مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت در گفت و گو با شبستان:

بهارِ اخلاق و معنویت با دولت کریمه مهدوی حلول می کند

حکومت مهدوی قوانین دینی ای را که در روابط چهارگانه انسان تعریف شده نه تنها از متون دینی استخراج کرده و در اختیار همگان قرار می دهد بلکه این قوانین را حفظ و حمایت هم می کند.

حجت الاسلام حسن ملایی، مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت در گفت و گو با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان در پاسخ به این پرسش که مقوله اخلاق در عصر ظهور امام زمان (عج) چگونه تصویر شده است تصریح کرد: لازم است پیش از ورود به بحث حکومت حضرت مهدی علیه السلام و کارکردهای اخلاق گرایانه و برکات معنوی این حکومت، مقدمه ای در رابطه با نسبت میان «حکومت و اخلاق» و به عبارت دیگر «سیاست و اخلاق» داشته باشیم چرا که این مقدمه برای ارایه بحث ضروری به نظر می رسد.

وی افزود: اگر ما از مباحث مربوط به حوزه اخلاق و معنویت دوران ظهور صحبت می کنیم لازم است شناختی درباره اخلاق و حکومت (سیاست) داشته باشیم تا بدانیم چشم اندازی که برای ما ترسیم شده به چه منظور است. اخلاق به آن دسته از صفات ارزشی اختیاری در انسان ها گفته می شود که منشاء رفتارهای ارزشی می شود و اندیشمندان حوزه اخلاق این صفات را در چهار گروه شامل ارتباط با خدا، ارتباط با خود، ارتباط با دیگران و ارتباط با طبیعت تقسیم بندی کرده اند.

حجت الاسلام ملایی بیان کرد: بخش عمده ای از مباحث اخلاقی در ارتباط با دیگران و جامعه معنا پیدا می کند. از سوی دیگر وقتی بحث حکومت و سیاست را در نظر می گیریم می بینیم سیاست به معنای تدبیر و اداره جامعه است. با کنار هم قرار دادن این دو تعریف این نتیجه به دست می آید که یک درهم تنیدگی میان «سیاست و اخلاق» و «حکومت و اخلاق» وجود دارد که قابل تفکیک نیست. وقتی از اخلاق صحبت می کنیم بدان معنا نیست که حکومت های غیراسلامی قبل از حکومت حضرت مهدی علیه السلام اخلاق مدار نیستند. بلکه در این سیاست های پیش از حکومت آن حضرت یا بداخلاقی یعنی اخلاق مذموم دیده می شود یا اینکه به طور کلی این موضوع در نظر گرفته نمی شود.

وی با اشاره به نظر برخی دانشمندان در رابطه با اخلاق و سیاست گفت: سخن افلاطون در این زمینه جالب است زیرا او سیاست را جزیی از اخلاقیات می داند. هنگامی که حکومت حضرت ولی عصر علیه السلام استقرار پیدا می کند، اگر این استقرار را از دریچه اخلاق و معنویت بنگریم می توان چشم اندازی نسبت به غایت و فلسفه آفرینش انسان داشت که همان کسب ارزش ها برای تقرب و عبودیت است. طبیعتا حکومت وقتی دینی خواهد بود که به سمت و سوی این غایات (یعنی تقرب و عبودیت) حرکت کند و حکومت مهدوی نیز اینگونه است. یعنی سازوکارهایی را در عرصه اجتماع پیاده می کند که انسان ها را به غایت خود راهنمایی نماید.

مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت تصریح کرد: دولت موعود را از یک لحاظ می توان یک دولت اخلاقی و معنوی در نظر گرفت که در آن، دولت هم خود جامع فضایل اخلاقی است؛ هم محقق کننده این فضایل و هم مدافع فضایل اخلاقی. کاری که در این حکومت صورت می گیرد و آن چشم اندازی که در روایات در این رابطه وارد شده این است که در این حکومت برای اصلاح روابط انسان در همه چهار گروه تقسیم بندی شده مشهور که پیش از این مورد اشاره قرار گرفت، اعم از روابط انسان با خود، با دیگران یا حتی طبیعت، ابتدا آن رابطه اصیلی را که انسان باید داشته باشد، اصلاح می کند و به تبع آن سایر روابط نیز اصلاح می شود.

وی یادآور شد: آنچه که از روایات برمی آید این است که آن رابطه اصیل، در ارتباط با خداست و اگر کسی رابطه خود را با خدا اصلاح کند خداوند نیز رابطه او را با سایر مخلوقات اصلاح خواهد کرد. امروز اگر شما شاهد سقوط اخلاق و بداخلاقی در جهان هستید یا هر نوع فسادی در زمینه مباحث اخلاقی یا معنوی را می بینید، منشاء آن را باید در نحوه ارتباط انسان با خدا جست و جو کرد. امروز چون ارتباط شایسته انسان با خدا تحت الشعاع قرار گرفته و به چالش کشیده است این عدم یا ضعف ارتباط باعث شده تا ما در سایر عرصه های ارتباطی انسان ها و تعاملات اجتماعی آنها و حتی در نوع تعامل با طبیعت نیز شاهد مشکلات زیادی در جامعه جهانی باشیم.

این کارشناس مباحث مهدوی گفت:حکومت حضرت مهدی علیه السلام به گونه ای است که در آن، «رابطه انسان با خدا» آنچنان که هست یعنی رابطه بندگی و آراسته شدن به ویژگی های یک انسان، طراحی می شود و به این رابطه اصالت بخشیده و آن را به عنوان فصل الخطاب و محور همه ارتباطات انسانی در نظر می گیرند. وقتی چنین شد در سایه اصلاح این ارتباط که در واقع حاکمیت دین، حاکمیت توحید و حاکمیت حق است سایر ارتباطات انسانی نیز اعم از جامعه، طبیعت یا حتی ارتباط با حیوانات و… اصلاح می شود.

حجت الاسلام ملایی در تشریح مولفه های حکومت مهدوی ابراز کرد: در واقع حکومت مهدوی قوانین دینی ای را که در روابط چهارگانه انسان تعریف شده نه تنها از متون دینی استخراج کرده و در اختیار همگان قرار می دهد بلکه این قوانین را حفظ و حمایت می کند و وقتی این قوانین توسط حاکمیت ضمانت اجرایی پیدا کرد و مورد حمایت واقع شد، می توان طعم شیرین اجرای این قوانین و برکات و زیبایی های اخلاقی که در ارتباطات انسان با خود، خانواده، اجتماع و طبیعت وجود دارد را به عینه مشاهده کرد. اگر امروز شاهد ارایه یک چشم انداز زیبا از دوران ظهور هستیم نمودی از این نکته است که حضرت مهدی علیه السلام، اصل ارتباط انسان مخلوق با خدای خالق را اصلاح می کند.

وی تصریح کرد: ما در عصر کنونی یعنی قبل از حکومت مهدوی شاهد این هستیم که این ارتباط (انسان با خدا) به وسیله طاغوت ها یا قطع و یا بسیار ضعیف شده است و در حد مناجات دعا و یا در جامعه ما نهایتا در حد یک نماز و شعار دینی که در جای خود خوب هم هست خلاصه شده است. وقتی حضرت (عج) در جامعه ظهور می کنند بنای ظلم و فساد و حکومت های طاغوتی از بین می رود در نتیجه این نوع ارتباط انسان با خدا را تسهیل و تصحیح می کند و ثمره آن، این می شود که ما در جامعه شاهد رفتارهای زیابی اخلاقی خواهیم بود که شاید امروز یک رویا و یک آرمان تلقی می شود.

مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت تاکید کرد: امروز شما صفات زیبای اخلاقی ای را که اسلام برای ما ترسیم کرده بیشتر در کتاب ها می بینید نه در متن جامعه. اما حکومت مهدوی با آن مکانیسمی که پیشترعنوان شد آنچه از فضایل اخلاقی در حوزه روابط فردی، خانوادگی و اجتماعی وجود دارد را با استراتژی اساسی عصر ظهور که همان پرورش انسان به عنوان یک بنده و عبد است دنبال می کند. در نتیجه در روابط اجتماعی شاهد صفا، صمیمیت، محبت، دلسوزی و ایثار و از بین رفتن کینه ها و صفات زشت اخلاقی خواهیم بود (البته نه به شکل کامل بلکه به صورت نوعی زیرا هنوز هوای نفس در دوران ظهور نیز جولانهایی دارد).

حجت الاسلام ملایی تصریح کرد: از سوی دیگر در آن دوره می بینیم که آسمان و زمین برکات خود را بر مردم نازل می کنند و مردم دنیایی زیبا و توام با رفاه و آرامش دارند چرا که بنده هستند و تقواپیشه و پرهیزگار می شوند. این نص صریح قرآن است که می فرماید: «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُواْ وَاتَّقَواْ لَفَتَحْنَا عَلَیْهِم بَرَکَاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ وَالأَرْضِ» وقتی انسان ها در تصمیم گیری ها و در همه شئون زندگی خدای متعال و امر او را در نظر بگیرند، بر اساس تصریح قرآن از زمین و آسمان برکات بر آنها نازل می شود که مصداق اتم این آیه را در زمان حکومت مهدوی می توان مشاهده کرد.

وی در پایان یادآور شد: بر اساس آنچه که گفته شد امروز وظیفه دولتمردان و حکومت های اسلامی در عصر غیبت کاملا مشخص است. اگر یک حکومت دینی الگوی تمام نمای خود را حکومت امام زمان علیه السلام قرار می دهد و سعی دارد تمام قواعد و قوانین ارتباطات اجتماعی را بر آن اساس تفسیر کند، باید درعصر غیبت نیز بر مبنای «ارتباط انسان با خدا» سایر ارتباطات خود را تنظیم کند. که این سایر ارتباطات شامل خانواده، جامعه، دوستان و حتی دشمنان می شود. در عصر ظهور که فرهنگ قرآن حاکم می شود مردم جامعه در میان خود با یکدیگر مهربان و با دشمنان خدا برخورد شدید دارند چنان که قرآن می فرماید:«مُحَمَّدٌ رَسولُ اللَّهِ وَالَّذینَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَى الکُفّارِ رُحَماءُ بَینَهُم». بنابراین، حکومت های دینی امروز نیز نمی توانند نسبت به این آموزه ها و خط قرمزها بی تفاوت باشند.