خانه » همه » مذهبی » بعدیت داشتن به لحاظ کلامی با بعدیت داشتن زمانی چه تفاوتی دارد؟‌(لطفا توضیحی ارائه فرمایید)

بعدیت داشتن به لحاظ کلامی با بعدیت داشتن زمانی چه تفاوتی دارد؟‌(لطفا توضیحی ارائه فرمایید)

«مسأله تقدم و تأخر(قبلیت و بعدیت) و اقسام گوناگون آن از بحث های کهن و ریشه دار در فلسفه الهی است و با تعبیرهای گوناگون از آن یاد می شود مانند: «تقدم و تأخر»، «سبق و لحوق»، «قبل و بعد»، پیش و پس»، حال باید دید واقعیتی که از آن با تعابیر فوق یاد می شود، چگونه واقعیتی است؟ برای روشن شدن موضوع پاره ای از مصادیق محسوس تقدم و تأخر را تحلیل می کنیم
یکی از روشن ترین مصادیق این واژه، اطلاق آن بر اشیاء مکانمند است که نسبت نزدیکی و دوری آنها از یک مبدأ خاص متفاوت است مثلا در صف نماز جماعت،‌ امام که به محراب نزدیک تر است، متقدم و مأموم که از محراب دورتر است، متأخر خوانده می شود، همچنین مأمومین صف اول متقدم بر مأمومین صف دومند.
مثال دیگر: در سلسله اعداد اگر عدد یک را مبدأ در نظر بگیریم و سایر اعداد را نسبت به آن بسنجیم، خواهیم گفت: عدد دو متقدم بر عدد سه و عدد سه متقدم بر عدد چهار است و به همین ترتیب.
اگر این دو مورد و موارد دیگر از این قبیل را تحلیل کنیم، خواهیم دید که در این موارد متقدم و متأخر، هر دو، نسبتی با یک مبدأ مفروض دارند و از این جهت با هم مشترک اند، اما درجه و میزان این نسبت در متقدم و متأخر مختلف است- و دقیقا به همین دلیل- یعنی چون بهره بیشتری از آن نسبت مشترک دارد- متصف تقدم و تأخر دارای اقسام متعددی است که یکی از آنها قبلیت و بعدیت زمانی است که در ذیل به آن می پردازیم.
از روشن ترین موارد تقدم و تأخر، تقدم و تأخری است که میان اجزای زمان و نیز میان پدیده های واقع در زمان(حوادث زمانی) وجود دارد. دیروز بر امروز و امروز بر فردا تقدم دارد، فروردین بر اردیبهشت تقدم دارد و سال 70 بر سال 71، همچنین حوادثی که دیروز رخ داده بر حوادثی که امروز واقع می شود، تقدم دارد و به همین ترتیب.
تقدم و تأخر میان اجزای زمان و امور زمانی، تقدم و تأخر انفکاکی نیز خوانده می شود زیرا وجود متأخر پس از معدوم شدن متقدم امکان پذیر است. پس دیروز و امروز حقیقتا متعاقب و پی در پی هستند، تا جزء قبلی فانی و زایل نشود، جزء بعدی محقق نمی شود.
نکته مهمی که درباره تقدم و تأخر زمانی مطرح است جستجو از ملاک این نوع تقدم و تأخر است. ملاک تقدم و تأخر، همان چیزی است که مشترک میان متقدم و از آنجایی که زمان حقیقتی سیال دارد، هر جزء آن واجد قوه و استعداد جزء بعد است مثلا شنبه واجد قوه یکشنبه و دوشنبه و سه شنبه و … است؛ پس آنچه میان همه اجزاء زمان مشترک است همان «بالقوه بودن نسبت به اجزای بعد است» پس هر جزئی که ظرفیت قوه اش بیشتر باشد، متقدم است و هر جزئی ظرفیت قوه اش کمتر باشد، متأخر خواهد بود.
از سوی دیگر تفاوتی بین زمان کلامی(از منظر علم کلام) و زمانی که در فلسفه است وجود ندارد، همه معتقدند: زمان مقدار اندازه گیری حرکت است».
البته گاهی بعدیت موجودات نسبت به خدا مطرح می شود که از آن به بعدیت رتبی یاد می شود.که برخی آن بعدیت کلامی نامیدند.

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد