با مرور زمان سایه استحاله و دگردیسی و نفوذ جریانهای لیبرال بر این تشکل دانشجویی سایه افکند و با گذر چیزی قریب به 4 سال, گفتمان حاکم بر این تشکل تغییر نمود, به نحوی که نشانه‌های تغییر هویت و استحاله خود را در مراسم بزرگداشت 13 آبان نشان داد.

قریب به سه دهه از اقدام انقلابی دانشجویان مسلمان در تسخیر سفارتخانه آمریکا در تهران – که معلوم گردید مرکز جاسوسی آن کشور در ایران بوده است – می‌گذرد. دانشجویان -که بعدها برای‌ اثبات‌ استقلال‌ خود از گروه‌های‌ سیاسی‌ و پیروی‌ بی‌چون‌ و چرا از امام‌، عنوان‌ «دانشجویان‌ مسلمان‌پیرو خط‌ امام‌» را برای‌ خود برگزیدند – اغلب از اعضای انجمنهای اسلامی دانشگاههای تهران بودند که در روز 13 آبانماه سال 1358 به سفارتخانه آمریکا یورش برده و توانستند آن مجموعه را به تسخیر خویش درآورند. این اقدام هرچند با هماهنگی اولیه با حضرت امام صورت نپذیرفته بود ولیکن با بخشهایی از بیانات امام در آستانه روز دانش‌آموز همان سال همخوان بود. ایشان فرموده بودند: «بر دانش‌آموزان، دانشگاهیان، محصلین علوم دینیه است که با قدرت تمام حملات خود را علیه آمریکا و اسرائیل گسترش داده تا آمریکا را وادار به استرداد این شاه مخلوع جنایتکار نمایند.»

بلافاصله بعد از تسخیر لانه جاسوسی خبر آن به اطلاع حضرت امام در قم رسید و ایشان با حمایت از این اقدام به دانشجویان خبر دادند که “خوب جایی را گرفتید، آن را محکم نگه دارید!”.

با استقرار دانشجویان در سفارتخانه اسناد و مدارک مهم محرمانه‌ای بدست آمد که خبر از توطئه های متعددی در این بظاهر سفارتخانه می‌داد. با بررسی اسناد و مدارک باقی مانده مشخص گردیده که این پایگاه جاسوسی امریکا برای براندازی نظام نوپای انقلاب اسلامی برنامه ریزی می‌کرده و در این زمینه اقدامات متعددی از جمله طراحی کودتاهای مختلف, حمایت از جزیانهای معاند، حمایت مالی از افراد و جریانهای ضد انقلاب و نفوذ در صفوف انقلابیون و … را برعهده داشته است. دانشجویان با تلاشهای شبانه روزی خود توانستند بخشی از این اسناد و مدارک را تنظیم و تدوین نمایند که در مجموعه چندی جلدی منتشر گردید.

عدم استرداد شاه توسط و بلوکه کردن اموال ایران و دیگر تهدیدات امریکا از یک سو و از سویی دیگر حمایت ملت و امام از این اقدام دانشجویان و بدست آمدن اسناد محرمانه مبنی بر دخالتهای متعدد سفارتخانه امریکا در بحرانهای مختلف بعد از پیروزی انقلاب اسلامی موجب گردید که ماجرای تصرف جاسوسخانه و اسارت جاسوسان امریکایی تا 444 روز تداوم یابد و به یکی از بزرگترین رسواییهای حیات سیاسی امریکا در قرن بیستم مبدل گردد.

از آن روز به بعد بزرگداشت 13 آبان به نماد استکبارستیزی جنبش دانشجویی در دستور کار فعالیتهای تشکلهای دانشجویی قرار گرفت. در این میان انجمنهای اسلامی دانشجویان که تحت عنوان “دفتر تحکیم وحدت” فعالیت می‌نمودند به عنوان مهمترین تشکل دانشجویی در دهه 60، خود را میراث‌دار اقدام “دانشجویان پیرو خط امام” دانسته و سردمدار برگزاری این مراسم طی این سالها بود.

اختلاف نظر دفتر تحکیم با شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در چگونگی برگزاری مراسم بزرگداشت روز 13 آبان, در سال 1370, که ریشه آن در اختلافات جناحهای سیاسی کشور در این ایام داشت, موجب گردید که در آن سال دفتر تحکیم وحدت از مراسم راهپیمایی عمومی روز 13 آبان که متولی برگزاری آن شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی بود جدا گردیده و مراسم جداگانه ای را در روزی دیگر برگزار نماید.

در این اختلافات دفتر تحکیم وحدت مدیریت شورای هماهنگی را به جریانی منسوب می‌نمود که آن را طرفدار امریکا دانسته و مدعی بود این جریان شایستگی رهبری و برنامه‌ریزی برای روز ملی مبارزه با استکبار جهانی را ندارد!؟ بلکه این دفتر تحکیم است که به عنوان جریان پیشرو در مبارزه با امریکا باید برگزارکننده این مراسم باشد!

مراسم سالهای ابتدایی دهه 70 با سخنرانی اعضای مجمع روحانیون مبارز چون آقایان محتشمی, هادی خامنه‌ای, کروبی, و … توسط دفتر تحکیم برگزار شد. ادعاهای تحکیم مبنی بر پیشگامی در مبارزه با امریکا و متهم نمودن دیگر جریانات سیاسی و تشکلهای دانشجویی به “گرایش به امریکا”, از دفتر تحکیم تافته جدا بافته‌ای ساخته بود که کسی را یارای رقابت با آن در اعلام مواضع ضد استکباری نبود!

در همین ایام ادعای ضد استکباری دفتر تحکیم تا بدانجا بود که طرح برخی نظرات در مورد ارتباط با امریکا توسط یکی از نمایندگان مجلس و یکی از اصحاب مطبوعات چنان خشم اعضای تحکیم را به همراه داشت که شعارهای متعددی در راهپیمایی 13 آبان آن دوران علیه این افراد داده شد.

با مرور زمان سایه استحاله و دگردیسی و نفوذ جریانهای لیبرال بر این تشکل دانشجویی سایه افکند و با گذر چیزی قریب به 4 سال, گفتمان حاکم بر این تشکل تغییر نمود, به نحوی که نشانه‌های تغییر هویت و استحاله خود را در مراسم بزرگداشت 13 آبان نشان داد.

مقاله مندرج در یکی از سایتهای جریان استحاله شده دفتر تحکیم درباره این تغییر تحول می‌نویسد: «در سالهای اوایل دهه ۷۰، اندک اندک انجمنهای اسلامی دانشجویان بویژه انجمن پلی‌تکنیک به بازبینی در دیدگاههای خود پرداخت و با آغاز نقد از وضع موجود و پرسشگری از باورهای عمومی و فرهنگ مسلط، و به چالش کشیدن فضای مسموم و ایدئولوژیک جامعه، به موضع منتقد حاکمیت تغییر مکان دادند و از آن فاصله گرفتند.»[1]

اولین اقدام برخاسته از این تغییر نگرش در ماجرای بزرگداشت 13 آبان، دعوت از شخصیتهایی برای سخنرانی در این مراسم بود که روزگاری خود از رهبران تسخیر لانه جاسوسی بودند ولیکن با تجدید نظر طلبی از راه رفته خود اظهار ندامت کرده و آن را اقدامی متعلق به دوران پرآشوب اول انقلاب می‌دانستند. این اتفاق در سال 1375 اتفاق افتاد.

اقدام دوم در سال 1376، بعد از روی کار آمدن دولت اصلاحات صورت گرفت و آن این بود که حرکت نمادین “به آتش کشیدن پرچم امریکا” به بهانه اینکه این اقدام در عرف بین‌المللی بی‌احترامی به ملت امریکا محسوب می‌شود, از مراسم بزرگداشت 13 آبان حذف گردید!

اقدام سوم دفتر تحکیم در سال 1377، حذف کلی مراسم راهپیمایی 13 آبان و تبدیل نمودن آن به تجمعی محدود در درون دانشگاه تهران بود. در سالهای قبل از آن مراسم راهپیمایی 13 آبان دفتر تحکیم با تجمع دانشجویان در دانشگاه تهران آغاز می‌شد و با راهپیمایی تا لانه جاسوسی و برگزاری سخنرانی و قرائت قطعنامه در مقابل درب سفارتخانه به اتمام می‌رسید. در این ایام افراد معلوم الحالی چون علی افشاری رهبران تحکیم را تشکیل می‌دهند و دیگر از دانشجویان معتقد به خط امام وآرمانهای ایشان در این جمع خبری نیست.

اقدام نهایی, با توجه به مسیر ترسیم شده امری قابل پیش بینی بود و آن تعطیل شدن مراسم بزرگداشت 13 آبان در سال 1378 توسط این جریان دانشجویی مدعی بود. اقدامی که باید آن را به عنوان نشانه آشکار استحاله کامل “تحکیم” از اهداف بیانگذاران آن دانست. این اقدام نماد گسست کامل تشکل انجمنهای اسلامی دانشجویان از اهداف نظام اسلامی بودند و دفتر تحکیم وحدت در چنین شرایطی به استقبال سال 1378 رفت, سالی که در آن حوادث تلخ کوی دانشگاه در 18 تیرماه بوقوع پیوست و نقش دفتر تحکیم وحدت در آن فتنه غیر قابل انکار بود!؟

سیاسی راد، عضو سابق شورای عمومی دفتر تحکیم وحدت و یکی از لیدران پروسه دگردیسی تحکیم درباره وضعیت امروز تحکیم می‌گوید: «امروز هیچ دانشجویی تصورش از دفتر تحکیم وحدت فاتحان لانه جاسوسی نیست و بسیاری از فاتحان لانه جاسوسی نیز امروز موافق آن حرکت خود نیستند.»[2]

چنین سیر دگرگونی در مسیر دفتر تحکیم وحدت تا بدانجا ادامه یافت که لاشه باقی مانده از این دفتر تحت عنوان «دفتر تحکیم دموکراسی!» هویتی کاملا مغایر با آرمان “استکبارستیزی” داشت و خود را مدافع حقوق بشر و آزادی از نوع غربی معرفی می‌کرد. بعد از فتنه 88 نیز بسیاری از این مدعیان در صف ضدانقلاب قرار گرفته و از کشور گریختند و به دامان غرب پناه بردند.

مرور اجمالی مذکور بر سیر استحاله دفتر تحکیم وحدت می‌تواند داستان عبرت‌آموزی برای دیگر جریانهای دانشجویی باشد و از سویی دیگر ملاک “استکبار ستیزی” را می‌توان معیار و شاخص آشکار و دقیقی برای سنجش صحت و سلامت وضعیت جریانهای سیاسی دانست که هنوز نسبت به آرمانهای انقلاب و آراء و نظرات حضرت امام(ره) پایبندند.

[1] – پیشینه انجمن اسلامی پلی تکنیک، خبرنامه امیرکبیر، 11/8/87. [2] – مناظره بلوکات، حجتی و سیاسی راد، خبرگزاری فارس، 12/9/86

بصیرت، مهدی سعیدی ، ۱۰ آبان ۱۳۹۴