بیماری “قارچ سیاه” چیست؟

قارچ سیاه در واقع یک بیماری نادر است ولی در خلال همه‌گیری کرونا در هند، بسیاری از ایالات هند از شیوع آن خبر می‌دهند. در شهرهایی چون دهلی‌نو، بیمارستان‌ها برای مبتلایان، بخش‌های ویژه دایر کرده‌اند.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای عفونی آمریکا (CDC) می‌گوید قارچ سیاه در کپک و مواد آلی پوسیده در خاک وجود دارد و از طریق استنشاق یا بریدگی و زخم‌های پوستی وارد بدن انسان می‌شود و روی سینوس‌ها تاثیر می‌گذارد.

یک علت ابتلای بیماران یا بهبودیافتگان کرونا می‌تواند این باشد که قارچ از طریق مرطوب ‌کننده‌ها و یا دستگاه‌های اکسیژن حاوی آب آلوده به بیماران منتقل شده باشد. عفونت اما از طریق فرد به فرد قابل سرایت نیست. علت نام‌گذاری نیز آن است که لکه سیاهی بینی بیماران را فرا می‌گیرد.

عفونت قارچی بسیار تهاجمی است و باید به سرعت مداوا شود. مرکز کنترل و پیشگیری بیماریهای عفونی آمریکا، نرخ مرگ و میر ابتلا به این عفونت را ۵۴ درصد اعلام کرده که رقمی هشدار دهنده است.

پزشکان باید بافت‌های مرده ناشی از عفونت را به سرعت از بدن بیمار جدا کنند. در برخی موارد لازم است بخشی از صورت بیمار برداشته شود تا قارچ به مغز نفوذ نکند. گاه عفونت در حدی پیش‌روی می‌کند که پزشکان ناچار می‌شوند چشم‌های بیمار را تخلیه کنند. مبتلایان در صورت عدم مداوا ظرف چند روز جان می‌سپارند. 

به طور معمول، سیستم ایمنی بدن افراد، عفونت قارچی را دفع می‌کند اما کسانی که به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای، دیابت، سرطان یا پیوند عضو، بدن ضعیفی دارند، بیشتر در معرض این بیماری هستند و در صورت ابتلا نیز خطر جانی آنها را تهدید می‌کند.

موکورمایکوزیس یک عفونت بسیار نادر است که علت آن کپک موکور است که معمولا در خاک، گیاهان، کود حیوانی و میوه‌ها و سبزیجات فاسد وجود دارد. پزشکان می‌گویند که این قارچ همه‌ جا هست، در خاک، هوا و حتی در بینی و مخاط افراد سالم هم دیده می‌شود. این قارچ می‌تواند سینوس، مغز و ریه را عفونی ‌کند و جان مبتلایان به دیابت یا کسانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، مثل مبتلایان به سرطان و اچ‌آی‌وی/ایدز، را به خطر بیندازد.

قارچ سیاه، نزد افراد مبتلا به کرونا پدیده‌ای به نام “طوفان سیتوکین” را ایجاد می‌کند. در این وضعیت، سیستم ایمنی بیمار بیش از حد واکنش نشان می‌دهد و سلول‌های دفاعی عملا به ارگان‌ها حمله می‌کنند.

برخی پزشکان معتقدند که تجویز زیاد استروئیدها (کورتیزون) به بیماران کرونا و عمومیت این روش مداوا، خود می‌تواند یک عامل خطر باشد. تشخیص اولیه متخصصان هندی این است که استفاده از داروهای استرویید برای افرادی که به کرونای حاد مبتلا شده بودند باعث شیوع این بیماری شده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که در ماه‌های اخیر هزاران مورد ابتلا به این بیماری کشف شده و از همین رو، وزیر بهداشت هند درخواست کرده است در این کشور همه‌گیری قارچ سیاه اعلام شود.

از آنجا که اغلب مبتلایان به قارچ سیاه بهبودیافتگان کرونا بوده‌اند، متخصصان احتمال می‌دهند ارتباطی میان این بیماری با کرونا و داروهای استرویید (کورتون) که برای درمان کووید به کار می‌رود، وجود داشته باشد؛ به‌ویژه آنکه این بیماری اغلب بین ۱۰ تا ۱۲ روز پس از بهبودی از کرونا بروز پیدا می‌کند. 

به طور معمول سالانه بیش از ده بیست مورد ابتلا به قارچ سیاه در هند گزارش نمی‌شد، اما “هندوستان تایمز” می‌نویسد ظرف روزهای گذشته دستکم ۷۲۵۰ نفر به این بیماری مبتلا شده‌اند. در ایالت مهاراشترا ۲۰۰۰ مورد و در گجرات ۱۲۰۰ مورد به ثبت رسیده است.

مقامات درمانی هند هنوز آماری رسمی از میزان مرگ و میر ناشی از موکورمایکوز ارائه نداده‌اند. هندوستان تایمز می‌نویسد تعداد جانباختگان ۲۱۹ نفر است اما به نظر می‌رسد آمار واقعی ابتلا یا مرگ به مراتب بیشتر از این تعداد باشد. محافل درمانی تعداد بیماران را بیشتر از ۹ هزار نفر تخمین زده‌اند.

“آمفوتریسین‌ ب” داروی بسیار موثر در مداوای قارچ سیاه، در هند کمیاب است. دولت هند و صنعت داروسازی این کشور در تلاشند میزان تولید Amphotericin B را افزایش دهند. این دارو باید به مدت دو ماه تزریق وریدی شود و هر تزریق ۳۵۰۰ روپیه (۴۸دلار) هزینه دارد.

شماری از پزشکان و کارکنان حوزه درمان هند انتقاد می‌کنند که دولت به در تهیه داروهای کرونا مثل رمدسیور موفق نبود و این مشکل اکنون در تامین داروی قارچ سیاه نیز صدق می‌کند. آنها می‌گویند دولت وقتی به تکاپو افتاد که بیماری شایع شده بود در حالی که وظیفه داشت با ثبت اولین موارد ابتلا، مشکل کمبود دارو را حل کند. مشکل تامین دارو در حالی است که دولت هند از  ۲۹ ایالت خواسته همه‌گیری قارچ سیاه را اعلام کنند.