ زندگانی پیامبر اسلام(ص)
صرفی، محمدتقی، قم، انتشارات ناصر، چاپ اول، ۱۳۸۱، ۱۵۲ صفحه، رقعی.
نخست خلاصه ای از ماجرای ولادت پیامبر بیان شده، سپس شرحی از آداب و رسوم و صفات ناپسند جاهلیت عرب فراهم آمده است. کتاب با حکایت هایی از دوران کودکی پیامبر، ماجرای ازدواج حضرت با خدیجه و چگونگی بعثت پی گرفته می شود. به دنبال آن، مهم ترین رخدادهای پس از بعثت و … تشریح می شود.
بخشی از کتاب به شرح صفات و ویژگی های اخلاقی پیامبر اکرم(ص) اختصاص دارد. کتاب با معرفی همسران دایمی و اصحاب حضرت به پایان می رسد.
۳۱ـ زندگانی حضرت محمد خاتم النبیین(ص)
رسولی محلاتی، سیدهاشم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سیزدهم، ۱۳۷۹، ۶۶۷ صفحه، وزیری.
کتاب حاضر، دربردارنده تاریخ زندگانی پیامبر است که با بهره گیری از منابع تاریخی و حدیثی اهل سنت و شیعه به نگارش در آمده، بیشتر گزارشی و نقلی است. در مواردی نویسنده دیدگاه تحلیلی خود را بیان و آن را در پانزده فصل تنظیم کرده است. در آغاز، نَسَب رسول خدا، نیز شرح حال عبدالمطلب به تفصیل آمده، به ولادت، و شرح حال حضرت تا ازدواج با خدیجه پرداخته شده است.
در همین فصل، بشارت به ولادت حضرت توسط پیامبران پیشین و کاهنان، نیز مباحثی مربوط به دوران کودکی حضرت تشریح شده است. ازدواج پیامبر با خدیجه کبرا و ماجراهای پس از آن، تا بعثت بیان شده، به مناسبت، شرح حال کوتاهی از خدیجه(س) نگاشته شده است.
۳۲ـ سرگذشت های پیامبر(ص) و کودکان و کودکی پیامبر(ص)
جویباری، محمود، قم، انتشارات ام ابیها(ص)، چاپ اول، ۱۳۷۹، ۸۰ صفحه، رقعی.
در این نوشتار ضمن مروری بر زندگی پیامبر(ص)، مطالبی در باره سیره عملی ایشان بیان می شود. در قسمت نخست کتاب این مطالب آمده است: داستان هایی از پیامبر و کودکان، سفارش های حضرت در باره کودکان و سیره ایشان در باره کودکان. قسمت دوم با عنوان «کودکی پیامبر اسلام» شامل حکایات و داستان هایی از دوره کودکی و خصوصیات اخلاقی ایشان است.
۳۳ـ سیره معصومان(۱) پیامبر خاتم الانبیاء(ص)
امین، سیدمحسن، ترجمه: علی حجتی کرمانی، تهران، انتشارات سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۶، ۳۱۲ صفحه، وزیری.
این اثر، پژوهشی است توصیفی در باره تاریخ زندگی و سیره پیامبر که با استناد به منابع تاریخی و روایی شیعه و سنی نوشته شده است.
نویسنده با بهره گیری از منابع حدیثی کوشیده است گوشه هایی از زندگی و رخدادهای زندگی حضرت را به نگارش در آورد. مباحث مطرح شده در باره سیره پیامبر در این اثر، نُه محور کلی دارد که مهم ترین مطالب آن بدین قرار است: نسب، دوران جنینی، تولد و دوران شیرخوارگی، سرپرستی عبدالمطلب از پیامبر، حلف الفضول، ازدواج با خدیجه، خلقت و شمایل، اخلاق و حالات و آداب رسول خدا، فرزندان، عموها، عمه ها و … .
۳۴ـ فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام
سبحانی، جعفر، تهران، انتشارات مشعر، چاپ یازدهم، ۱۳۷۸، ۵۳۶ صفحه، وزیری.
این اثر، نوشتاری گذراست در تاریخ زندگانی پیامبر که به شیوه گزارشی نگاشته شده، مؤلف ابتدا با اشاره به وضع عمومی و جغرافیایی شبه جزیره عربستان و تاریخچه شهر مکه، نیز ارائه نمایی کلی از اوضاع عرب پیش از اسلام و افکار و عقاید آنها، به بحث در باره نیاکان پیامبر می پردازد. سپس از چگونگی میلاد پیامبر، دوران کودکی، سرپرستان رسول اکرم، دوران جوانی و شغل حضرت در آن ایام، و ازدواج با خدیجه(س) گزارش می دهد.
۳۵ـ کودکیِ آخرین پیامبر
خلیلی، سپیده، تهران، مؤسسه فرهنگی منادی تربیت، چاپ اول، ۱۳۸۲، ۳۲ صفحه، رحلی.
در این کتاب که با تصاویر کارتونی همراه است، داستان دوران کودکی پیامبر برای گروه سنی «ب» و «ج» بازگو شده است. از جمله در این داستان به چگونگی گفتن لقب امین به پیامبر، همچنین بشارت «بحیرا» (راهب مسیحی) به پیامبری محمد(ص) اشاره شده است.
۳۶ـ گزارش لحظه به لحظه از ولادت پیامبر(ص)
انصاری، محمدرضا، تهران، نوزدهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران؛ اتحادیه شرکت های تعاونی ناشران ایران، چاپ چهارم، ۱۳۸۵، ۷۲ صفحه، رقعی.
کتاب حاضر گزارشی است به صورت لحظه به لحظه با تمام جزئیات که ولادت پیامبر را در قالب داستانی بیان می دارد تا مطالعه کنندگان بدانند در ماههای بارداری آمنه، مادر پیامبر چه گذشت، نیز در شب ولادت در آسمان ها و زمین چه اتفاقاتی افتاد و پیامبر چگونه در این جهان قدم گذاشت و تا یک هفته پس از میلاد چه وقایعی به وقوع پیوست.
نویسنده کتاب، گزارش لحظه به لحظه از ولادت پیامبر را با استناد به منابع و مآخذ مختلف در هفت بخش تدوین کرده، موضوعات اصلی عبارتند از: وقایع نزدیک ولادت، پیشگویی از ولادت، توطئه قبل از ولادت، جهان در شب ولادت، ادیان در شب ولادت، لحظات ولادت و هفته اول ولادت.
۳۷ـ نگرشی کوتاه به زندگی پیامبر اسلام
هیئت تحریریه مؤسسه در راه حق، قم، مؤسسه در راه حق، چاپ نهم، ۱۳۸۰، ۱۶۰ صفحه، رقعی.
این کتاب خلاصه ای از زندگانی حضرت و تاریخ اسلام است که با هدف گسترش معارف اسلامی و به روش تاریخی و با استفاده از کتاب های تاریخ اسلام و روایات شیعه و سنی تهیه و تدوین گردیده است.
برخی عناوین آن عبارتند از: جهان پیش از اسلام، تولد و دوران کودکی حضرت محمد، خاطراتی از کودکی و دوران جوانی، نخستین ازدواج، فلسفه ازدواج های حضرت و شخصیت حضرت محمد(ص) پیش از بعثت.
۳۸ـ و آن ستاره که دنباله دار می آید … (داستان تولد پیامبر) (جلد ۳)
رهگذر، رضا، نقاش: محمدحسین صلواتیان، تهران، انتشارات پیام آزادی، چاپ اول، ۱۳۸۰، ۳۲ صفحه، رقعی.
سومین کتاب از مجموعه کتاب های «از سرزمین نور» به داستان تولد پیامبر اختصاص دارد. اوضاع و احوال عربستان در آستانه تولد پیامبر، رؤیای صادقه، آمنه از تولد فرزندی که نامش را «محمد» بگذارد، خبر راهبان مسیحی در مورد ظهور پیامبری از مکه، حوادث پس از تولد پیامبر از جمله: فرو ریختن بخشی از طاق کسرا و خاموش شدن آتشکده زرتشتیان در پارس، شادمانی عبدالمطلب از تولد نوه اش و چگونگی نامگذاری و مراسم ولیمه از موضوعات داستان به شمار می آید.
داستان از زبان شخصیت های مختلف و براساس روایات مستند تاریخی و دینی بازگو می شود و در پایان، فهرست منابع درج می گردد.
۳۹ـ یتیم نظرکرده … (داستان خردسالی پیامبر(ص)) (جلد ۴)
سرشار، محمدرضا، نقاش: محمدحسین صلواتیان، تهران، انتشارات پیام آزادی، چاپ اول، ۱۳۸۰، ۴۰ صفحه، وزیری.
در چهارمین کتاب از مجموعه کتاب های «از سرزمین نور» داستان دوران نوزادی و کودکی پیامبر از زبان حلیمه، حارث و عبدالمطلب بازگو می شود. پیامبر پس از تولد برای نگهداری به حلیمه سپرده می شود، در حالی که قبیله حلیمه در اثر خشکسالی به شدت در تنگنا هستند؛ از یک سو، گوسفندان شان تلف می شوند و از سوی دیگر زمین های کشاورزی شان خشک و بی حاصل است. اما با ورود پیامبر به جمع آنها، خیر و برکت و نعمت به قبیله باز می گردد. پیامبر تا پنج سالگی در قبیله می ماند، سپس به رغم میل باطنی حلیمه، نزد پدربزرگش عبدالمطلب و مادرش آمنه باز گردانده می شود.
ج) سیره خانوادگی (نیاکان، پدر و مادر، ازدواج، همسران و …)
۴۰ـ آمنه مادر پیامبر(ص)
بنت الشاطی، عایشه؛ ترجمه: سیدمحمدتقی سجادی، تهران، انتشارات نبوی، چاپ اول، ۱۳۷۹، ۲۰۳ صفحه، رقعی.
کتاب، ضمن بررسی شخصیت زن و مقام مادر، تاریخچه ای از زندگانی مادران پیامبران و از جمله آمنه، مادر پیامبر اسلام را ارائه می دهد.
نویسنده نقش مادرانی را که علاوه بر وظیفه مادری، نقش پدر را نیز در سرپرستی فرزندان شان ادا کرده اند، بیان کرده است. وی مادر اسماعیل و موسی و عیسی و محمد(ص) را نمونه ای از این مادران می داند.
به اعتقاد نویسنده، نقش وراثت و خانواده در شکل گیری شخصیت انسان تعیین کننده است. او نقش زن در جامعه جاهلی را ارزیابی کرده، نام قبایلی را که برگرفته از اسم زنان است، ذکر کرده است. در ادامه به چگونگی ازدواج آمنه و عبداللّه و درگذشت وی می پردازد و سرانجام به یتیمیِ پیامبر و مرگ آمنه اشاره می کند. عنوان اصلی کتاب «ام النبی» است که با ترجمه روان و ادبی و با شرح و توضیح در پاورقی همراه گردیده است.
برگرفته از پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه